سرو دسرهایی مانند حلوا و خرما در مراسم سوگواری ایران رایج است. حالا سوال‌هایی که شاید برای خیلی از ما پیش بیاید، این است که چرا حلوا و خرما؟ و اینکه بهترین غذاها و خوراکی‌هایی که می‌توان به افراد عزادار داد، چیست؟ آیا منع مصرف غذایی برای كسانی که در بحران روانی قرار دارند، وجود دارد؟ دکتر محمدحسن انتظاری، متخصص تغذیه و مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در این مطلب به این پرسش‌ها پاسخ می‌دهند.
چرا معمولا خوراکی‌های شیرینی مانند حلوا یا خرما در مراسم عزاداری پخش می‌شود؟
افراد عزادار معمولا تمایل چندانی به خوردن غذا ندارند. به‌همین دلیل امکان ایجاد افت و نوسان قند خون در آنها بسیار بالاست. نوسان قندخون هم علائمی مانند اضطراب، استرس، کم‌حوصلگی و کم‌طاقتی را به دنبال دارد بنابراین توصیه می‌شود برای جبران افت قندخون افراد عزادار و پیشگیری از ایجاد عوارض آن، حتما خوراکی‌های آرام‌بخش و شیرینی مانند حلوا و خرما به آنها داده شود.
منظورتان از آرام‌بخش بودن این خوراکی‌ها چیست؟
خوراكی‌های شیرینی مانند حلوا و خرما، می‌توانند باعث افزایش سطح سروتونین مغز شوند. سروتونین، ترکیبی آرام‌بخش است که افزایش ترشح آن در مغز، کمک فراوانی به افزایش آرامش و کاهش استرس می‌کند بنابراین سرو خوراکی‌هایی مانند حلوا و خرما در مراسم عزاداری، علاوه بر پیروی از رسم و رسوم، توجیه علمی دارد. ضمن اینکه خرما و حلوا خوراکی‌های نرمی هم هستند و پذیرش مصرف آنها برای افرادی که از نظر روانی در شرایط چندان مساعدی به سر نمی‌برند، ساده‌تر از خوراکی‌های دیگری مانند غذاهای معمول و سنگین است.
آیا درست است که کم شدن آب بدن در شرایطی که اضطراب یا بحران داریم، باعث تشدید بحران می‌شود؟
بله. این مساله هم توجیه علمی دارد. اگر دقت کرده باشید، معمولا افراد روزه‌دار در ساعت‌های پایانی روز کمی کم‌حوصله می‌شوند. علت این کم‌حوصلگی، تاحدی افت سطح مایعات و قندخون بدن است. این اتفاق، دقیقا در مورد افراد عزادار هم می‌افتد. یعنی زمانی که این افراد در اثر شوک از دست دادن عزیزان خود کمتر لب به غذا یا حتی آشامیدنی‌ها می‌زنند، بدنشان با کمبود آب و مایعات مواجه می‌شود بنابراین حس غم آنها بالاتر می‌رود. مصرف انواع آبمیوه‌ها، آب ساده یا نوشیدنی‌های گرمی مانند چای کمرنگ، می‌تواند به کاهش تألم عزاداران تاحد زیادی کمک کند.
اگر افراد عزادار تمایلی به مصرف غذاهای معمول و رایج نداشته باشند، اطرافیان آنها باید به فکر تهیه چه نوع غذاهایی برایشان باشند؟
معمولا بیشتر افرادی که دچار استرس‌های خفیف تا ملایم می‌شوند، برای سرکوب استرس خود میل بیشتری به مصرف غذاهای مختلف پیدا می‌کنند و غذا خوردن، نوعی کار آرام‌بخش برای آنها محسوب می‌شود اما هنگام بروز استرس و تألم‌های شدید، درست عکس این ماجرا اتفاق می‌افتد. یعنی ممکن است فرد افسرده یا عزادار، برای چند روز متوالی از خوردن غذا امتناع کند یا حتی مزه غذا را احساس نکند. در این شرایط، بهتر است اطرافیان افراد عزادار و غمگین، به آنها غذاهای گرم، نرم و زودهضمی مانند حلیم، شیربرنج، شله‌زرد یا فرنی که نیاز چندانی به جویدن ندارد و در عین حال، مغذی و پرانرژی هم هستند، بدهند. شاید فلسفه سرو حلیم در مراسم عزاداری در زمان‌های گذشته هم همین بوده است.
آیا پیشنهادی برای حجم و مقدار غذایی که افراد غمگین و عزادار باید بخورند هم وجود دارد؟
بله، معمولا افرادی که از نظر روانی دچار بحران هستند، توجهی به نوع خورد و خوراک خود نمی‌کنند، بنابراین بهتر است اطرافیان، حواسشان به آنها باشد تا مشکلی در این زمینه برای چنین افرادی پیش نیاید. بهتر است برای افراد عزادار، برنامه‌ای از نظر غذایی چیده بشود که حجم کمتری غذا مصرف کنند و در عوض، تعداد وعده‌های غذایی‌شان افزایش یابد. این کار، باعث پیشگیری از نوسان قندخون در افراد غمگین و بهبود نسبی شرایط نامناسب آنها می‌شود. ضمن اینکه خوردن غذا در حجم کم و وعده‌های زیاد، باعث هضم و جذب بهتر مواد غذایی در بدن هم خواهدشد.
