شهر گرگان در گذشته استراباد نامیده میشد. به نقل از دویچه وله میثم لطفی عکاس گرگانی با استفاده از عکسهای تاریخی محلهای قدیمی این شهر، همان محل را از همان زاویه در زمان حال عکسبرداری و تلفیق کرده که احساس عجیبی در بیینده بوجود میآورد.
1. امامزاده نور
امامزاده نور مکانی برای دفن مردگان و عبادت بوده، ولی از قبرستان دیگر خبری نیست. این امامزاده مربوط به سده نهم هجری است و در ۲۰ خرداد ۱۳۲۱ خورشیدی با شماره ثبت ۳۴۶ به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
2. میدان شهرداری گرگان
باور اغلب پژوهشگران بر این است که واژهٔ استرآباد از دو لفظ "استر" و "آباد" تشکیل شده و استر در زبانهای ایرانی به معنای ستاره و آباد (به معنای) "عمارت" است. در زمان زرتشت ایرانیان این شهر را بنا کرده و به این نام خواندند. همچنین نام این شهر را برگرفته از نام استر همسر یهودی خشایارشا میدانند.
3. محله دربنو
در زبان پهلوی منطقهٔ گرگان را وُرکان یا وِهرکانه و در زبان یونانی هیرکانیا (Hyrcania) و در زبان عربی جُرجان میگفتند.
4. بازار دربنو
شهر گرگان (استراباد) در دوران قاجار ۶ محله بزرگ به نامهای سرپیر، دربنو، سرچشمه، میخچهگران، نعلبندان، سبزهمشهد و میدان داشت که دارای چندین محله فرعی مثل پاسرو، میرکریم، دوشنبهای، شیرکش، باغشاه، دباغان، شاهزاده قاسم و... بودهاند. این ۶ محله و محلات فرعی هنوز هم به همین نامها وجود دارند.
5. محله نعلبندان
دستخوش تغییرات زیاده شده است. از بین بردن بخشی از آن برای ساخت پارکینگ طبقاتی از جمله این تغییرات است.
6. بازار نعلبندان
عکس قدیمی هنگامی ثبت شده است که چنار قدیمی و معروف این بازار قطع شد. بافت بازار به همین شکل مانده است.
7. برج گنبد کاووس
این برج بزرگترین برج آجری دنیا است. قبلا دروازهها و نگهبانیهایی داشته است که دیگر اثری از آنها نیست .
8. تعمیرگاه قطار بندر ترکمن
در این تعمیرگاه عده زیادی مشغول به کار بودهاند، ولی در حال حاظر تعداد کارگران آن انگشت شمار هستند.
9. روستای زیارت
روستای تاریخی زیارت قبلا بافت روستایی متمرکز داشته، اما اکنون مورد تهاجم ویلا سازان و آپارتمانسازها قرار گرفته است.
10. دروازه پادگان لشگر ۳۰ گرگان
ساختار کلی این دروازه تغییری نکرده است فقط آجرها مرمت شدهاند. این پادگان در زمان رضا شاه ساخته شد و در دوران پهلوی دوم مرکز آموزشی بود.
11. مدرسه تقوی
این مدرسه مربوط به اواخر دوره قاجار است و در محله سرچشمه قرار دارد. این مدرسه تاریخی در ۲۵ اسفند ۱۳۸۰ با شماره ثبت ۵۴۲۰ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
12. مسجد جامع گرگان
این مسجد در عصر سلجوقیان ساخته شده و دارای منارههای کروی است که روی آن کتیبهای به خط کوفی نوشته شده است.
13. کارخانه آرد دوسنگه
در سمت راست تصور کارخانه آرد معروف به دوسنگه دیده میشود که دیگر اثری از آن نیست و به جای آن آپارتمانها روئیدهاند.
14. پارک شهر گرگان
در این پارک شهر قصری کوچک وجود دارد که محل سکونت خاندان سلطنتی به هنگام سفر به گرگان بود. این قصر بعد از انقلاب تبدیل به کتابخانه شد.
15. پل تاریخی آق قلا
پل آققلعه، پل آجری است که در دوران صفویه بر روی رودخانه گرگان ساخته شده است.
16. پل تاریخی آق قلا
در قسمت سیاه و سفید عکس که در دوره ناصرالدینشاه از این پل برداشتهشده دو مناره دیده میشود. اکنون از این منارهها اثری نیست. از مدتی پیش پل دیگری بر این رودخانه ساختهاند که با احداث آن، رفت و آمد از روی پل قدیمی صورت نمیگیرد، و از آن تنها به عنوان یکی از آثار تاریخی نگهداری میشود.
17. محله سبزه مشهد
میثم لطفی عکاس ۲۷ ساله گرگانی مینویسد که این محله نیز هنوز بافت قدیمی خود را حفظ کرده است.
18. خیابان کاخ
از میدان شهرداری به سمت خیابان کاخ قبل از انقلاب و پاسداران کنونی که در نهایت به ناهارخوران منتهی میشود.
19. میدان شهرداری گرگان
در اوستا، گرگان به عنوان نهمین سرزمین مقدس که اهورامزدا آفریده، ذکر شده است.
20. خیابان مهر آیین
در دهههای قبل از انقلاب گاراژ معروفی در این خیابان وجود داشت که مرکز تجمع اتوبوسهای مسافرتی به مقصد مشهد بودند.
21. روستای زیارت
بافت سنتی روستای زیارت که جای خود را به آپارتمان ها داده است.
22. تپه قلعهخندان
تپه قلعه خندان مربوط به دوره ساسانیان و دورانهای تاریخی پس از اسلام در گرگان است که در تاریخ ۲۰ بهمن ۱۳۶۴ با شماره ثبت ۱۷۰۱ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسید. برای نخستین بار ژاک دمرگان در سال ۱۸۹۶ میلادی از این تپه بازدید و نقشه و تصاویری چند از آن تهیه کرد. این قلعه تا دوره صفویه در درون برج و باروی استرآباد قرار داشت و در دوره افشاریه تخریب شد.