(روماتیسم مفصلی)، تب روماتیسمی (روماتیسم قلبی)، لوپوس (بروز التهاب در بافت‌های مختلف بدن)، اسپوندیلیت آنکیلوزان (جوش خوردن مهره‌ها در ستون فقرات) و... اما شایع‌ترین آنها همان روماتیسم مفصلی است و عمدتا اصطلاح روماتیسم نیز برای همین مورد کاربرد بیشتری پیدا کرده است. در این مبحث نیز اصطلاح روماتیسم در معنای کلی آن استفاده می‌شود.روماتیسم، بیماری‌ای مزمن است که علاوه بر اینكه درد زیادی دارد، باعث ناتوانی فیزیکی فرد مبتلا می‌شود. خود درد، به تنهایی عامل مهمی برای کاهش فعالیت جنسی است. صمیمیت، روابط عاطفی و روابط زناشویی بخش مهمی از زندگی هر فرد را تشکیل می‌دهد. وجود بیماری‌ای مانند روماتیسم با مشكلات فیزیکی و روان‌شناختی‌ای که دارد، می‌تواند مانعی مهم بر سر راه داشتن زندگی جنسی سالم و رضایت‌بخش شود.
روماتیسم علائم فیزیکی و روان‌شناختی متعددی دارد؛ درد، سفت‌شدن عضلات، خستگی، محدودیت در تحرک و فعالیت، کاهش انرژی و به‌تبع شکل‌گیری مشکلات خلقی و بروز علائم افسردگی و... از علائم اصلی این بیماری هستند که البته ممکن است سطوح مختلفی داشته باشند. این علائم هر کدام به تنهایی یا همراه یکدیگر بر توانایی و میل فرد برای داشتن روابط زناشویی تاثیر منفی می‌گذارند و باعث می‌شوند فرد نتواند روابط رضایت‌بخشی را تجربه کند. تاثیری که روماتیسم بر عملکرد فیزیکی و اجتماعی می‌گذارد، می‌تواند باعث شکل‌گیری اضطراب و افسردگی، مشکلات ارتباطی و تغییراتی در نقش‌های خانوادگی و اجتماعی شود. این مسائل می‌تواند مشكلاتی در روابط عاطفی و صمیمانه فرد هم ایجاد كند.
در مطالعه‌های متعددی که انجام شده است، افراد مبتلا به روماتیسم، عمده‌ترین دلایلی که باعث بروز مشکلاتی در روابط عاطفی و صمیمانه آنها شده است، این‌گونه بیان كرده‌اند: وقفه در انجام فعالیت‌های روزانه و اجتماعی، ناتوانی برای برقراری روابط زناشویی به دلیل درد، خستگی و کاهش انرژی، یکطرفه شدن روابط عاطفی و به هم خوردن تعادل رابطه، تغییرات هیجانی و خلقی ناشی از علائم بیماری و مسائل و مشکلات مالی به‌دلیل هزینه‌های درمان. این مشکلات جسمی و روانی می‌توانند به این اختلالات جنسی بینجامند. کاهش چشمگیر احساس جذابیت جنسی و در نتیجه کاهش عزت‌نفس جنسی، کاهش میل و رضایت جنسی، مشکل در برانگیختگی جنسی، کاهش جریان گردش خون و مشکلاتی در نعوظ، افزایش حساسیت نسبت به لمس، کاهش حرکات جنسی، خشک شدن واژن و ناتوانی در رسیدن به ارگاسم یا کاهش تجربه ارگاسم.
علائم بیماری، از جمله درد، خستگی، کاهش توانایی در حرکت، اضطراب، خلق پایین، مشکل در روابط زناشویی و... همگی باعث کاهش روابط بین‌فردی زوج و احتمالا بروز مشکلات و تعارض‌های بین‌فردی می‌شود، بنابراین باید تلاش کرد ضمن توجه به شرایط خاص بیمار، روابط عاطفی و صمیمانه نیز در شکلی معقول و مناسب روال عادی خود را داشته باشد.
کنار آمدن با بیماری
با توجه به شدت بیماری، فعالیت جنسی فرد مبتلا محدود خواهد شد و حتی برخی حركت‌های ساده در برقراری رابطه ممکن است باعث خستگی و ناراحتی او شود بنابراین لازم است زوج در قدم اول در مورد نوع روابط خود و فراوانی و شدت آن با هم به توافق برسند و چارچوب مناسبی از انتظارها و خواسته‌های خود تعیین کنند. لازم است آنها با توجه به شدت علائم بیماری و با مشورت پزشک، شدت خاصی از رفتارهای جنسی را تعیین و سعی کنند این رفتارها را سطح‌بندی کنند؛ مثلا باید بدانند داشتن رابطه، الزاما به معنای انجام حركت‌هایی برای رسیدن به ارگاسم نیست، بلکه می‌تواند شامل دامنه متنوعی از رفتارهای مختلف مانند بوسیدن، نوازش، در آغوش گرفتن و... شود. برخی از این رفتارها می‌تواند برای فرد با حداقل درد و ناراحتی همراه باشد بنابراین لازم است این رفتارها شناسایی شوند. زوج باید تلاش کنند رویکردهایی را در روابط زناشویی خود اتخاذ کنند که شامل حرکت‌های ملایم‌تر و با فواصل زمانی باشد تا فرد بیمار در صورت نیاز بتواند استراحت کوتاهی داشته باشد یا کمترین فشار را تحمل کند بنابراین لازم است روش‌های جدیدی را برای این كار در پیش بگیرند و برای غلبه بر مشکلات و موانع به یکدیگر بگویند چه چیزی برای آنها لذت‌بخش است و چه چیزی ممکن است باعث ناراحتی‌شان شود.
تاثیر بیماری بر تصویر ذهنی بدن
هرچند روماتیسم به‌ندرت بر اندام‌های جنسی تاثیر می‌گذارد، اما تاثیرات فیزیکی ناشی از بیماری بر سایر ارگان‌های بدن ممکن است باعث شود فرد تصویر بدنی ضعیفی از خود پیدا كند، در نتیجه عزت‌نفس جنسی‌اش ضعیف شود و دیگر خود را از نظر جنسی جذاب نداند. از طرفی، ترس از درد و آسیب فیزیکی باعث ایجاد اضطراب در وی می‌شود و نمی‌تواند آرامش لازم را حین رابطه زناشویی داشته باشد. عمدتا مبتلایان به این بیماری مضطرب هستند و نمی‌توانند از رابطه‌شان لذت ببرند، بنابراین لازم است برای رفع و کاهش علائم استرس و اضطراب، تحت درمان قراربگیرند و با پزشک خود مشورت كنند. لازم است زوج‌ها در این ارتباط حمایت عاطفی بالایی از هم داشته باشند و به همدیگر اعتماد لازم را بدهند. بهترین پیشنهاد این است که صادقانه در مورد نگرانی‌ها، مسائل عاطفی و مشکلات خود با یکدیگر صحبت و ترس‌ها و نگرانی‌های خود را بیان کنند. البته به هیچ‌وجه نباید همدیگر را سرزنش کنند. صحبت درباره مشکلات و نگرانی‌ها باعث می‌شود بتوانند به طرف مقابل این فرصت را بدهند که نقش حمایتی خود را خوب ایفا کند. البته زوج باید دقت داشته باشند نگرانی‌ها، ترس‌ها و مشکلات آنها به‌دلیل بیماری یکی از آنهاست نه به علت نوع رفتار‌هایشان. در نتیجه لازم است در مورد صحبت‌های یکدیگر قضاوت نكنند و سعی كنند فقط شنونده و حمایتگر خوبی باشند و برای مشكلات به دنبال راه‌حل. در چنین شرایطی مشورت با پزشک یا متخصصان سلامت روان می‌تواند بسیار کمک‌کننده باشد.
به یکدیگر کمک کنید
بهزیستی هیجانی و حمایت اجتماعی و عاطفی نقش مهمی در بهبود زندگی جنسی افراد مبتلا به روماتیسم دارد بنابراین زوج باید بتوانند برنامه‌ریزی مناسبی برای افزایش بهزیستی و حمایت عاطفی خود داشته باشند و لازم است رویکردهایی را برای داشتن روابط عاطفی و صمیمانه و حداکثر حمایت عاطفی از یکدیگر داشته باشند و به افزایش کیفیت زندگی جنسی و عاطفی خود کمک کنند.
همانطور که بیان شد، بهترین روش در ابتدا گفت‌وگو درباره مسائل و مشکلات، انتظارها و خواسته‌هاست و سپس داشتن برنامه زمانی مناسب برای برقراری روابط زناشویی. با توجه به اینکه فرد مبتلا به روماتیسم مشکلات فیزیکی و درد زیادی را تحمل می‌کند، روابط زناشویی باید زمانی برقرار شود که فرد حداقل درد را داشته باشد و برای افزایش حمایت عاطفی از وی می‌توان درد را سطح‌بندی كرد. به این معنا که طبق توافق زوج، رابطه زناشویی را ابتدا در شرایطی آغاز كرد که فرد حداقل درد را دارد و البته در مدت زمان اندک، سپس این رابطه را از نظر زمانی طولانی‌تر یا فرصتی برای فرد فراهم كرد که بتواند حین این كار، استراحت کوتاهی داشته باشد. برای بهتر شدن رابطه زناشویی انجام برخی امور می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ چرت كوتاه قبل از رابطه زناشویی، حمام آب گرم یا استفاده از ماساژور برای کاهش سفتی عضلات و در صورت امکان استفاده از سونا، تنظیم زمان استفاده از داروها برای افزایش حداکثر آرامش در زمان رابطه زناشویی، استفاده از ماساژ و تکنیک‌های آرام‌سازی پیش از فعالیت جنسی و در مرحله پیش‌نوازش، استفاده از بالش‌های طبی و حرکات آهسته به منظور حفظ انرژی.
خانم‌های مبتلا بخوانند
خانم‌هایی که مبتلا به روماتیسم هستند، ممکن است دچار خشکی واژن شوند و در نتیجه رابطه زناشویی برای آنها دردناک باشد. استفاده از ژل‌های کمک‌آمیزشی در این ارتباط می‌تواند کمک‌کننده باشد. شرایطی که فرد در آن قرار می‌گیرد، با وجود تمام وجوه اشتراک، در نوع خود منحصربفرد است و آنچه گفته می‌شود، ممکن است برای همه افراد كاربردی نباشد بنابراین بهترین راه، مشورت با روان‌پزشک و متخصصان سلامت جنسی است.
5 توصیه مرتبط با سلامت جنسی به مبتلایان روماتیسم
رعایت این نكته‌‌ها می‌تواند سازنده و کمک‌کننده باشد:
گفت‌وگوی صادقانه زوج درباره احساسات، امیال و خواسته‌ها، مشكلات و نیازهای زناشویی.
تعریف مجدد روابط زناشویی با توجه به شیوه‌های جدید، تکنیک‌های متفاوت و وسایل کمکی.
موکول كردن روابط زناشویی به زمان‌هایی که فرد در حالت آرامش است. در صورت مصرف داروها حداقل 30 دقیقه قبل از رابطه زناشویی.
استفاده از حمام آب گرم، سونا یا ماساژور و تکنیک‌هایی نظیر آرام‌سازی.
ذهنیت، طرز فکر و نگرش‌های فرد و طریقه استفاده از آنها مهم‌ترین عناصر در یک رابطه زناشویی به شمار می‌روند.
نکته‌ای درباره عوارض داروهای روماتیسم
بسیاری از بیماران می‌خواهند بدانند آیا داروهایی که مصرف می‌کنند، می‌تواند باعث بروز مشکلات جنسی در آنها شود؟ واقعیت این است که تاکنون هیچ شواهد محکمی مبنی بر اینکه داروهای درمان روماتیسم می‌توانند بر عملکرد جنسی تاثیر منفی داشته باشند، پیدا نشده است. البته در پاره‌ای موارد افرادی که داروهایی مانند متوتروکسات، سولفاسالازین و هیدروکی کلوروکین مصرف می‌کنند، مشکلاتی در ارتباط با نعوظ گزارش داده‌اند. سایر داروها نیز ممکن است روی میل جنسی تاثیر داشته باشند؛ مانند دیکلوفناک و ناپروکسن.
