شهرستان آباده با وسعت ۷۵۰۰ کیلومتر مربع و با مرکزیت شهر آباده، از شهرهای فرهنگی و سیاحتی شمال استان فارس است.

از نظر آب و هوایی، جزو شهرستان های سردسیر و معتدل استان محسوب می شود و این موضوع نیز در ساختار معماری و سنتی و لباس های محلی این منطقه نیز نقش موثری داشته است. به استناد کاوش های باستان شناسی، سکونت در محدوده فعلی آباده به هزاره اول قبل از میلاد بازمی گردد، اما توسعه و ترقی آن تقریبا از زمانی که کریم خان زند، شیراز را پایتخت ایران کرد، شروع شد. بزرگ ترین معدن خاک نسوز خاورمیانه در این شهر واقع شده است. این شهرستان از شرق به شهرستان یزد، از جنوب به شهرستان خرم بید، از غرب به شهرستان اقلید و شهر سمیرم و از شمال به استان اصفهان متصل است. فاصله مرکز شهرستان تا شیراز ۲۷۵ کیلومتر است.

حالا بیایید یک بار تصمیم بگیرید که قبل از اینکه به شیراز بروید و حافظ و سعدی را ملاقات کنید، از آباده بازدید خود را از فارس آغاز کنید.نخستین اثر تاریخی که هنگام ورود به استان فارس از سوی اصفهان می توان دید، قلعه قدیمی ایزدخواست است که شباهت زیادی به ارگ بم کرمان دارد. این قلعه بر فراز صخره بزرگی قرار دارد و داخل آن خانه های بسیار کوچک با کوچه های بسیار تنگ و باریک دیده می شود. این بنای تاریخی متعلق به دوران ساسانی است.یکی از ویژگی های خاص این قلعه، امنیت چشمگیر آن است که به دلیل خندق عمیق اطراف، یکی از دست نیافتنی ترین بناهای عهد باستان برای غارتگران و دشمنان بوده است. آتشکده قلعه ایزدخواست، اولین آتشکده ای در ایران است که پس از ورود اسلام به ایران به مسجد تبدیل شده است. خوب است بدانید، این قلعه باستانی به لحاظ قدمت، اولین قلعه خشتی جهان و به لحاظ وسعت، دومین بنای خشتی جهان بعد از ارگ بم است.

بعد به سراغ کاروانسرای ایزدخواست بروید:

این کاروانسرا در جنوب شهر ایزدخواست و در نزدیکی قلعه ایزدخواست قرار دارد و در زمان شاه عباس صفوی ساخته شده است. بنا شامل یک حیاط مربع شکل در وسط و تعدادی حجره و اتاق در اطراف است. این کاروانسرا با مساحتی حدود ۴۰۰۰ متر مربع، از نظر معماری و زیبایی و استحکام بخشی و همچنین وسعت، یکی از کاروانسراهای نمونه در نوع خود است. این بنا در سال های اخیر نیز توسط میراث فرهنگی فارس مورد مرمت قرار گرفته است.

عمارت کلاه فرنگی را نیز از دست ندهید:

این عمارت بسیار زیبا که از آثار دوران قاجاریه است، دارای نقشه تقریبا دایره ای بوده که درمیان باغچه ای کوچک واقع شده است. این عمارت یک طبقه با وسعتی در حدود ۲۰ متر مربع، دارای چهار در ورودی و پنجره های بلند است و روی سکویی به ارتفاع ۸۰ سانتی متر قراردارد.

تیمچه صرافیان هم می تواند مقصد بعدی شما باشد:

این بنای آجری از آثار دوران قاجاریه بوده و در بازار قدیمی آباده قرار دارد. این بنای ۲ طبقه در چهارسو دارای عمارت و حیاطی مستطیل شکل در وسط است. تیمچه صرافیان دارای ۳۶ حجره است که حجره های طبقه پایین مغازه و در طبقه بالا به عنوان مهمانپذیر مورد استفاده بوده است. در ورودی تیمچه از جنس چوب است که حاشیه و چهار چوب آن به طرز زیبایی منبت کاری شده و طاق ورودی آن نیز در دو طرف دارای مقرنس های زیبای گچی است. این بنای منحصربه فرد در سال های اخیر به طور مستمر توسط میراث فرهنگی فارس مورد مرمت قرار گرفته و قرار است به بازارچه صنایع دستی تغییر کاربری یابد.

قصر بهرام گور را هم از دست ندهید:

درسمت راست مسیر شیراز به آباده در بخش سورمق، مجموعه ای شبیه به یک تپه خاکی دیده می شود که به قصر بهرام گور مشهور است. این بنا که هم اکنون فروریخته، دارای آثاردیوارهایی باخشت هایی مکعبی است و امیدواریم میراث فرهنگی استان کاری برای احیای آن انجام دهد.سد ساسانی ایزدخواست، اولین سد قوسی جهان را نیز بازدید کنید:سد قدیمی ایزدخواست که به سد سربند نیز معروف است، نخستین نمونه سد قوسی در ایران و جهان است که در ۷ کیلومتری شهر ایزدخواست در تنگه ای موسوم به گلوگاه که کم عرض ترین برش رودخانه بوده، قرار دارد. این سد در دوران ساسانیان روی رودخانه ایزدخواست بنا شده است.

کاروانسرای خانخوره نیز مقصد بعدی شماست:

نقشه این کاروانسرا هشت ضلعی و یکی از سه نمونه کاروانسرای منحصربه فرد ایران است. مصالح آن از سنگ، گل و گچ می باشد. این کاروانسرا در فاصله ۶۰ کیلومتری جاده آباده شیراز قرار دارد.دشت لاله های واژگون واقع در منطقه خسرو شیرین (اثر طبیعی ثبت ملی)، باغات فیروزی، شور چشمه و شیرین چشمه، پارک جنگلی شهید فرهمند و تفرجگاه روستای بیدک از دیگر جاذبه های گردشگری شهرستان آباده هستند که پیشنهاد می کنیم، بدون بازدید از آنها آباده را ترک نکنید.

همچنین از صنایع دستی منحصربه فرد این شهرستان نیز با خود سوغات ببرید؛ منبت کاری که شهرت جهانی دارد و گیوه های آباده نیز در نهایت ظرافت و استحکام و دقت تهیه و در نوع خود بی نظیر است. خاتم، خراطی و قالی نیز از دیگر صنایع دستی آباده هستند.
اما سوغات معروف آباده، سفیدآب یا روشور است که نوعی لایه بردار طبیعی پوست بدن بر پایه چربی حیوانی است و به طور سنتی در ایران معمولا به شکل قرص های سفیدرنگ است و هنگام استحمام به کار گرفته می شود.

خوب است بدانیم فارس، تنها شیراز نیست...