وقتی در ادبیات از گل صحبت می‌شود منظور نویسنده صددرصد گل سرخ یا گل رز خودمان است. وقتی به یك دسته گل فكر می‌كنیم، اغلب تصور ما دسته گل رز است. همه ما با گل رز خاطره داریم و از آن بسیار شنیده‌ایم. گل رز یا سرخ، قدمتی اساطیری دارد. با وجود داشتن خارهای اشك‌آورش، در دل همه مردم دنیا جایگاه ویژه‌ای باز كرده است. شاید علت این همه شهرت، كامل بودن این گل و دوام ویژه آن باشد.
گل سرخ بدون شك در فرهنگ مشرق زمین به‌خصوص ایران ریشه‌هایی دیرینه دارد و گفته می‌شود كه پس از جنگ‌های صلیبی به اروپا راه پیدا كرده است. شاید یكی از دلایل همه‌پسندی گل رز، این باشد كه بوته‌اش درختچه است و از گزند باد و باران در امان می‌ماند، به‌خصوص در زمستان و زیر برف و دلیل دیگرش اینکه دوام این گل روی ساقه نسبت به بسیاری از گل‌های دیگر بیشتر است. این گل در ده‌ها كشور به‌عنوان گل ملی شناخته می‌شود.
میزبان مهربان گل سرخ باشیم
بوته رز این قابلیت را دارد كه با هرس به‌موقع و به اندازه، شكل و فرم بگیرد و بنا به سلیقه باغبان گل بدهد. هر ساله باید پاجوش‌هایی كه از زیر بوته‌ها سر می‌زنند را حذف كنید.
پاجوش‌ها مواد مغذی را از بوته می‌گیرند و بوته را ضعیف می‌كنند. در انجام این كار باید دل به دریا بزنید چون پاجوش‌ها به‌نظر قوی و زیبا می‌رسند. اما وقتی آینده بوته را در‌نظر بگیرید، آنها یك عامل مزاحم برای گلدهی محسوب می‌شوند. بوته‌ها را باید به‌طور مرتب آبیاری كرد. البته آبیاری به تناسب فصل فرق می‌كند. مثلا گل رز باغچه در تابستان تقریبا دو بار در هفته نیاز به آبیاری دارد. اما یادتان باشد گل سرخ به سفیدك سطحی حساس است و بهتر است آبیاری از پای بوته انجام شود و روی برگ‌ها آب را اسپری نكنید.
از مهم‌ترین گل‌های رز وحشی كه از قدیم در باغ‌های مناطق گرم و معتدل دیده می‌شوند، نسترن‌ها هستند كه با انواع و اقسام رنگ‌ها، شكل‌ها و عطرهای مختلف، انسان را حیرت زده می‌كنند. اما یك نوع رز مخصوص كشور ما كه اتفاقا اسم علمی آن هم نام «پرشیا» را یدك می‌كشد، در كوهستان‌های سراسر كشور می‌روید. نام این رز وحشی «ورك» است و از خانواده گل سرخ. فصل گلدهی این گل زیبا كه بویی نادر و بوته‌ای با شاخه‌های رونده دارد، بهار است.
چای و روغن گل سرخ
شاید برای‌تان عجیب باشد اما از گل سرخ روغنی تهیه می‌شود كه اتفاقا با حرارت دادن گلبرگ‌هایش از آن خارج می‌شود كه تقویت‌كننده قوای جنسی است و برای درمان مشکلات زناشویی کاربرد دارد. علاوه براین از ریزش مو و پوسیدگی دندان جلوگیری می‌كند. گفته می‌شود كه در درمان آسم و سردرد هم موثر است. چای گل سرخ نیز آرام‌بخش، مقوی، شاداب‌كننده، ضدافسردگی است.
در فصل زمستان به‌خصوص توصیه شده كه از چای گل سرخ استفاده كنید تا جلوی سرماخوردگی را بگیرید؛ جالب توجه اینكه هم می‌توان گلبرگ‌های گل سرخ و هم میوه گل سرخ را به‌عنوان دمنوش دم كرد. در هر دو صورت دمنوشی صورتی تا قرمز رنگ با خواص دارویی فراوان خواهید داشت. حتی در بعضی منابع گفته شده كه غرغره كردن دمنوش برگ گل سرخ می‌تواند گلو درد حاصل از سرماخوردگی را بهبود ببخشد.
گل سرخ اساطیری
در افسانه‌های كهن ایران زمین آمده كه آمیتیس، شاهدخت ایرانی و دختر هُوخشتره (شاه ماد)، پس از نبرد بین شام، بابل و مصر كه با مادها به صلح انجامید، به همسری بُخت النصر مصری در آمد و بُخت النصر، باغ‌های معلق بابل را كه از عجایب هفتگانه است برای همسرش آمیتیس ساخت كه مملو از گل‌های سرخ بود و این‌گونه اولین «رز گاردن» در جهان ساخته شد.
اما بعد‌ها اروپاییان گل رز را به اروپا بردند و در ساخت باغ‌های خود از آن استفاده كردند و اصطلاح «رز گاردن» یك اصطلاح اروپایی شد! از این روست كه این روزها برای نام دختران، از اسم آمیتیس كه یك واژه و نام ایرانی اصیل است، خیلی استقبال می‌شود.
گل محمدی و گلاب
همه ما از خواص گلاب كه از نوعی گل سرخ به‌نام گل محمدی در ایران گرفته می‌شود باخبریم و در اغلب غذا‌های سنتی از این ماده استفاده می‌كنیم. اما آیا تابه‌حال شنیده بودید كه گلاب خاصیت ضدتهوع دارد، برای پوست بسیار مفید است و سر درد را بهبود می‌بخشد؟
از گلبرگ‌های گل‌محمدی نوعی مربای بسیار ارزشمند تهیه می‌شود كه آن هم سرشار از خاصیت است. همین‌طور از گلبرگ‌های خشك شده این گل به‌عنوان نوعی ادویه در انواع و اقسام غذا‌ها استفاده می‌كنند. حتما از آرایشگر‌ها هم شنیده‌اید كه بهترین پاك‌كننده پوست صورت گلاب است.
رنگ‌ها در گل سرخ چه می‌گویند؟
رز قرمز: را نشانه عشق و دوستی می‌دانند و به نشانه دوستت دارم آن را هدیه می‌كنند. رز قرمز پررنگ نشانه‌ای از زیبایی بی‌انتهاست.
زرد: هر چند گفته شده كه در گذشته به معنی كاهش میزان علاقه یا حتی نفرت به‌كار می‌رفته اما امروزه معنی شادی و خوشحالی می‌دهد.
سفید: به معنی عشق روحانی و پاك است و بسیار زیاد در دسته گل عروس استفاده می‌شود كه در این صورت احساس عاشقانه و شادی و عشق فرخنده و مبارك را تداعی می‌كند. هدیه دادن گل رز سفید، این معنی را به ذهن گیرنده متبادر می‌كند كه علاقه و عشق شما به او عمیق و خالصانه است.
بنفش: تمایل و اشتیاق را نشان می‌دهد.
نارنجی: فریختگی و دلباختگی را نشان می‌دهد و گاهی به معنی اشتیاق و آرزوست. رنگ نارنجی نیز در روانشناسی رنگ‌ها، رنگی به‌وجد آورنده و انگیزنده است.
صورتی: كم‌رنگ نوعی تحسین و ستایش را به‌همراه دارد و وقار و شایستگی و زیبایی را تداعی می‌كند و رز صورتی پررنگ به معنای تشكر از طرف مقابل است.
چه خاكی دوست دارد؟
گل رز مخلوطی از خاك رسی و شنی را می‌پسندد. رز خاك سنگین را ترجیح می‌دهد. ویژگی خاك سنگین این است كه وقتی خیس باشد و با آن كار می‌كنیم به بیلچه می‌چسبد. در این خاك ریشه‌های بوته رز به‌خوبی رشد و گسترش پیدا می‌كنند. باغبان‌ها برای آماده‌سازی خاك باغچه در آبان‌ماه اقدام می‌كنند.
خاك را تا عمق 80سانتی‌متری بر می‌گردانند و به آن كود گاوی اضافه می‌كنند تا یكی، دو هفته بعد بتوان بوته‌های گل سرخ را در آن كاشت. باغبان‌های حرفه‌ای از كود گرانوله برای پای رز استفاده می‌كنند و در ماه‌های اردیبهشت و خرداد یك قاشق غذاخوری از سولفات منیزیم در كنار كود گرانوله می‌تواند رشد بهتر بوته را تضمین كند.
فوت و فن‌های كوزه‌گری
یكی از اصول مهم در پرورش گل رز هرس به‌موقع و صحیح بوته است. معمولا توصیه می‌شود هرس در اواخر زمستان انجام شود و همه شاخه‌های نازك و ضعیف از بوته جدا شود. راحت‌ترین روش تكثیر گل رز خوابانیدن بوته است. البته رز با روش‌های زیادی تكثیر می‌شود اما درصد موفقیت در روش خوابانیدن بسیار زیاد است. گل سرخ در سه فصل بهار و تابستان و پاییز گل می‌دهد و در زمستان زیر برف و سرما استراحت می‌كند تا در بهار دوباره جوانه بزند. یك درختچه گل سرخ بیش از هر چیز به نور خورشید نیاز دارد.
پس مراقب باشید كه آن را در گوشه‌ای از باغچه بكارید كه بیشترین نور به آن برسد و اگر قرار است در گلدان زندگی كند گلدانش را در سایه قرار ندهید. رز ازجمله گیاهانی است كه به پیوند خوب جواب می‌دهد. یادتان باشد كه اگر رز را در گلدان نگه می‌دارید بهترین گلدان برای آن گلدان‌های سفالی قدیمی است تا ریشه‌ها بتوانند هوا بخورند.
اگر به اجبار در گلدان پلاستیكی گل رز را نگهداری می‌كنید، می‌توانید سوراخ‌هایی را روی بدنه گلدان ایجاد كنید تا هوادهی به ریشه‌ها صورت بگیرد در غیر این‌صورت بوته شما خواهد مرد. بعد از گلدهی باقی‌مانده كاسبرگ‌ها را از بوته جدا كنید. اگر می‌خواهید بوته‌های پر گلی داشته باشید، گونه‌هایی را انتخاب كنید كه در شهر محل زندگی‌تان به‌خوبی جواب می‌دهند.
