اوتیسم چیست؟

اختلالات فراگیر رشد، گروهی از اختلالات روانپزشکی هستند که در آن‌ها مهارت‌های اجتماعی، رشد زبان و مجموعه رفتارهای مورد انتظار، رشد مناسب پیدا نمی‌کنند یا در اوان کودکی از بین می‌روند، به طور کلی این اختلالات زمینه‌های متعدد رشد را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در اوایل زندگی ظاهر می‌شوند و اختلال دائمی به وجود می‌آورند. از مشهورترین اختلالات این گروه بیماری‌های طیف اوتیسم یا ASD  می‌باشند که بیشتر شامل سه ویژگی  هستند: 1- نقص در اجتماعی شدن 2- نقص در ارتباط کلامی و غیر کلامی 3- الگوی رفتارهای تکراری و محدود شونده می‌شوند. ولی تنها به این سه ویژگی منحصر نمی‌شود. بیماری‌های طیف اوتیسم نادر نیستند و شیوع آن‌ها در کودکان، بیش از سرطان، دیابت، نقص لوله عصبی و سندرم داون می‌باشد.

تغذیه کودکان و بیماری اوتیسم

حدود 50 سال قبل در آمریکا تحقیقات غذایی بر روی کودکان اوتیسمی آغاز گردیده و  و رابطه بین تغذیه کودکان و اوتیسم برای اولین بار کشف گردید. ثابت گردید که اگر برنامه های غذایی صحیح اجرا گردد تاثیر بسیاری در جلوگیری از پیشرفت بیماری اوتیسم در کودکان نیز دارد.نکته ای که در این تحقیقات مشخص گردید این بود که هیچ برنامه غذایی  یکسانی  را نمی توان برای تمام این کودکان اجرا نمود و باید نوع حساسیت های غذایی هر یک به طور جداگانه تست و آزمایش شود تا بهترین نتیجه برای آن گرفته شود .

آزمایشات  انجام شده برای یافتن علت اوتیسم احتمال اثر سموم محیطی، مواد غذایی سمی، رژیم غذایی ناکافی از نظر مواد مغذی، مشکلات سیستم ایمنی، استرس اکسیداتیو و استرس احساسی به عنوان عوامل مهم تاثیرگذار بر بیماری اوتیسم را ثابت نموده است.مطالعات دیگر افزایش سطوح نوروترانسمیترهایی همچون سروتونین و اختلال در GABA و فعالیت کولینرژیک را بررسی نموده‌اند.

تحقیقات  و بررسی های بسیاری نیاز است تا رابطه محکمی بین وراثت و نوروپاتولوژی و اوتیسم یافت شود. از تحقیقات ژنومیکس مشخص نموده است که کودک مبتلا به اوتیسم ممکن است نیاز به اسیدهای چرب ضروری بیشتر، مواد مغذی آنتی اکسیدان مثل ویتامین‌های E، C، A و نیز سلنیوم، مکملیاری روی و کلسیم داشته باشد.

گلوتن (پروتئین موجود در گندم) و کازئین (پروتئین موجود در شیر و لبنیات) در ایجاد بیماری اوتیسم بیش از دیگر مواد غذایی  مورد اتهام هستند. و باید از تغذیه کودکان اوتیسم حذف گردند.یبوست و اسهال که در این بیماران معمول است، ظاهراً نقشی در بیماری بازی می‌کنند.التهاب روده، در کودکان اوتیسم و بهبودی با محدودیت غذایی کازئین و گلوتن گزارش شده است.

بسیاری از متخصصان معتقدند که رژیم غذایی بدون گلوتن و کازئین، ناراحتی‌های معده و روده‌ را کاهش می‌دهد و باعث بهبود در گوارش و بهبود در رفتار و تمرکز کودک می‌شود، چرا که کودکان اوتیسم غالباً دارای ناراحتی‌های گوارشی بوده و در اکثر موارد از مشکلاتی چون یبوست، نفخ کردن و برگشت غذا رنج می‌برند و رفتارهای نابهنجار و بدرفتاری کودک تنها راه انتقال ناراحتی‌های او است.

تغذیه کودکان چگونه باعث تشدید و یا وخامت اوتیسم می شود؟

بطور کلی این فرضیه وجود دارد که اوتیسم میتواند حاصل از بی نظمی موجود در سیستم ایمنی بدن باشد که بدنبال آن سیگنالهای مخرب و واکنشهای شیمیایی در بدن و در سلولهای سفید خون ایجاد میشود و این فرضیه وجود دارد که کودکان اوتیسم به غذاهای مخصوصی پاسخ منفی میدهند که عمدتآ این غذاها حاوی دو پروتیین به نام  گلوتن ( پروتیین موجود در گندم و ) و کازیین ( پروتیین موجود در شیر و لبنیات) بوده و این خود باعث افزایش همان واکنشها و سیگنالهای مخرب شیمیایی در بدن شده و این سیگنالها و تغییرات شیمیایی در بدن مسول ناهنجاریهای مغزی و رفتاری حاصله در کودکان اوتیسم میباشد. پس میتوان نتیجه گرفت که نوع تغذیه کودکان در بهبود و یا وخامت بیماری موثر میباشد.

غذاهای ممنوعه در تغذیه کودکان اوتیسم :

در ابتدای لیست گندم و محصولاتش شامل انواع نان، بیسکویت، ماکارانی، کیک، کلوچه، و ...

شیر و محصولاتش  شامل شیر ، ماست ، بستنی ، کشک و انواع  پنیر و ....

تمامی غذاهای آماده، کنسروها، چاشنی‌ها، رنگ‌های مصنوعی، ادویه‌جات، فلفل قرمز، شکلات، شکر و هر آنچه دارای شکر و یا حتی شیرین کننده‌های مصنوعی و افزودنی‌ها و نگهدارنده‌ها .شکر و تمام محصولات تهیه شده با آن باید به شدت در رژیم غذایی کودکان محدود شوند که شامل انواع نوشیدنی‌ها، شیرینی‌جات و … می‌باشد و بهتر است شكر در هیچ شکلی مصرف نشود و به جای آن عسل جایگزین گردد.

تقریبا می توان اذعان نمود که تمام مواد غذایی مصنوعی و فراوری شده روی کودکان اوتیسمی اثر سوء دارند و باعث ایجاد خشونت و رفتارهای تکراری  و کلیشه ای شدیدی می گردند. پس این مواد باید حتما از رژیم غذایی کودکان اوتیسم حذف گردد.رنگها در این بیماری نقش بسیاری دارند از جمله رنگ نارنجینوشابه ها  خصوصا نوشابه های مشکی ( چون از مواد محرک بیشنری استفاده می کنند ) اثر بسیار  وحشتناکی در رفتار کودکان اوتیسمی دارد .بعضی از این کودکان نسبت به ادویه جات تند و محرک مانند فلفل ممکن است واکنش نشان دهند پس بهتر از تغذیه کودکان حذف گردند.مواد نگه دارنده ای که در کنسروها و صنایع بسته بندی مورد استفاده قرار می گیرند نیز در مضان اتهام قرار دارند.

تغذیه مناسب کودکان اوتیسم :

در رژیم غذایی کودکان اوتیسم بهتر است به جای گندم  از چاودار یا ذرت استفاده نمود.به جای شیر می توان از شیر یا شیر خشک بدون کازئین یا شیر سویا و محصولات سویا استفاده نمود.به طور کلی تغذیه کودک اوتیسم باید به شکل طبیعی آن نزدیک باشد و غذا باید تازه باشد.میوه‌ها و سبزیجات تازه: میوه‌ها و سبزی‌ها منبع خوب ویتامین‌ها، مواد معدنی و آنتی‌اکسیدان‌ها هستند و دارای آنزیمی می‌باشند که مسئول سم‌زدایی در بدن است که کودکان اوتیسم فاقد آن می‌باشند.

این مواد غذایی بهتر است به صورت خام و تازه در سبد تغذیه کودکان اوتیسم قرار داشته باشند. (مانند سالاد و یا تکه‌های خرد شده میوه یا سبزی به عنوان میان‌ وعده).انواع گوشت قرمز و سفید: بهتر است پروتئین با ارزش بیولوژیک بالا مانند انواع گوشت قرمز، مرغ، ماهی و تخم‌مرغ قسمت اعظم غذای کودک را تشکیل دهد و باز هم تاکید این است که بهتر است تازه باشد و در خانه طبخ شود.آب: آب به شکل معدنی و تصفیه شده برای جلوگیری از یبوست به مقدار زیاد توصیه می‌شود. همچنین آب همراه با لیمو و عسل بهترین نوشیدنی برای کودکتان می‌باشد.

ویتامین‌ها و مواد معدنی مورد نیاز در تغذیه کودکان

استفاده از منیزیم و مگادوز ویتامین‌ها، دارای تاثیر بسیار عالی در کودکان اوتیسم است . استفاده از ویتامین B و سایر ویتامین‌های مشابه و مواد معدنی برای این گروه از بیماران  نیز بسیار سودمند بوده است.

سود بخشی مگاویتامین تراپی در درمان بیش فعالی، اختلال یادگیری و عقب افتادگی ذهنی در بیماران اوتیسم ثابت شده است. بسیاری از تشنجات کوکان اوتیسمی نیز به طور مطلوب به مگاویتامین‌تراپی جواب داده است.

(( مگا ویتامین = دوز مصرفی بالا از ویتامین ))

اسیدهای چرب امگا-3

در تغذیه کودکان اوتیسم حتما باید امگا3 وجود داشته باشد چرا که مقدار  اسیدهای چرب امگا-3  در خون بچه‌های اوتیسمی پایین‌تر از دیگر کودکان می‌باشد.

اسیدهای چرب امگا-3 در ماهی و روغن ماهی یافت می‌شوند و این اسیدهای چرب ریسک بیماری‌های عصبی- روانی را در بزرگسالان  را نیز کاهش می‌دهند.

کمبود یا عدم تعادل اسیدهای چرب امگا- 3 ممکن است در دوران کودکی باعث تشدید بیماری‌های تکاملی عصبی از جمله اختلال بیش فعالی، کم توجهی، اختلال در خواندن و نوشتن کلمات علیرغم مشاهده طبیعی و تشخیص صحیح آن‌ها، از دست دادن نسبی توانایی انجام فعالیت‌های هماهنگ عضلانی و بیماری‌های طیف اوتیسم شود.

کودکان اوتیستیک که با مکمل امگا-3 تحت درمان قرار گرفتند، والدینشان از بهبود سلامت کلی، الگوی خواب، بیش فعالی، توجه و مهارت‌های شناختی آن‌ها خبر دادند و اما مکانیسم علمی آن هنوز به طور کامل در  بیماران اوتیسم  وجود ندارد.

منیزیوم  در تغذیه کودکان:

مطالعات مختلف تاکنون تاثیر ویتامین ب6 را در درمان اوتیسم نشان داده است و کمتر دارویی بوده است که تاکنون توانسته باشد در این طیف وسیع از کودکان اوتیسمی تاثیر گذاشته باشد و اثر ویتامین ب6 در بهبود رفتار این کودکان ثابت شده است.

در مطالعات ابتدایی حدود 40 درصد کودکان اوتیسم تغییر رفتاری نشان دادند و عده کمی حساسیت ( شب ادراری – تحریک پذیری – حساسیت به صدا) نشان دادن که با اضافه کردن منیزیوم به این ویتامین تعداد آنها به شدت کاهش یافت و نتایج مثبت بسیار بالاتری را  نشان داد که شامل رفتار تحریکی کمتر – خشونت کمتر – تماس چشمی بهتر – سخنوری بهتر – علاقه بیشتر به اطراف و به طور کلی  کودکان عادی تر شدن .یکی از وظایف منیزیوم ایجاد پیام بین عصب و عضله است .

نقش سلنیوم در درمان اوتیسم :

سلنیوم یك ماده معدنی كمیاب است كه در خاك و غذا یافت میشود. این ماده یك ضد اكسیدان قوی است بنابراین از واكنش های شیمیایی مضر كه در سلولهای بدن اتفاق می افتد، جلوگیری می كند.سلولهای حمایت شده بهتر قادرند در مقابل بیماریهایی نظیر بیماری قلبی، سرطان و اختلالات وابسته به سن از خود مقاومت نشان دهند.بیشتر ما سلنیوم كافی از رژیم غذایی دریافت نمی كنیم. وقتی كه سطح سلنیوم بدن پایین باشد بیشتر در معرض خطر بیماریهای مختلف هستیم زیرا سیستم ایمنی بدن تنبل میشود و مواد سمی در خون ساخته میشود.تحقیقات نشان داده است كه مصرف سلنیوم به همراه ویتامین «ای» سلامت عمومی بدن را تقویت می كند و در درمان یا پیشگیری بسیاری از بیماریها مؤثر است.سلنیوم در ساختن سلولهای سفید به بدن كمك می كند و از این طریق سیستم ایمنی را علیه بیماری و عفونت ، فعال و بیدار نگه می دارد.

به عملكرد طبیعی كبد، تیرویید و پانكراس كمك می كند خصوصا در کودکانی که دارو مصرف می کنند کمک شایانی می کند .تغذیه کودکان اوتیسمی باید به صورت اولیه طبیعی و نه فرآورده ای باشد. این بدان معنی است كه از غذاهای كنسرو شده، فریز شده و آماده پرهیز كنید.وقتی غذاها به صورت فرآورده غذایی درآیند سلنیوم آنها از بین می رود.ناگفته نماند که مصرف بیش از اندازه سلنیوم به صورت مکمل در تغذیه کودکان با اختلالات رفتاری همراه است.منابع غذایی خوب منیزیم عبارتند از : دانه ها ، مغزها، آجیل ، سبزیجات برگی شكل مثل كلم ، اسفناج و ... ، غلات سبوس دارو حبوبات مثل لوبیا و سویا و... . تصفیه كردن غلاتی مانند آرد گندم و برنج و فرآیند غذاها مانند شكر، سبب از بین رفتن املاح از جمله منیزیم می شود.

بهبود بیماری اوتیسم با رژیم غذایی حذف گلوتن و کازئین

بسیاری از متخصصان و حتی بسیاری از والدین بر این باور می‌باشند که مهارت‌های اجتماعی و تکلم در فرزندانشان با این رژیم از تغییرات مثبت قابل توجهی برخوردار می‌شود. البته لازم به ذکر است که این رفتارها و نتایج مثبت با چندین ماه رعایت رژیم و البته رفتارها و واکنش‌های منفی ابتدایی همراه می‌باشد.

ضعف این رژیم غذایی کودکان

این رژیم غذایی نسبتاً رژیم گرانی است و دسترسی به آن نیز سخت است و دنبال کردن آن نیز کمی مشکل می‌باشد چرا که بسیاری از غذاها باید از لیست تغذیه کودکان حذف گردد و اگر در تنظیم ان دقت کافی نشود می‌تواند سبب یک تغذیه ناکافی و نامناسب در کودک شود؛ در نتیجه کودک باید همواره با مشورت پزشک و متخصص تغذیه از رژیم درمانی و ویتامین درمانی و مکمل درمانی خوبی برخوردار باشد و تمامی نیازهای تغذیه ای خود را از طریق مکمل‌های توصیه شده دریافت کند.