تغذیه مادر در دوران جنینی و هم‌چنین تغذیه دوران کودکی بسیار با اهمیت و در افزایش قد افراد در آینده تاثیرگذار است.یک متخصص تغذیه گفت: در بین مواد مغذی، برخی عناصر و ترکیبات خاص مانند لبنیات و مواد پروتئینی اثر بیشتری بر رشد قدی دارند.دکتر محمد حضوری، با بیان اینکه رشد در کودکان فرآیندی است که تحت تاثیر چندین عامل مختلف از عوامل تغذیه‌ای تا عوامل محیطی و ژنتیکی قرار می‌گیرد، افزود: این تصور که رشد قدی تحت تاثیر یک عامل خاص است و با دریافت یک ماده مغذی مشخص می‌توان به حداکثر رشد قدی دست یافت، نادرست است.
وی تاکید کرد: دریافت مواد مغذی کافی برای حفظ سلامتی و اطمینان از رشد و تمایز مناسب طی سال‌های نخست الزامی است.حضوری افزود: امروزه نگرانی زیادی در بین والدین، در مورد رشد قدی کودکان وجود دارد. رشد استخوان طی دو فرآیند مجزا که با یکدیگر مرتبط هستند، صورت می‌گیرد. فرآیند نخست، افزایش طول استخوان‌ها و فرآیند دیگر افزایش توده استخوانی (افزایش مواد معدنی استخوان به مرور زمان) است. این دو فرآیند بر طبق الگوهایی متفاوت پدید می‌آیند که این الگوها بر اساس وضعیت بلوغ فرد، جنسیت و ناحیه استخوانی متفاوت هستند.
این متخصص تغذیه گفت: رشد توده استخوان به وسیله فرآیندهای بیولوژیکی که با هورمون‌ها کنترل می‌شوند، دسته‌بندی می‌شود. فرآیند کلی رشد به سه بخش مجزا یعنی نوزادی، کودکی و بلوغ تقسیم می‌شود. رشد در طی دوران نوزادی به‌عنوان ادامه رشد دوران جنینی تلقی می‌شود و به طور عمده توسط عواملی شامل انسولین، تنظیم می‌شود.حضوری گفت: رشد دوران کودکی، وابسته به هورمون رشد و عامل رشد شبه انسولینی و عملکرد طبیعی غده تیروئید وابسته است. رشد دوران بلوغ به هورمون رشد و استروئیدهای جنسی مترشحه از غدد جنسی وابسته است. این سه بخش مجزای رشد با الگوهای متفاوت زمانی، از یکدیگر قابل تمایز هستند.
وی گفت: طی دوران جنینی رشدی سریع در 4 ماهه پایان بارداری مشاهده می‌شود. پس از آن در دوره نوزادی و تا حدود 6 ماهگی، این روند رشد ادامه دارد و با رشد سریع طولی و قدی مشخص می‌شود. در مراحل آغازین دوران کودکی، رشدی قدی سریع، مشاهده و به تدریج از میزان و سرعت رشد کودک کاسته می‌شود. بلوغ نیز با افزایش قابل توجه سرعت رشد (رشد سریع و کوتاه مدت) مشخص می‌شود.حضوری گفت: در دوران کودکی، نخستین مراحل رشد وابسته به هورمون رشد با جهش رشدی در فاصله ماه‌های 6 تا 12 ماهگی تولد پدید می‌آید. این شرایط با افزایش واضح و سریع میزان رشد همراه است که پس از آن، سرعت رشد کودک کمتر می‌شود.
وی افزود: حداکثر سرعت رشد طی این جهش رشدی به حدود 17 سانتی متر در سال بالغ می‌شود. به طور ویژه جهش رشدی در این دوره با افزایش سرعت رشد در پاها و حفظ سرعت رشد قبلی در تنه و سایر اندام‌ها همراه است. در این دوره زمانی، یک کاهش سریع اولیه در سرعت رشد و سپس کاهشی پایدار در سرعت رشد روی می‌دهد که موجب رسیدن به حداقل سرعت رشد قدی در دوره زمانی قبل از بلوغ به میزان 5 سانتی‌متر در سال در هر دو جنس می‌شود.
این متخصص تغذیه یادآور شد: در حدود دو سوم کودکان سالم جامعه در میانه دوران کودکی، یک جهش رشدی در حدود سال‌های 7 و 8 زندگی دارند. این دوره رشد گذرای قدی به ترشح هورمون‌های آندروژن از غدد آدرنال مرتبط است که موجب افزایش رشد در تمامی ابعاد می‌شود و وضعیت مشابهی را در هر دو جنس ایجاد می‌کند.وی خاطرنشان کرد: پس از این مرحله، کاهشی در رشد بروز می‌کند که موجب واضح‌تر شدن جهش رشدی طی بلوغ می‌شود. الگوی رشد دوران کودکی در استخوان‌های بلند بسیار ثابت و یکنواخت است.حضوری گفت: تغییرات در صدک‌های رشدی کودکان با افزایش سن کاهش می‌یابد. رشد دوران کودکی، بیشتر با رشد پاها مشخص می‌شود تا رشد تنه. در سن 12 سالگی، طول قد که بازتاب رشد دوران کودکی است، در هر دو جنس مشابه است.
