ایرانی‌ها اسمش را گذاشته‌اند گل سنگ؛ نامی كه بی‌دلیل روی گلهای خالدار گذاشته شده و هنوز هم كسی دلیل این نامگذاری را نمی‌داند چون گل سنگ‌های واقعی در دنیای گیاهان از قارچ و جلبك هستند نه این خالدارهای صورتی و سفید و قرمز.
در هر حال مهمان‌های دوست‌داشتنی آپارتمان‌های ما كه از اطراف اقیانوس هند راه‌شان را به خانه‌های‌مان بازكرده‌اند هر اسمی داشته باشند- چه گلهای خالدار و گل سنگ و چه نام عجیب و غریب و علمی هیپوستس - این روزها یكی از محبوب‌ترین گیاهان اطراف ما هستند؛ گل‌هایی با لكه‌های صورتی و سفید كه بساط پرورش و نگهداری‌شان حسابی پررونق است. بیایید با این مسافرهای گرمایی بیشتر آشنا شویم.
خورشید باید از دور بتابد
اگر دل‌تان می‌خواهد نقش و نگارهای زیبای روی برگ‌های گلدان‌تان همیشگی باشد و رنگ برگ‌ها به دلخواه شما باید همیشه به نوری كه به برگ‌های گلدان می‌تابد، دقت كنید. گل سنگ اگر در محیطی كم‌نور قرار بگیرد دیگر رنگ و رویی برایش نمی‌ماند. درواقع در محیطی با نور كم خیلی زود لكه‌های زیبای روی برگ‌ها كمرنگ و محو می‌شود. در این صورت برگ‌ها به‌طور یكپارچه سبز می‌شوند و دیگر نشانه‌ای از خال‌های صورتی باقی نمی‌ماند.
پس اگر روزی متوجه شدید گلدان‌تان دیگر به اندازه روز اول رنگ به رنگ نیست آن را در نور آفتاب قرار دهید تا رنگ‌ها پررنگ‌تر شود؛ البته تابش نور مستقیم آفتاب هم برگ‌ها را می‌سوزاند. همچنین نور زیاد محیط گاهی باعث پیچش برگ‌ها می‌شود چون گل سنگ نور غیر مستقیم می‌خواهد. یكی از بهترین مكان‌های نگهداری این گیاه نزدیك پنجره است؛ جایی كه آفتاب ملایمی به خانه بتابد و نور مستقیم روی برگ‌ها نباشد. یادتان باشد برگ‌های گل مانند حسگرها هستند. اگر می‌خواهید حال و روز گل‌تان را بدانید باید به برگ‌ها دقت كنید. آنها با ریخت و قیافه‌شان درباره دمای محیط و نور كافی حرف می‌زنند.
تحمل تشنگی را دارند
این گل‌ها رطوبت دوست دارند اما نه آنقدر كه در آب غوطه‌ور باشند. درواقع بهترین زمان برای آبیاری آنها زمانی است كه سطح خاك گلدان خشك شده باشد؛ یعنی زمانی كه با نوك انگشت سطح خاك را لمس می‌كنید رطوبتی احساس نكنید. آبیاری بیش از اندازه این گیاه باعث زرد شدن برگ‌ها و افتادن‌شان می‌شود؛ البته افتادن برگ‌ها ممكن است پیامی مخالف هم داشته باشد. اگر زمانی برگ‌های گل‌تان بدون اینكه زرد شوند افتادند باید بیشتر حواس‌تان را به آبیاری جمع کنید.
این مساله یعنی اینكه خالدارهای آپارتمان‌نشین شما تشنه هستند و كم‌آب. گل سنگ برخلاف اینكه از غوطه‌ور شدن در آب بدش می‌آید اما عاشق رطوبت و نم است. این گیاه رطوبت بالای هوا را دوست دارد. این وسط بهترین كار استفاده از یك زیرگلدانی بزرگ‌تر است. داخل زیرگلدانی تا ارتفاع لبه آن سنگریزه بریزید و تا نیمه ارتفاع دیواره آن را از آب پر كنید. گلدان را روی سنگریزه‌ها بگذارید. توجه كنید ته گلدان نباید با آب در تماس باشد.
این روش رطوبت مورد نیاز این گیاه را تامین می‌كند. حواس‌تان به دمای آب هم باشد. اگر هر روز از آب سرد برای آبیاری گل‌ها استفاده كنید باید منتظر كمرنگ شدن و ریزش برگ‌ها باشید. دمای آب باید حدود 25 درجه سانتیگراد باشد تا به این گلهای حساس صدمه‌ای وارد نشود. تغییر فصل را هم یادتان نرود. این گل‌ها در تابستان بیشتر دنبال نم و رطوبت هستند و در زمستان زیاد با شما كاری ندارند برای اینكه بیشتر آنها بسته به شرایط نگهداری در فصل سرما به خواب زمستانی می‌روند. پس اگر نشانه‌های رشد گلدان‌تان در این فصل كم شد، نگران نشوید و فقط به آن كمتر آب دهید. یك‌بار در هفته آبیاری در فصل زمستان برای این گل‌ها كفایت می‌كند.
از یك ساقه تا گلدان
پرورش گیاه خال صورتی زیاد سخت نیست. شاید تنها نقطه ضعف آنها طول عمرشان باشد. آنها معمولا بعد از مدتی در فصل زمستان می‌خوابند و دیگر بیدار نمی‌شوند! پس زیاد خودتان را به زحمت نیندازید و اگر نشانه‌های حیات در گلدان‌تان ندیدید، ناراحت نشوید. می‌توانید هر بهار یك گلدان تازه از آنها درست كنید. گلهای خالدار هم از طریق بذر تكثیر می‌شوند و هم ساقه. فقط كافی است اواسط فصل بهار بذرها را بكارید و منتظر بمانید.
دمای مورد نیاز برای جوانه زدن بذرها 23-21 درجه سانتیگراد است و اگر شرایط درست و بر وفق مراد باشد دو هفته بعد جوانه‌ها سر می زنند. از طریق قلمه هم می‌توانید از اواسط بهار تا اوایل پاییز با یك چاقوی تیز یا قیچی باغبانی قلمه‌هایی را به طول ۱۰ – ۵/۷سانتیمتر جدا كنید و آنها را در بستر ریشه‌زایی یا حتی آب بگذارید. قلمه‌ها در دمای 21-20 درجه و نور كافی غیرمستقیم رشد می‌كنند. می‌توانید قلمه‌ها را با كیسه پلاستیكی شفاف بپوشانید تا زودتر ریشه دهند.
ریشه دادن دو ماه زمان می‌برد. بعد از آن كیسه پلاستیكی را بردارید تا گیاه در محیط طبیعی به رشد ادامه دهد و بزرگ شود. می‌توانید به گیاه كود مایع هم بدهید. بعد آن را به گلدانی با قطر دهانه ۱۱ سانتیمتر حاوی كمپوست گلدانی با پایه پیت منتقل كنید. در روش ریشه‌دهی در آب، زمانی كه طول ریشه‌ها به پنج سانتیمتر رسید، قلمه‌ها را بیرون بیاورید و در گلدان‌هایی با قطر دهانه ۹ سانتیمتر بكارید. دقت كنید به ریشه‌ها صدمه نزنید.
گرمایی هستند
درست است كه از نور مستقیم آفتاب زیاد راضی نیستند و ترجیح می‌دهند در سایه باشند اما اصلا با سرما میانه‌ای ندارند. طبق معمول هم نارضایتی‌شان را با تغییر رنگ برگ‌های‌شان نشان می‌دهند. زمانی كه نور كافی بود اما برگ‌ها دیگر رنگ نداشتند بدانید گلدان حساس خانه از وضعیت دمای محیطش راضی نیست.
سرما باعث از بین رفتن لكه های صورتی خاص برگ ها می‌شود. دمای روز 29-24 درجه سانتیگراد و دمای شب 23-21 درجه سانتیگراد برای این گیاه مناسب است. دما نباید به زیر ۱۳ درجه سانتیگراد برسد؛ می‌دانید كه آنها خیلی زود با ریختن برگ‌ها تلافی می‌كنند!
نم فضا باید بالا باشد
بهتر است گلدان‌های خالدار صورتی‌تان را از باقی گلهای آپارتمان جدا نكنید. با این كار گل سنگ رطوبتی را كه نیاز دارد به‌راحتی به دست می‌آورد. این گل‌ها عاشق رطوبت و نم هوا هستند اما مساله اینجاست كه مانند بنفشه آفریقایی با غبارپاشی روی برگ‌ها میانه خوبی ندارند و تكرار این عمل در نهایت به ریختن برگ‌های شان منجر می‌شود.
از طرفی هوای خشك و بدون نم هم برای این گل‌ها مانند یك قتلگاه است. این وسط بهترین كار استفاده از زیر گلدانی‌های بزرگ با سنگریزه است. گل‌ها به این ترتیب از نم آبی كه در ته گلدان‌شان هست می‌توانند استفاده كنند.
تقویت شده دوبله می‌خواهند
گل سنگ به خاك زهكشی شده و خوب احتیاج دارد و البته به داروهای تقویت‌كننده! كود مورد نیاز این گیاه را می‌توان به میزان یک گرم در لیتر، هر دو هفته یك‌بار از فروردین تا شهریور مورد استفاده قرار داد. فقط كافی است از گلفروشی‌ها كود مخصوص آنها را بگیرید.
در مورد خاك هم مخلوطی از یك قسمت تورب، یك قسمت خاك‌برگ پوسیده و یك قسمت ماسه خاك مطلوب هیپوستس كافی است؛ البته اگر زیاد حرفه‌ای نیستید می‌توانید دوباره از گلفروشی سر خیابان كمك بگیرید. فقط باید حواس‌تان به رشد گیاه باشد. اینجا دیگر گلفروش محله در میان نیست. این شما هستید كه باید دقت کنید مبادا ریشه‌های گیاه از منافذ زیر گلدان بیرون بزنند چون اگر این اتفاق بیفتد یعنی وقت عوض كردن گلدان رسیده است؛ كاری كه بیشتر در فصل بهار انجام می‌شود.
الو اورژانس!
اگر گل مان مریض شد، چه کار کنیم؟
- اگر روی برگ‌ها لكه‌های سوخته به وجود آمد؛ یعنی نور آفتاب به‌طور مستقیم روی گلدان می‌تابد یا برای تمیز كردن برگ‌ها از ماده شیمیایی استفاده شده است.
- اگر برگ‌ها زرد می‌شوند و می‌افتند؛ یعنی زیاد از حد به گلدان آب رسیده و تا وقتی خاك گلدان خشك نشده نباید به آن آب داد.
- اگر برگ‌ها كمرنگ می‌شوند و می‌افتند؛ یعنی محیط برای این گل‌ها سرد است یا اینكه از آب سرد برای آبیاری آنها استفاده می‌شود.
- اگر برگ‌ها سیاه می‌شوند؛ یعنی هم آب زیاد است و هم هوا غیر مناسب!
- اگر برگ‌ها خشك می‌شوند و پیچ می‌خورند؛ یعنی هوا خشك است و گرم. می‌توان در این صورت هرازگاهی از غبارپاشی استفاده كرد.
- اگر رنگ‌های خاص برگ‌ها از بین رفته‌اند؛ یعنی نور كافی نیست. باید گلدان را به فضای پرنورتری برد؛ البته بدون تابش مستقیم آفتاب.
