به رغم افزایش آمار ابتلا به بیماری سرطان در ایران، پزشکان راهکارهای ساده یی بر پایه ی پیروی از الگوی زندگی سالم و افزایش فعالیت های بدنی را توصیه می کنند که درصد احتمال ابتلا به این بیماری را به اندازه ی قابل توجهی کاهش می دهد.

آمارها از افزایش سرطان در ایران سخن می گویند. پزشکان هشدارهای متعددی را در ضرورت پیروی از سبک زندگی سالم و دوری از آلودگی های محیطی می دهند. سر که می چرخانی افرادی را می بینی که سنشان به سرطان نمی خورد اما با روش زندگی یی که در پیش گرفتند، سرطان را به خانه دعوت کردند.

می گویند هر ۶۶ دقیقه یک ایرانی بر اثر سرطان معده می میرد. سرطان سالیانه جان ۴۰ هزار ایرانی را می گیرد. این بیماری سالیانه بیش از ۷۰ هزار عضو در میان ایرانیان می گیرد. به واقع آمار تکان دهنده ای است.

به گفته «ایرج خسرونیا» رییس جامعه پزشکان متخصص داخلی ایران آمار مرگ و میر بر اثر سرطان در ایران بالاتر از کشورهای پیشرفته دنیا است.

متاسفانه مردم ایران کمتر به پزشک مراجعه می کنند و وقتی بیماری مزمن شد اقدام به درمان می کنند؛ در حالی که متخصصان سرطان معتقدند این بیماری در صورت تشخیص در مراحل اولیه، قابل درمان و کنترل است.

افزون بر این پیروی از عادت های تغذیه ایی نامناسب، استفاده از غذاهای پرچرب، مصرف زیاد گوشت قرمز، هوای آلوده، مصرف سیگار و قلیان و استرس از مهمترین عوامل بسترساز انواع بیماری سرطان هستند.

تنها کمی ورزش، تغذیه ی سالم، فاصله گرفتن از زندگی های پر استرس و فشارهای روحی و روانی، دوری از دخانیات، استفاده از سبزی ها و میوه های تازه، گنجاندن غذاهای فیبردار در رژیم غذایی راه حل های ساده یی هستند که با به کارگیری آن ها می توان سلامتی بدن را در برابر حمله ی غده های سرطانی بیمه کرد.

شایعترین انواع سرطان

محققان حوزه سرطان، سرطان های پستان در خانم ها و معده در آقایان را از شایعترین انواع سرطان در ایران اعلام می کنند.

البته سرطان معده در سایر کشورها نیز از شایعترین و کشنده ترین سرطان ها است؛ زیرا افراد مبتلا، زمانی متوجه این بیماری می شوند که رشد و پیشرفت زیادی در بدن بیمار داشته و از مرحله ی درمان پذیری گذشته است.

عوامل زمینه ساز بیماری سرطان معده عبارت است از سابقه ی رادیوتراپی معده، مصرف زیاد و طولانی مدت غذاهای کنسرو شده، غذاهای دودی، غذاهای دارای مواد نگه دارنده و غذاهای مانده است. نکته ی قابل توجه اینکه سرطان معده با توجه به پیشرفت بهداشت و الگوی تغذیه یی در کشورهای توسعه یافته به میزان قابل توجهی کاهش یافته و این در حالی است که این بیماری در کشورهای در حال توسعه، شاهد افزایش بوده است.

«علی نقی حریری» مدیرکل انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران در گفت و گو با ایرنا در خصوص شایعترین سرطان ها در ایران گفت: علاوه بر سرطان پوست، شایعترین سرطان ها در میان خانم ها سرطان سینه و در میان آقایان سرطان معده و مری است.

همچنین «ناهید نفیسی» متخصص جراحی و فلوشیپ جراحی سرطان پستان و پژوهشگر «مرکز تحقیقات سرطان» نیز در این باره به پژوهشگر ایرنا گفت: سرطان سینه در خانم ها و سرطان های معده، روده ی بزرگ و پروستات در میان آقایان از شایعترین سرطان ها در ایران است که سالیانه بین ۸ تا ۹ هزار مورد جدید سرطان پستان در کشور تشخیص داده می شود.

راهکارهای ساده در پیشگیری سرطان

خبر بد این است که میزان ابتلا به سرطان در ایران افزایش پیدا کرده است اما خبر خوب آن که بسیاری از سرطان ها قابل پیشگیری اند و تعداد زیادی از آن ها در صورت تشخیص به موقع و در مراحل ابتدایی قابل درمان خواهند بود. تنها کافیست توصیه های غذایی و ورزشی پزشکان را به کار ببندیم تا فرصت زنده ماندن را به غول سرطان نسپریم.

بسیاری از عواملی از که به بروز سرطان در بدن افراد منجر می شوند و بدن را برای رشد غده های سرطان آماده می کنند، از طرف محققان شناسایی شده است. در نتیجه ی دوری از این عوامل می تواند وحشت تجربه ی این بیماری را از فرد دور سازد.

کم تحرکی، مصرف سیگار و دخانیات، پیروی از رژیم غذایی چرب و افزایش وزن، استفاده از غذاهای آماده و بی توجهی به ورزش از مهمترین عوامل بروز سرطان درمیان ایرانی ها است.

«علیرضا فروتن» متخصص جراحی عمومی و عضو هیات علمی موسسه ی «تحقیقات، آموزش و درمان سرطان» در گفت و گو با گروه پژوهش های خبری ایرنا به راهکارهای پیشگیری از ابتلا به سرطان اشاره کرد.

به گفته ی وی عوامل مرتبط در بروز سرطان به دو دسته ی اجتناب پذیر و اجتناب ناپذیر همچون عوامل ژنتیکی تقسیم می شوند و عوامل محیطی، تغذیه و سبک زندگی نیز جزو دسته ی نخست محسوب می شود که فرد، نقش اصلی در چگونگی به کار گرفتن آن ها دارد.

این محقق سرطان معتقد است اگر پرهیز از مصرف دخانیات، تغذیه ی سالم، استفاده ی کافی از میوه ها و سبزیجات، فعالیت بدنی مناسب و در نهایت رعایت سبک زندگی سالم در مردم ایجاد شود، ۳۰ درصد از عوامل بروز سرطان ها از بین خواهد رفت که در جای خود رقم قابل توجهی است.

مدیرکل انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران نیز «خود مراقبتی» را مهمترین راهکار پیشگیری از ابتلا به بیماری سرطان عنوان می کند.

به گفته حریری نگه داشتن بدن در بهترین وضعیت، افزون بر مقاوم ساختن بدن در برابر انواع بیماری ها، سرطان را نیز از آن دور خواهد ساخت.

ناهید نفیسی هم تشخیص زودرس را بهترین راه درمان و پیشگیری می داند؛ زیرا به گفته ی وی اگر افراد در طول سال مورد معاینه های دوره یی قرار گیرند و بیماری سرطان در مراحل اولیه تشخیص داده شود، قابل درمان خواهد بود.

بر اساس اظهارات این پژوهشگر مرکز تحقیقات سرطان خانم های ۳۰ و ۴۰ ساله پس از رسیدن به این سن باید هر چند ماه یک بار برای بررسی سرطان های پستان و دهانه ی رحم به پزشک مراجعه کنند.

بر همین اساس آقایان نیز پس از گذراندن سن ۵۰ سالگی برای معاینه های دوره یی روده ی بزرگ و پروستات باید به مراکز تشخیصی و آزمایشی مراجعه کنند.

نفیسی همچنین در ادامه ی گفت و گوی خود به عواملی نظیر استرس در پیدایش بیماری سرطان اشاره کرد و گفت: افراد باید تلاش کنند تا استرس را از زندگی خود کم کرده و از کارکردن در مدت زمان طولانی پرهیز کنند. همزمان نیز غذاهای با فیبر بالا استفاده کنند و ورزش کردن را در زندگی خود فراموش نکنند.

وی خواب کافی و دوری از آلودگی های محیطی مانند آلودگی هوا را تا حد امکان از دیگر راه های پیشگیری ابتلا به سرطان عنوان کرد.

برنامه های مقابله با سرطان

به رغم توصیه ی پزشکان رشد سرطان طی سال های اخیر لجام گسیخته شده و در مسیر افزایش می تازد. با رسیدن میزان مبتلایان سرطان به ارقام نگران کننده، وزارت بهداشت، موسسه های تحقیقاتی سرطان و نیز انجمن های حمایتی دست به دست هم داده و با اجرای برنامه ها و سیاست های درمانی و پیشگیرانه به دنبال مهار این بیماری هستند.

مدیر کل انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران در این زمینه به تشریح فعالیت های انجمن در حوزه های درمانی و آموزشی پرداخت و گفت: اجرای بیش از ۶ هزار برنامه در ۱۵ استان کشور یکی از اقدام های انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران است.

انجمن کمک به بیماران سرطانی فعالیت های خود را از سال ۱۳۷۳ با دو هدف آموزش و تشخیص شروع کرد که به صورت سازمان مردم نهاد (سمن) و با کمک های مردمی اداره می شود.

به گفته ی حریری ارسال تعداد زیاد پیام های آموزشی-بهداشتی به پست الکترونیکی افراد، شناسایی بیماران سرطانی، برگزاری کلاس های آموزشی رایگان برای مبتلایان، تشکیل گروهی به نام «راز شاد زیستن»، انجام فعالیت های مختلف گروهی مانند ورزش یوگا، سخنرانی پزشکان، سفرهای کوتاه و بلند مدت از دیگر فعالیت های انجمن کمک به بیماران سرطانی ایران است.

اعضای این انجمن معتقدند قابل درمان نبودن سرطان سخن نادرستی است که بر زبان آورده می شود زیرا بسیاری از سرطان ها قابل درمان هستند.

علیرضا فروتن عضو هیات علمی موسسه تحقیقات، آموزش و درمان سرطان هم پیشگیری را به عنوان مهمترین روش برخورد با سرطان در «برنامه ی جامع کنترل سرطان» عنوان کرد و گفت: در این قدم ما می توانیم از حدود 30 درصد سرطان ها جلوگیری کنیم و به همین دلیل این موسسه عمده ی فعالیت های خود را بر آموزش های عمومی و اطلاع رسانی در این زمینه متمرکز ساخته است. از همین رو سایت بزرگ فارسی در حوزه ی اطلاع رسانی سرطان، اطلاعات جامعی را در خصوص آشنایی با علایم سرطان، موارد خطرزا، تشخیص، درمان و پیگیری در اختیار عموم مردم می گذارد.

بر اساس تصمیم گیری مجمع جهانی بهداشت، در ماه مه سال ۲۰۰۵ میلادی، تمامی کشورها به اجرای برنامه های ملی کنترل سرطان به وسیله یک کمیته ی مسوول کنترل سرطان ملزم شدند. از همین رو «گنکره ملی برنامه جامع کنترل سرطان» در ایران تشکیل شد.

فروتن همچنین در ادامه گفت و گوی خود به مساله آموزش تاکید کرد و آن را رسالت موسسه ها و مراکز فعال در این زمینه دانست.

با نگاهی به توصیه های پزشکی به نظر می رسد که اجرایی کردن راهکارهای پیشگیری از سرطان در زندگی فردی امری مشکل و دشوار نیست. مسوولیت پذیری و عزم جدی برای کاهش و کنترل بیماری سرطان کشور هم بر عهده ی مسوولان و سیاستگذاران و هم بر عهده ی فرد به فرد افراد جامعه است تا با آموزش و اطلاع رسانی، فضای جامعه را به سمت رعایت سبک سالم زندگی پیش برند.