تیم ملی فوتبال کشور ما، از سال ۱۹۷۴ در دیدارهای مقدماتی جام جهانی حضور پیدا کرد، یعنی در مجموع ۹ بار به دور مقدماتی جام جهانی راه یافته است. از این ۹ حضور ۴ بار به جام جهانی سلام کرده است! اولین حضور در دور مقدماتی مربوط جام جهانی ۱۹۷۴ در آلمان بود. تیم ملی ایران در آن دوران به نوعی قدرت برتر قاره بود. پس از دو دوره قهرمانی جام ملت های آسیا و حضور در المپیک مونیخ، قصد داشت حضور در جام جهانی را نیز با مربیگری محمود بیاتی تجربه کند. در این دوره از رقابت ها ایران با تیم های کره شمالی، کویت و سوریه هم گروه شد. در آن دوران از آسیا و اقیانوسیه تنها یک تیم جواز حضور در جام جهانی را کسب می کرد و همین مسئله باعث عدم حضور ایران در جام جهانی ۱۹۷۴ شد. ایران در این دوره از بازی ها ۵ برد، یک تساوی و دو باخت از بازی ها بدست آورد.
دومین حضور، اولین سلام
دومین تلاش ایران برای حضور در این رقابت ها موفقیت آمیز بود. ایران در شرایطی پای به رقابت های انتخابی جام جهانی ۱۹۷۸ آرژانتین می گذاشت که در سال ۱۹۷۶ برای سومین بار قهرمانی جام ملت های آسیا را جشن گرفته بود.ایران با مربیگری حشمت مهاجرانی در دور مقدماتی این بازی ها با ۹ برد، ۲ تساوی و یک باخت راهی جام جهانی آرژانتین شد و با هلند،اسکاتلند و پرو هم گروه شد. اما نتوانستند نتایج قابل قبولی بگیرند و با دو باخت سنگین و یک تساوی با اسکاتلند به کار خود در جام جهانی آرژانتین پایان داد.
حماسه ۱۹۹۸
بدون شک صعود به جام جهانی ۱۹۹۸ شیرین ترین خاطره فوتبالی ایرانی هاست. هنوز هم جشن صعود را در ذهن مرور می کنم. دومین صعود ایران به جام جهانی تبدیل به یک ماراتن ۱۷ مسابقه ای شد! فوتبال ایران در آن دوران دوباره جان گرفته بود. ایران با مربیگری محمد مایلی کهن بازی ها مقدماتی را خوب شروع کرد. در مرحله اول در مصاف با مالدیو، قرقیزستان و سوریه سر گروه شد و به راحتی بالا آمد.در مرحله دوم ایران، عربستان، چین، کویت و قطر در یک گروه قرار داشتند و تیم اول گروه به صورت مستقیم راهی جام جهانی می شد. تیم ملی در دور رفت نتایج قابل قبولی کسب کرد ولی در دور برگشت با افتی فاحش روبه رو شد! ایران در بازی آخر به یک برد مقابل قطر نیاز داشت اما در یک روز تلخ با دو گل مغلوب شد تا عربستان مستقیما" راهی جام جهانی شود و محمد مایلی کهن از تیم ملی کنار گذاشته شود تا با والدیر ویرا راهی پلی آف شود. شانس آخر ایران با استرالیا بود. در بازی رفت با نتیجه یک بر یک مساوی شد و در هشتم آذر ۱۳۷۶ ایران با دو گل کریم باقری و خداداد عزیزی بازی دو بر صفر باخته به استرالیا را به طور معجزه آسایی به تساوری کشاند تا پس از ۲۰ سال دوباره به جام جهانی برسد.ایران در این دور با مربیگری جلال طالبی در مسابقات حضور پیدا کرد و با یوگسلاوی، آمریکا و آلمان هم گروه شد. ایران در اولین گام مقابل یوگسلاوی نمایش خوبی ارائه کرد و تنها مغلوب ضربه آزاد میهایلویچ شد. بازی دوم یک دیدار حیثیتی برای ایران بود. ۳۱ خرداد ۱۳۷۷ ایران و آمریکا در ورزشگاه ژرلان لیون به مصاف هم رفتند و ایران موفق شد در یک بازی به یادماندنی با دو گل، دو بر یک پیروز شود. در بازی سوم تیم ملی برای صعود باید آلمان را شکست می داد، اما با دو گل مغلوب این تیم شد و به کارنامه خود در فرانسه پایان داد.
۲۰۰۶ آلمان بی دردسر ترین صعود
نرسیدن ایران به جام جهانی ۲۰۰۶ برای ما ناباورانه بود، با این وجود ۴ سال بعد با برانکو ایوانکویچ صعود به جام جهانی را جشن گرفت. در مرحله اول دیدارهای انتخابی جام جهانی لائوس، قطر و اردن حریفان ایران بودند و یک تیم راهی دور بعدی می شد. ایران با پشت سر گذاشتن دور اول در مرحله بعدی با ژاپن، کره شمالی و بحرین هم گروه شد که دو تیم مستقیما" راهی جام جهانی آلمان می شدند.ایرانی ها شاهد صعود بی دردسر تیم کشور بودند. ابتدا با بحرین بدون گل مساوی کرد، سپس در یک بازی مهم با دو گل ژاپن را برد. اما این برد شیرین با خبر مرگ ۷ تماشاچی به دلیل ازدحام جمعیت به کام هموطنان تلخ شد. در دیدار سوم هم با دو گل کره شمالی شکست داد. در دور برگشت با یک گل کره شمالی را مغلوب کرد و در ادامه در ۱۸ خرداد ۱۳۸۴ بحرین را در آزادی شکست داد و جشن صعود برپا کرد. بازی آخر هم یک بازی تشریفاتی بود که ایران دو بر یک به ژاپن باخت.ایران در شرایطی راهی آلمان شد که چند ستاره ایران سابقه بازی در جام ۹۸ را هم داشتند. ایران در جام ۲۰۰۶ با پرتغال، مکزیک و آنگولا هم گروه شد. به دلیل حضور ستارگانی از جمله علی کریمی، مهدی مهدوی کیا، وحید هاشمیان، فریدون زندی و رحمان رضای این خوشبینی وجود داشت که ایران بتواند از گروه خود صعود کند اما اکثر ستارگان قبل از جام مصدوم شدند و با ناآمادگی راهی آلمان شدند. تیم ملی با دو باخت و یک مساوی به کار خود در آلمان پایان داد.
صعود شیرین ۲۰۱۴ به لطف خارج نشین ها
صعود نکردن به جام جهانی ۲۰۱۰ و ناکامی در جام ملت های آسیا ۲۰۱۰ باعث شد تا مقامات فدراسیون فوتبال دست به دامن یک مربی صاحب نام خارجی شوند. کارلوس کی روش پرتغالی که در کارنامه اش سرمربیگری پرتغال، امارات، رئال مادرید و دستیاری الکس فرگوس وجود داشت به ایران آمد تا پس از ۸ سال ایران را به جام جهانی برساند. تیم ملی در گام اول مالدیو را پیش روی خود داشت که از پس آن برآمد. در دور دوم با قطر بحرین و اندونزی هم گروه شد. در مرحله بعدی ایران، ازبکستان، کره جنوبی، قطر و لبنان در یک گروه قرار داشتند.تیم ملی با برد ارزشمند یک بر صفر مقابل ازبکستان بازی های خود را شروع کرد. تساوی صفر- صفر خانگی مقابل قطر باعث از دست رفتن دو امتیاز با ارزشمند شد. فاجعه در بازی سوم و با باخت یک بر صفر مقابل لبنان رقم خورد. شرایط بحرانی تیم ملی با گل جواد نکونام مقابل کره جنوبی امید را به ایران برگرداند و ایران با یک برد مقابل ازبکستان می توانست کار را تمام کند اما شکست تلخ خانگی برابر این تیم معادلات را بهم ریخت.ایران ۳ بازی پیش رو داشت که دوتای آن خارج از خانه و بسیار دشوار بود. اما ملی پوشان با یک کار بزرگ در هر سه بازی به پیروزی رسیدند و به جام جهانی ۲۰۱۴ برزیل صعود کردند. بازی آخر مقابل کره جنوبی بود و در شرایطی که با نتیجه مساوی هم سرنوشت ایران به اما و اگر سپرده می شد، با گل ارزشمند قوچان نژاد به بردی تاریخی دست پیدا کرد.
ایران ۲۰۱۴
تیم کنونی ایران، تیمی است که بر پایه ستاره های مقیم خارج از کشور شکل گرفته است. رضا قوچان نژاد، اشکان دژاگه، مهرداد بیت آشور و دانیال داوری از جمله بازیکنانی هستند که در ایران رشد پیدا نکردند. با این حال مربی تیم، حساب ویژه ای روی آن ها باز کرده است. بدون شک ایران با توجه به هم گروه های که دارد بیشتر روی کارهای دفاعی تمرکز کرده هر چند که با داشتن دو مهاجم حرفه ای مثل دژاگه و قوچان نژاد این پتانسیل را دارد که از تک موقعیت هایش به بهترین شکل بهره ببرد. بعضی از کارشناسان معتقدند نداشتن دروازه بان مطمئن و هافبک خلاق از نقاط ضعف تیم ایران هستند.
