امروزه مجموعه قنات جزیره زیبای کیش با تغییر كاربری به یک شهر زیرزمینی شگفت‌انگیز بدل شده که بیش از ۱۰۰۰۰ مترمربع وسعت دارد و اکنون کاریز کیش خوانده می‌شود.
قنات کیش بیش از ۲۵۰۰ سال قدمت دارد و آب شیرین قابل شرب ساکنان جزیره را تأمین می‌کرده است. قنات كیش از نظر طول رشته قنات و یا عمق چاه‌ها قابل‌مقایسه با قنات‌هاى دیگر نقاط ایران نیست، اما با توجه به شیب بسیار كم جزیره، چگونگى هدایت آب‌هاى زیرزمینى به سطح زمین در كیش بسیار مهم بوده و نشان مى‌دهد كه در زمان خود از پیشرفته‌ترین روش‌ها براى حفر قنات استفاده مى‌كردند.
امروزه مجموعه قنات با تغییر كاربری به یک شهر زیرزمینی شگفت‌انگیز بدل شده که بیش از ۱۰۰۰۰ مترمربع وسعت دارد و اکنون کاریز کیش خوانده می‌شود. کارگزاران باتجربه زحمت تمام طراحی‌ها را کشیده و می‌کوشند تا در پروژه بازسازی قنات کیش (کاریز کیش) ضمن حفظ بافت تاریخی آن کاربری‌های جدیدی از این شهر زیرزمینی به دست آورند.
شهر زیرزمینی کاریز در فاز یک خود به قسمت‌های مختلف از جمله غرفه‌های صنایع‌دستی ایران و جهان، رستوران سنتی و جدید، موزه سالن آمفی‌تئاتر سالن کنفرانس، گالری‌های هنری تقسیم و قابل بهره‌برداری خواهد بود. شهر کاریز در عمق 16 متری زیرزمین قرار دارد.
سقف آن هشت متر ارتفاع و بیشتر سقف آن مملو از سنگ‌واره، صدف و مرجان‌هایی است که با نظر کارشناسی 270 تا 570 میلیون سال قدمت دارد و تک‌تک آن شناسایی و دارای شناسنامه رسمی است.
کارگزاران شهر زیرزمینی بر این باورند که دو ویژگی کاریز را در فهرست ابنیه جهانی در خواهد آورد. اول اینکه کاریز در دل تنها جزیره مرجانی دنیا واقع است. دوم آنکه تنها بنایی است که سقف مملو از صدف‌ها و مرجان‌های طبیعی است. صدف‌ها و مرجان‌هایی که برای بازدید آن‌ها دو راه وجود داشته، بازدید از موزه‌های طبیعی یا غواصی در آب‌های آزاد و اکنون کاریز فصلی جدید و استثنایی در پیش روی تمامی دوستداران طبیعت گشوده که بی‌واسطه خواهند توانست از بزرگ‌ترین مجموعه مرجانی بازدید کنند.
گفتنی است که خاک‌های برداشت‌شده از کاریز دارای خواص درمانی زیادی است که در « گل درمانی» استفاده‌های فراوان خواهد داشت. این امر همراه با خدمات گوناگونی همچون تأسیس مراکز اقامتی، تجاری و تفریحی در زمینی معادل 60000 مترمربع در روی زمین کاریز احداث خواهد گردید. زمین سطحی کاریز به پارک وسیعی بدل خواهد شد که دارای دو تپه مرتفع خواهد بود. این تپه‌ها از خاک‌های برداشت‌شده زیرزمین ساخته‌شده و به چشم‌انداز بی‌نظیر جزیره کیش دل خواهد شد.
اطلاعات بیشتر:
احداث قنات (کاریز) در انحصار ایرانیان بوده است و با توجه به قدمت شش هزارساله قنات در ایران می‌توان صاحبان اصلی قنات را ایرانیان دانست.
کاریز واژه فارسی قنات است و در گذشته از آن برای هدایت آب‌های زیرزمینی استفاده می شده است.
با توجه به اینکه معمولاً قنات‌ها از ارتفاعات شروع‌شده و به مظهر می‌رسند عظمت قنات دو هزارساله کیش با حداکثر ارتفاع چهل و پنج متری در جزیره کیش منحصربه‌فرد است. جزیره کیش با توجه به اینکه ارتفاع چندانی ندارد، حفر و احداث قنات دو هزارساله آن به دست ایرانیان خلاق در لایه گل مارن (مرگل) اهمیت و ارزش این قنات را بیش از پیش نمایان میکند.
قنات قدیمی کیش با طول پانزده کیلومتر که در طول دو رشته از منطقه صفین و فرودگاه تا محل فعلی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش به سه رشته تبدیل می‌شود و از این محل مجدداً با تبدیل به یک رشته، به شهر قدیمی حریره می‌ریزد.
در طول مسیر این قنات‌های قدیمی تعداد زیادی چاه برای برداشت آب وجود دارد که نشان‌دهنده آن است که در این قنات آب هم به صورت ساکن و هم به سمت مظهر قنات جریان و حرکت داشته است. از آب این قنات برای مصرف آبیاری فضای سبز و مصرف شرب ساکنین استفاده می شده و درعین‌حال کشتی‌ها نیز از آب جزیره کیش برای مصرف و فروش و یا معاوضه با اجناس دیگر در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس استفاده می‌کردند.
آب شیرین کاریز حاصل از بارندگی‌های فصلی جزیره است که از مرجان‌ها به صورت یک فیلتر طبیعی عبور و در لایه گل مارن جریان پیدا میکند. گل مارن نوعی گل رس است که در حالت طبیعی نرم و انعطاف‌پذیر بوده و چنانچه در معرض هوا قرار گیرد خشک و محکم می‌شود. در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش (کاریز) جهت حفاظت از این گل ارزشمند دیوارهایی جلوی آن کشیده شده است. از گل مارن علاوه بر استفاده‌های درمانی برای درد مفاصل با ترکیبات اضافی برای تولید آجر، کوزه و سیمان مورد استفاده خاص قرار می‌گیرد.
نکته قابل‌توجه این است که این کاریزها به طوری استادانه و ماهرانه به دست ایرانیان باستان حفاری‌شده که با شیبی ملایم در طول پانزده کیلومتر حرکت، هم از آب آن جهت آبیاری استفاده‌شده و هم امکان برداشتن آن با چیزی شبیه به دلو نیز فراهم بوده است. پایاب‌ها مکانی پیش‌بینی‌شده برای فراهم شدن امکان برداشتن آب از کاریز است که در طول مسیر کاریز شش پایاب وجود دارد که یکی از آن‌ها در مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش موجود و قابل مشاهده است.
در گذشته دور اهالی بومی‌نشین جزیره کوزه به دوش از این محل آب شرب خود را تأمین می‌کرده‌اند. قدمت این پایاب‌ها به بیش از 800 سال می‌رسد. در گذشته دور، به خصوص قرون پنجم و ششم هجری که جزیره کیش مرکز تجارت خلیج‌فارس و دریای عمان بوده آب آشامیدنی جزیره کیش برای مصرف کشورهای حاشیه خلیج‌فارس از ارزش بسیار بالایی برخوردار بوده است.
سقف مرجانی کاریز کیش به قطر هفت متر که زمانی بستر دریا بوده، مملو از صدف‌ها و آبزیانی است که هم اکنون به صورت فسیل در سقف مرجانی مجموعه فرهنگی سیاحتی شهر زیرزمینی کیش قابل مشاهده است.
آزمایش‌های انجام‌شده در دانشگاه مونیخ آلمان بر روی فسیل‌هایی كه از سقف مرجانی تونل به دست آمده نشان می‌دهد این سقف بین 53 تا 570 میلیون سال قدمت دارد و شناسنامه انواع مختلف آن در موزه شهر زیرزمینی کیش (کاریز) به نمایش گذاشته خواهد شد. اگر با دقت بیشتری به این فسیل‌ها نگاه كنید لاك‌پشتی را می‌بینید كه از 570 میلیون سال قبل خود را برای امروز ما جاودانه كرده است.
شهر زیرزمینی کیش (کاریز) با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد آن از جمله مرجانی بودن جزیره، آب شیرین قنات، هوای خنک در زیرزمین و سقف مرجانی مملو از فسیل‌های با قدمت بسیار بالا در فهرست مهم‌ترین ابنیه جهانی قرار می‌گیرد.
آدرس: جزیره كیش، بعد از میدان المپیك، نرسیده به میدان فارور
عکس های زیر همراه با توضیحات به کاربران این سایت تقدیم می‌شود...
بخشی از کاریز که به موزه تبدیل شده است.
فسیل لاک پشت با 570 میلیون سال قدمت در سقف کاریز کیش
فسیل لاک پشت از زاویه دیگر. در زمان احیای کاریز کیش بخشی از این فسیل به دلیل عدم اطلاع کارگران از وجود آن از بین رفت.
چای خانه و رستوران کاریز که در مظهر قنات واقع شده است.
در عکس زیر لایه مرجانی هفت متری سقف کاریز مشخص است.
بستر گل مارن
این دیواره که برای راهرو خروجی کاریز تعبیه شده است ، گویای ضخامت مرجانی سقف کاریز است.
راه پله های 2500 ساله کاریز کیش که از آن برای ورود به کاریز و برداشتن آب استفاده می‌شده، این راه پله ها به طور طبیعی و بدون محافظت سالم مانده است.
