خانم ها در سنین باروری بیش از هر زمانی و بیش از هر کسی به هورمون پروژسترون نیاز دارند و آن را تولید می کنند. پروژسترون نقش مهمی در چرخه قاعدگی زنان و توانایی آنها در باروری دارد. بنابراین عدم تولید کافی این هورمون در خانم ها می تواند به مشکلات جدی منجر شود.

پروژسترون مخصوص خانم ها نیست، بلکه مردان نیز برای سلامت جسمی و عملکرد جنسی به پروژسترون نیاز دارند.اهمیت پروژسترون به قدری است که امروزه می توان این هورمون را به عنوان اولین هورمون جهت درمان مشکلات جنسی و اختلالات هورمونی جنسی در مردان و زنان در نظر گرفت.خانم ها در سنین پیش از یائسگی و نیز بچه ها به احتمال بیشتری در معرض کمبود پروژسترون قرار دارند.

هورمون پروژسترون در مردان بالغ در حد سطح پروژسترون زنان در فاز فولیکولار چرخه قاعدگی است. اما با ورود زنان به فاز لوتئال چرخه قاعدگی (یعنی پس از تخمک گذاری)، سطح پروژسترون در خانم ها به بیش از دو برابر افزایش می یابد. در طول بارداری سطح پروژسترون زنان به بیش از 200 برابر افزایش پیدا می کند.

پس به طور کلی می توان گفت پروژسترون یک هورمون زنانه نیست و مخالف واقعیت هورمون استروژن است.

استروژن اضافی و یا مواد مشابه استروژن (که به میزان بالایی در آلاینده های محیطی یافت می شوند) منجر به مشکلاتی جدی در خانم ها و نیز آقایان می شوند.

پروژسترون در حقیقت یک آنتاگونیست طبیعی برای استروژن است. به این معنا که به تعادل و خنثی کردن تاثیرات قدرتمند استروژن اضافی در مردان و زنان کمک می کند. پس یک هورمون تنظیم کننده است. اهمیت تاثیرات پروژسترون به قدری است که در صورت وجود کمبود پروژسترون در بدن، استروژن به هورمونی خطرناک و غیرقابل کنترل در بدن تبدیل می شود.

کمبود پروژسترون از کجا پیدایش می شود؟

اگر شما هم از احساس خستگی، اختلالات قاعدگی، بیماری های پوستی و یا افزایش وزن رنج می برید، ممکن است کمبود پروژسترون مقصر این مشکلات باشد. اگرچه این علامت ها می توانند بیان کننده مشکلات دیگری مانند کمبود آهن، کمبود ویتامین D، اختلالات هورمون کورتیزول و خیلی بیماری های دیگر باشند.

علت های زیادی برای ابتلا به کمبود پروژسترون وجود دارد. از جمله آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

استروژن های محیطی

همه ما در محیط اطرافمان در مواجهه با ترکیبات شیمیایی مشابه استروژن ها که به Xenoestrogen ها معروف اند، قرار داریم. امروزه این ترکیبات در محیط اطراف ما و نیز در غذاهای مصرفی بیش از پیش وجود دارند.

زاینواستروژن ها باعث می شوند که بدن پاسخ قوی تری به استروژن داده و آن را بیش از آنچه هست تلقی کند. و پاسخ پروژسترون به این وضعیت کاهش تولید و در نهایت ابتلا به کمبود پروژسترون در بدن است.

تحت استرس بودن

استرس از قوی ترین و مهم ترین علل ابتلا به کمبود پروژسترون در بیشتر افراد است. اگر بخواهیم علمی تر نگاه کنیم: افزایش سطح هورمون کورتیزول که همان هورمون استرس است باعث مسدود شدن گیرنده های پروژسترونی و در نتیجه کاهش عملکرد پروژسترون در بدن می شود. بنابراین استرس باعث ابتلا به کمبود پروژسترون خواهد شد.

این یکی از مهم ترین دلایلی است که می گوییم خانم هایی که قصد بارداری و مادر شدن را دارند، ابتدا باید استرس را از خود دور کنند.

ورزش افراطی! تعادل را رعایت کنید

ورزش افراطی می تواند به افت سطح پروژسترون منجر شود. از طرفی ورزش برای تعادل ترشح و عملکرد هورمون ها جدا ضروری است. پس برای رسیدن به تاثیرات بهینه ورزش در بدن بهتر است متوسط روزانه 30 تا 60 دقیقه ورزش را در برنامه خود داشته باشید.

از کجا متوجه شویم به کمبود پروژسترون مبتلا شده ایم؟

از شایع ترین علامت های کمبود پروژسترون می توان به موارد زیر اشاره کرد:

اختلالات قاعدگی

قاعدگی های طولانی مدت، اختلالات دوره ها، کوتاه شدن فاز لوتئال، تشخیص سندرم تخمدان پلی کیستیک، کرامپ های قاعدگی و لکه بینی در بین دو قاعدگی از شایع ترین علامت های کمبود پروژسترون در خانم ها هستند.

ناباروری

پروژسترون یکی از مهم ترین هورمون های لازم برای داشتن بارداری سالم است. در حقیقت این پروژسترون است که دیواره های رحم را برای لانه گزینی تخم آماده می کند. اگر شما هم مبتلا به مشکل باروری هستید و یا تجربه سقط را دارید، لازم است تا حتما سطح پروژسترون خون شما مورد بررسی قرار گیرد، چراکه خیلی وقت ها پایین بودن سطح پروژسترون مقصر این مشکلات است.

اگر شما هم به آکنه دوران بزرگسالی مبتلا شده اید، اگر ناخن های شما شکننده، ترک خورده و لایه لایه شده است و یا پوست پاشنه پا و دست های شما ترک خورده است، ممکن است به کمبود پروژسترون دچار باشید.

افسردگی، استرس و تغییرات خلق و خو

با افزایش سن و تغییرات میزان استروژن در خون، تغییرات قابل توجهی در خلق و خوی خانم ها دیده می شود. اما حقیقت این است که بعد از 30 سالگی بیشتر خانم ها تغییرات قابل توجهی در سطح پروژسترون را خواهند داشت و از اولین علامت های این تغییرات هورمونی می توان به تغییرات قابل توجه در خلق و خو اشاره کرد.

بنابراین پروژسترون نقش مهمی در تعیین خلق و خو و رفتارهای افراد دارد. پس توصیه می کنیم در صورت مشاهده تغییرات جدی در خلق و خوی خود با مراجعه به پزشک، وضعیت پروژسترون خود را نیز مورد بررسی قرار دهید.

کاهش سرعت متابولیسم، چاقی مخصوصا در ناحیه شکم و افزایش تمایل به مصرف شکر با افزایش شیوع دیابت و بیماری های مقاوم به انسولین در سراسر دنیا، امروزه تقریبا تمام افراد ارتباط انسولین با قند خون و بیماری دیابت را می شناسند. اما لازم است بدانید که افزایش سن و کاهش سطح پروژسترون هم می تواند با خطر ابتلا به مقاومت به انسولین در ارتباط باشد و توانایی بدن در سوخت و ساز چربی ها را دچار اختلال کند. پس نتیجه چیزی نخواهد بود جز افزایش تمایل به مصرف هر چه بیشتر قندها و افزایش وزن.

میگرن، سردرد، دردهای مفصلی و همچنین علائم برخی آلرژی ها

دردها و آلرژی ها می توانند علل متعددی داشته باشند. اما امروزه در موارد بسیاری دیده می شود که دردها و آلرژی ها ریشه ی هورمونی دارند. بدون شک در ابتلا به آلرژی، ابتدا همه مواد غذایی و داروهای مصرفی باید مورد بررسی قرار بگیرند، اما امروزه می بینیم که بسیاری از پزشکان برای تعیین علت واقعی آلرژی، از تست های هورمونی، مخصوصا تست تعیین سطح پروژسترون، استفاده می کنند.

البته همانطور که گفتیم پروژسترون هورمونی مخصوص خانم ها نیست و عملکردهای مهمی در آقایان نیز دارد. بنابراین کمبود این هورمون در آقایان نیز عوارض متعددی خواهد داشت.