اگر تصورتان از ماهی گیری همان چیزی است که در فیلم های آمریکایی دیده اید یعنی مرد تنهایی که با کلاه آفتاب گیر در یک قایق چوبی شناور روی رودخانه ای آرام نشسته و از سکوت لذت می برد و به همین دلیل فکر می کنید ماهی گیری حوصله تان را سر می برد، اگر با شنیدن عبارت «ورزش» وقتی که قبل از «ماهیگیری» می آید خنده تان می گیرد، اگر دلتان برای ماهی های بیچاره می سوزد و فکر می کنید ماهی گیرها آدم های بدجنسی هستند که از مرگ ماهی ها دل شان قنج می رود، اول از همه باید تصورات تان را درباره ماهی گیری اصلاح کنید. 

بهترین راه برای این که نظرتان به سرعت عوض شود این است که پای صحبت های کسی که چند بار در کمپین های ماهی گیری شرکت کرده بنشینید تا وقتی او با هیجان از اتفاقاتی که می تواند در ماهی گیری پیش بیاید برای تان تعریف می کند از اشتباهی که درباره میزان هیجان انگیزی ماهی گیری کرده اید بیرون بیایید. البته ممکن است چند دقیقه بعد وقتی او دارد درباره آرامش و سکوتی که در لحظه های ماهی گیری تجربه کرده، حرف می زند سردرگم شوید که بالاخره ماهی گیری هیجان انگیز است یا آرامش بخش و او جواب داد «هردو» اما اگر او بارها و بارها هم برایتان توضیح بدهد، تا خودتان قلابتان را توی آب نیندازید جواب این سوال را پیدا نمی کنید. ما برای این کار به شما کمک می کنیم آن همم بدون هیچ چشم داشتی به یکی از ماهی هایی که شاید در آینده صید کنید.

چه وسایلی نیاز داریم؟

ما قرن هاست که دیگر برای ماهی گیری از دست استفاده نمی کنیم حتی چند هزار سال از وقتی که نیزه را هم کنار گذاشتیم می گذرد. انتخاب اجداد ما به عنوان جایگزین دست و نیزه، قلاب و تور ماهی گیری بوده. حالا بماند که بعضی از این اجداد بی حوصله به اعمال غیراخلاقی مانند ایجاد انفجار در آب، بستن راه ماهی ها شن ریزی و استفاده از شوکر در آب رودخانه هم دست زده اند. اما شما باید برای لذت از ماهی گیری قلاب را انتخاب کنید. چون فعلا اخلاقی ترین راه موجود است و ماهی گیری با آن بیشتر از بقیه راه ها هم خوش می گذرد.

قلاب ماهی گیری با چیزی که ممکن است چند بار از دور دیده باشید فرق می کند و ریزه کاری های زیادی دارد. این را هم بدانید که بدترین راه موجود برای سر درآوردن از این ریزه کاری ها مراجعه به یک مغازه «وسایل ماهی گیری فروشی» لوکس است. چون اگر دست به این کار بزنید ممکن است موقع خروج از مغازه خوشحال باشید اما اگر بعدا ببینید که چند برابر آنچه نیاز داشته اید خرید کرده اید و نه تنها پول تان از دست رفته بلکه مجبورید چند برابر دیگران با خودتان بار این طرف و آن طرف بکشید قطعا ناراحت خواهید شد. پس حتما با تهیه فهرستی از وسایلی که به عنوان یک ماهی گیر مبتدی (نهنگ که قرار نیست شکار کنید) نیاز دارید به یک مغازه معمولی و ترجیحا شهره در انصاف مراجعه کنید و فقط همان چیزهای که لازم دارید بخرید.

چوب ماهی گیری: چوب ماهی گیری انواع مختلفی دارد؛ چون ماهی ها انواع مختلفی دارند، واضح تر این که وقتی می خواهید چوب ماهی گیری انتخاب کنید قبل از آن باید ماهی ای را که می خواهید شکار کنید انتخاب کرده باشید. پیشنهاد ما این است که هر قدر هم فروشنده اصرار کرد که مثلا چوب ماهی گیری مخصوص ماهی های مهاجم را هم بخرید شما برای اول کار فقط به همان چوب قزل آلا قانع باشید. این چوب ها معولا وزنه ای 30 الی 40 گرمی دارند و طول پرتاب شان بین 3.6 تا 4.5 متر است. 

از خرید چوب های کوتاه مگر در موارد استثنایی بسته به شرایط منطقه یا مکانی که در آن قصد ماهی گیری دارید صرف نظر کنید چون پرتاب طعمه از لا به لای درخت ها و بوته های ساحل با این چوب ها کاری اگر نه محال، ولی خیلی مشکل است. 

بعد از این مرحله ممکن است بین خرید چوب های تلسکوپی یا چند تکه مردد شوید. جواب تردید را باید در خودتان جست و جو کنید و بعد دست به انتخاب بزنید، چوب های ماهی گیری چند تکه نسبت به چوب های آنتنی عمر بیشتر و کیفیت بهتری دارند هر چند حمل شان به دلیل طول بیشتر کمی سخت است. در نهایت به این توجه کنید که چوب ماهی گیری باشد در حد امکان سبک و در عین حال محکم و اصطلاحا خوش دست باشد.

چرخ: دومین چیزی که به آن نیاز دارید چرخ است. چرخی که به چوب شما متصل می شود باید با آن تناسب داشته بوده و قرقره اش حداقل ظرفیت 100 تا 150 مترنخ را داشته باشد. از آنجایی که قرقره یک سری آسیب پذیری های خاص خود را دارد موقع خرید چرخ توجه کنید که یک قرقره یدکی هم همراهش داشته باشد.

نخ: نخی که به درد شما می خورد نخ ماهی گیری معمولی است. بین این نخ های معمولی آنهایی را انتخاب کنید که خاصیت ارتجاعی بیشتری داشته باشند.

بعد از تهیه موارد بالا باید با سراغ وسایلی مانند شناور، پیشبند، زنگوله برای فهمیدن نوک زدن ماهی، طعمه پاش و... هم باشید. اینها چیزهایی هستند که داشتنشان ضروری است اما به وسایل جانبی مانند چاقوی تیز ماهی گیری، قلاب آزادکن، قیچی یا ناخن گیر کوچک، متر، قوطی های کوچک یا بزرگ با تقسیمات داخلی، ساک مخصوص حمل چوب ماهی گیری و... هم نیاز پیدا خواهید کرد و حتی اگر لازم تان نباشد داشتن آن ها برای روحیه تان خیلی خوب است.

حالا چی بپوشیم؟

شاید جواب به این سوال خیلی لازم نباشد اما مشاهده شده دوستانی که بدون فکر کردن به این که بعد از هر روزی، شبی هم فرا می رسد با یک لباس تابستانی به ماهی گیری رفته اند و وسط کار مجبور شده اند از داخل چادر پتو بردارند و به این کار ادامه بدهند. بنابراین پیش از عزیمت به سمت محل ماهی گیری جغرافیای منطقه را خوب بشناسید و لباس مناسب ببرید. لباس های راحتی که ن خیلی تنگ باشند و نه خیلی گشاد و البته وزن مناسبی هم داشته باشند که جلوی جست و خیز شما را نگیرند بهترین گزینه محسوب می شوند. 

داشتن کلاه هم که برای یک ماهی گیر، هر چقدر هم مبتدی از نان شب واجب تر است. کلاه مناسب هم موقع سرما و بادی که معمولا از سمت آب می آید به دادتان می رسد و البته موقع تابش آفتاب کمک می کند که صبر بیشتری به خرج بدهید و محل را خیلی زود ترک نکنید. اما آنچه ممکن است به ذهن تان خطور نکند همراه داشتن یک صندلی کوچک و سبک است چون قطعا از ایستادن خسته خواهید شد و ماهی گیری شما در حالت چمباتمه فقط ماهی ها را خوشحال تر می کند.

کجا برویم؟

اولین و مهم ترین چیز برای شروع ماهی گیری انگیزه و علاقه است اما بالاخره باید جایی را سراغ داشته باشید که بتوانید به این انگیزه و علاقه رسیدگی کنید. هر جا که مقداری آب باشد می تواند محل زندگی چند ماهی هم باشد حتی حوض خانه های قدیمی، اما یک سری پاتوق های ماهی گیری در سرتاسر ایران وجود دارند که هم ماهی دلخواه تان در آنجا زندگی می کند و هم بیشتر از حوض های قدیمی احساس ماهی گیری به شما می دهند. تعداد این مکان ها آنقدر زیاد است که اگر تمام این مطلب هم به این کار اختصاص داشته باشد باز هم کم است. بنابراین بد نیست فعلا محل های مناسب برای ماهی گیری در تهران و شهرهای اطراف آن را بدانید.

دریاچه پارک المهدی: پارک المهدی در ضلع جنوب شرقی میدان آزادی جای خوبی برای شروع ماهی گیری است. شاید باورتان نشود که همین بیخ گوش خودتان می توانید ماهی گیری کنید اما حقیقت دارد. حتی به جز این پارک، پارک های ارم و رازی هم دریاچه هایی دارند که برای ماهی گیری تفریحی شاید خیلی خوب نباشند اما بد هم نیستند.

جاجرود، آبشار کمرد: در بیست کیلومتری جاده رودهن آبشاری قرار دارد به نام کمرد و روستایی به همین نام. از جاده جاجرود تا روستای کمرد 6 کیلومتر فاصله است. از مرکز روستا بعد از 20 دقیقه پیاده روی سبک به آبشار کمرد می رسید. آبشاری که هر چند بار در عمرتان ماهی گیری کنید آن را فراموش نمی کنید.

پلور، دریاچه سد لار: اینجا از آن جاهایی است که با رفتن به آن می توانید علاوه بر ماهی گیری کارهای دیگری هم بکنید. حتی می توانید هیچ کاری نکنید و فقط به منظره هایی که مقابلتان قرار دارند نگاه کنید و برگردید اما اگر این کافی نبود که به اعتقاد خیلی ها هست، بدانید که شانس صید قزل آلای خال قرمز در این دریاچه خیلی زیاد است.

هراز، آب اسک: رانش زمین در قسمتی از جاده هراز باعث شده که دریاچه ای در این منطقه به وجود بیاید که در آن هم قزل آلای خال قرمز پیدا می شود و هم فامیل نزدیکش یعنی قزل آلای رنگین کمانی.

دریاچه های تار و هویر: دریاچه های تار و هویر در 30 کیلومتری شرق شهرستان دماوند جا خوش کرده اند. بعد از طی کردن 14 کیلومتر جاده خاکی به دریاچه تار میر سید. ماهی های این دریاچه ها اغلب قزل آلای خال قرمز هستند. اما ممکن است قزل آلای رنگین کمانی و زردک هم به قلابتان بخورد. دریاچه امام زاده علی در نزدیکی آب اسک و رودخانه نیمرود در 12 کیلومتری فیروزکوه ها از جمله جاهایی هستند که قزل آلای زردک در آنها صید می شود.

سد لتیان: اگر پای صحبت ماهی گیرها نشستید و آنها بیشتر از اینکه از صید قزل آلا حرف بزنند از تجربه های شیرینی که از صید کپور داشته اند تعریف کردند و شما را به هوس دیدار کپور انداختند سد لتیان بهترین جایی است که می توانید برای این کار پیدا کنید.

این سد در 25 کیلومتری شمال شرقی تهران و روی رودخانه جاجرود بسته شده است. در دریاچه این سد ماهی های قزل آلای خال قرمز، قزل آلای رنگین کمانی، زردک، سیاه ماهی و کپور زندگی می کنند و ممکن است نوکی هم به طعمه شما بزنند. در همین مسیر می توانید به سد خاکی ماملو هم سری بزنید.

سد امیرکبیر یا سد کرج: یکی از راه های ماهی گیری برای کسانی که تجربه زیادی در این کار ندارند قلاب انداختن به آب هایی است که محل پرورش ماهی ها هستند البته بعد از خواندن این حرف ها به سراغ حوضچه های پرورش ماهی نروید. برای شما مکان های خاصی در نظر گرفته شده است که شیلات تخم ماهی در آنها میر یزد و در زمان های خاصی از سال مثل اوایل پاییز اجازه ماهی گیری در این مکان ها را صادر می کند. سد امیرکبیر یا همان سد کرج یکی از همین هاست. در این سد که در 25 کیلومتری جاده کرج- چالوس قرار دارد، ماهی های قزل آلای خال قرمز و رنگین کمانی پرورش داده می شوند. سد طالقان و سد ساوه هم از نمونه های دیگر هستند که جای خوبی برای ماهی گیری محسوب می شوند.

در کنار اینها دریاچه اوان، سد اکباتان، دریاچه هامون، دریاچه گهر، دریاچه سد منجیل، دریاچه نئور، دریاچه مارمیشو، دریاچه ایمر، خلیج گرگان، رودخانه کرخه، رودخانه قزل اوزن، دریاچه زریوار، شاه رود، رودخانه های نکا و تجن و... هم جاهایی هستند که اگر ماهی گیری بهتان مزده داد بد نیست به هر کدام حداقل یک بار سر بزنید.

چه فصلی برای ماهی گیری مناسب است؟

اگر بعد از یک خرید موفق و انتخاب لباس خوب و تصمیم گیری درباره این که کجا قرار است ماهی گیری کنید با رسیدن به محل مورد نظر دیدید که نه تنها کسی آنجا ماهی گیری نمی کند بلکه چشمتان به تابلوهای ماهی گیری ممنوع هم می خورد بدانید و آگاه باشید که زمان بدی برای لذت کلنجار رفتن با ماهی ها انتخاب کرده اید. البته ممکن است تابلویی هم وجود نداشته باشد. در زمان نامناسب به چندین دلیل دیگر باید قلابتان را غلاف کنید. مثلا زمان تخم ریزی ماهی ها و یا زمانی که تعداد آنها در منطقه ای کمتر از حد مجاز ماهی گیری باشد نباید به قلاب شوید در غیر این صورت رعایت زمان مناسب ماهی گیری در صید بهتر و بیشتر به شما کمک می کند.

زمان مناسب ماهی گیری در مورد ماهی های مختلف فرق می کند و بسته به باز شدن اشتهای آنها در دماها مختلف است. مثلا ماهی کپور در دمای کمتر از 8 درجه سانتی گراد اصلا لب به غذای معمولی هم نمی زند چه رسد به طعمه ای مشکوک. اگر بخواهیم یک نسخه کلی بدهیم باید بگوییم که اشتهای اغلب ماهی ها در هوای متعادل و همچنین اوقاتی از سال که آب سرد و گرم باعث به وجود آمدن جریان در آب می شود اشتهای بیشتری دارند یعنی ماه های نه چندان گرم بهار و نه چندان سرد پاییز. البته ماهی هایی که در ایران طرفداران بیشتری دارند مانند کپور، زردک، آمور و... در فصل تابستان جنب و جوش زیادی دارند و خوب دم به تله می دهند. در طول شبانه روز هم بهترین زمان ماهی گیری قبل از سپیده دم است چون گرسنگی شب قبل ماهی ها باعث می شود که آنها بیشتر جذب طعمه شما شوند.

انتخاب همراه و هم پای مناسب در هر زمینه ای یکی از مهم ترین کارهایی است که باید در نظر داشته باشید. مثلا کسی که از کثیف و خیس شدن لباس هایش کلافه می شود یا صبر و حوصله کمی دارد همراه خوبی برای شما نیست و غرغرهایش نه تنها ماهی ها را از شما دور می کند بلکه ممکن است باعث شود که قید ماهی گیری را بزنید. بعد از این که از همراه های معمولی تان مطمئن شدید بد نیست به دنبال یک این کاره هم بگردید. یعنی کسی که قبلا این کار را کرده چون به هر حال با خواندن چند خط و چند صفحه که از کسی ماهی گیر در نمی آید.

یک راهنما نه تنها می تواند چم و خم و جزییات کار را یادتان بدهد بلکه با شناسایی ماهی های مریض و یا بچه ماهی ها سلامتی شما و احتمالا چند ماهی را تضمین می کنند. اگر راهنمای مناسب تان را پیدا کردید که هیچ ولی اگر در نهایت موفق به جلب همراهی یک عدد ماهی گیر مجرب نشدید نگران نباشد چون اگر زمان و مکان مناسبی را برای ماهی گیری انتخاب کنید می توانید مطمئن باشید که آنجا تنها نخواهید بود و خیلی از کسانی که قرار است دور هم ماهی گیری کنید به شما کمک خواهند کرد. حتی اگر این راه هم جواب نداد و غرور یا خجالت باعث شد نتوانید از کسی کمک بگیرید خیلی ها هستند که در ازای پول کمی به شما کارهایی مانند درست کردن طعمه، انواع گره ها و جزییات دیگر را یاد بدهند.

یک توصیه مهم: بااخلاق باش

اگر ماهی گیری را تجربه کنید، چشیدن طعم ماهی که صید کرده اید آخرین لذتی است که منتظرش هستید چون خود ماهی گیری و تلاش برای پیروزی در جدال با طبیعت بسیار بیشتر از آن لذت بخش است از طرفی کسی که ورزش ماهی گیری را انتخاب می کند، اگر از اول دوستدار طبیعت و ماهی ها نباشد کم کم به یک طرفدار پروپاقرص حفظ محیط زیست و مراقبت از ماهی ها تبدیل خواهدشد به همین دلیل ماهی گیرها یک منشور اخلاقی دارند و اغلب آنها به این منشور پایبند هستند. 

در این منشور مواردی مانند اصل «بگیر و رهاکن» هم وجود دارد به این معنی که ماهی را پس از صید به آب برگردانید به خصوص اگر آن چیزی که می خواهید نباشد، مراقبت از محیط زیست، تلاش برای جلوگیری از آسیب دیدن دیگران و کمک به یادگیری دیگران هم در این منشور آمده که یک ماهی گیر بااخلاق اول باید به رعایت کردن آنها فکر کند.