انواع متعددی از باکتری ها، ویروس ها و قارچ ها می توانند عامل شروع کننده پنومونی در افراد باشند.
بیماری پنومونی را بسته به شدت و علت بیماری می توان یک بیماری خفیف، شدید و یا حتی تهدید کننده زندگی در نظر گرفت.
پنومونی معمولا در نوزادان، کودکان و افراد مسن تر از 65 سال و همچنین افرادی که به مشکلاتی نظیر ضعف سیستم ایمنی بدن دچار هستند، جدی تر و خطرناک تر خواهد بود. اما خوشبختانه آنتی بیوتیک ها و داروهای ضد ویروسی جدید قادر به درمان انواع پنومونی خواهند بود.
نشانه های پنومونی از نوع خفیف تا شدید آن، بسته به علت اولیه بیماری (نوع اورگانیسم شروع کننده)، سن و همچنین وضعیت کلی سلامت فرد، از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت خواهد بود. برای مثال در بیمارانی که به پنومونی خفیف مبتلا می شوند، علامت ها معمولا به علامت های سرماخوردگی و آنفلوانزا نزدیک خواهد بود.
نشانه های پنومونی از قرار زیرند:
- تب ، لرز و تعریق غیر عادی
- كاهش دمای بدن نسبت به شرایط طبیعی در افراد بالاتر از 65 سال و در افراد دچار ضعف سیستم ایمنی بدن و یا افرادی که به هر دلیل از سطح سلامتی پایینی برخوردارند.
- سرفه هایی که ممکن است با خلط و چرک همراه باشد.
- درد قفسه سینه زمانی که فرد، نفس عمیق می کشد و یا سرفه می کند.
- تنگی نفس
- خستگی و درد عضلات
- تهوع، استفراغ و اسهال
- سردرد
اما نوزادان و کودکان ممکن است هیچ کدام از این علامت ها را نشان ندهند، یا اینکه فقط استفراغ کنند و یا سرفه و تب داشته باشند، خسته و بی رمق باشند و یا تنگی نفس در هنگام تغذیه با شیر مادر در آنها دیده شود.
بد نیست بدانید یکی دیگر از علامت های پنومونی در افراد مسن، تغییر سطح هوشیاری و عملکرد مغزی است.
چه کسانی در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پنومونی قرار دارند؟
پنومونی می تواند هر فرد در هر سن و هر جنسی را تحت تاثیر قرار دهد، اما دو گروه زیر در معرض بیشترین خطر برای ابتلا به بیماری قرار دارند:
1- نوزادان و کودکان کمتر از دو سال، زیرا سیستم ایمنی بدن آنها هنوز به اندازه کافی تقویت نشده است.
2- افراد مسن بالاتر از 65 سال
اما سایر عوامل خطر از قرار زیر اند:
- بیماری های مزمن خاص نظیر آسم، بیماری های انسدادی مزمن ریوی و بیماری های قلبی
- سیستم ایمنی ضعیف مثلا به دلیل بیماری هایی نظیر ایدز، پیوند عضو، شیمی درمانی و یا مصرف طولانی مدت داروهای كورتونی
- سیگار کشیدن که به خودی خود دفاع طبیعی بدن در مقابل باکتری ها و ویروس ها را از بین برده و زمینه را برای ابتلا به پنومونی فراهم می کند.
- افراد بستری شده در بیمارستان، مخصوصا بیمارانی که به دلیل نقص سیستم ایمنی بدن در بیمارستان بستری شده اند.
اما علامت های جدی تر پنومونی از قرار زیراند:
- سرفه های متوسط تا شدید
- نفس کشیدن سریع و یا سخت (دقت داشته باشید که این نوع تنفس دقیقا مخالف تنگی نفس همراه با تب و لرز معمولی هستند)
- تب با شدت متوسط تا شدید
- درد قفسه سینه : دردی که نه تنها در طی سرفه کردن، بلکه هنگام نفس کشیدن معمولی هم وجود دارد.
- استفراغ: استفراغ هایی که خیلی وقت ها از سرفه های شدید ناشی می شود.
- كبودی در اطراف لب ها و صورت که از کمبود اکسیژن ناشی می شود.
- خس خس سینه : اگرچه این خس خس خیلی وقت ها می تواند نشانه یک سرماخوردگی ویروسی باشد، اما برخی اوقات از پنومونی هم ناشی می شود.
برای تشخیص
برای تشخیص پنومونی، پزشک ابتدا شما را معاینه می کند و به صدای نفس های شما گوش می دهد. اگر مایعات در ریه جمع شده باشند، پزشک صدایی متلاطم را در سینه شما می شنود. در این شرایط است که برای رسیدن به تشخیص قطعی، پزشک برای شما اسکن قفسه سینه را درخواست خواهد داد. سی تی اسکن سینه با نشان دادن وضعیت ریه ها، ابتلای به پنومونی را به پزشک نشان می دهد. در این شرایط بسته به اینکه علت بیماری باکتریایی باشد یا ویروسی یا قارچی، راهکارهایی درمانی متفاوت خواهند بود.
در پنومونی های با علت باکتریایی، درمان آنتی بیوتیکی در نظر گرفته خواهد شد و در پنومونی های ویروسی طبیعتا درمان های ضد ویروسی لازم است. اما صرف نظر از اینها، در تمام بیماران مبتلا به پنومونی، استراحت و مصرف زیاد مایعات همواره توصیه خواهد شد.
اما خبر خوب آنکه با رعایت برخی نکات می توانیم خطر ابتلا به پنومونی را کاهش دهیم و فراموش نکنید بیشترین اهمیت این نکات برای افرادی است که مستعد ابتلا به این بیماری اند، مانند افرادی که از سطح سلامتی پایینی برخوردارند، افرادی که دچار نقایص سیستم ایمنی اند و نیز نوزادان و افراد مسن.
این نکات عبارتند از :
رعایت بهداشت
رفتارهای بهداشتی ساده مانند شستن دست ها و صورت، گرفتن جلوی بینی و دهان موقع سرفه یا عطسه و همچنین رعایت بهداشت شخصی برای مواجهه هرچه کمتر با میکروب های بیماری زا.
دوری از سیگار
سیگاری ها در خطر بیشتری برای ابتلا به پنومونی قرار دارند، چراکه مکانیسم های دفاعی ریه ها در حضور دود تنباکو به کلی فلج می شوند.
بیماری و علامت های آن را بشناسید
بدون شک شناخت هرچه بیشتر و بهتر بیماری، عوامل خطر، علامت ها و راه های پیشگیری از بیماری، به کاهش خطر ابتلا و در صورت شروع بیماری به شناخت و تشخیص هرچه سریع تر آن کمک خواهد کرد.
