اولین اقدام درمانی برای افراد سرمازده، رساندن سریع آنان به محیط گرم است. در صورت امکان لباس های خیس را خارج کرده و لباس خشک بپوشید.نکته دیگر این که هرگز نباید عضو یخ زده را مالش دهیم.محل سرمازده را در یک پارچه ضخیم بپیچید و روی پای سرمازده راه نروید.
اقدام بعدی گرم کردن آرام اندامهای یخزده است. در این مرحله آنچه اهمیت اساسی دارد این است که هرگز نباید بدون داشتن امکانات کافی، اقدام به گرم کردن اندام کرد. به عنوان مثال اگر در یک پناهگاه کوهنوردی با گرم کردن آب شروع به درمان دست و پای یخ زده یک مصدوم کنیم، ولی به دلیل اتمام سوخت نتوانیم درمان را تکمیل کنیم و اندامها دوباره سرد شوند، در این صورت آسیب بیشتری را به اندام مبتلا وارد کردهایم.
نکته مهم دیگر این که هرگز نباید اندام یخزده را در معرض گرمای شدید و مستقیم مثل گرمای آتش قرار دهیم، زیرا گرم شدن اندام یخ زده قبل از برقراری جریان خون باعث آسیب غیرقابل جبران به عضو یخ زده خواهد شد.
از طرفی به دلیل بیحس بودن اندام یخزده، ممکن است بدون این که فرد متوجه شود سوختگی شدیدی در اندام مبتلا رخ دهد و آسیب را تشدید کند.بعد از مهیا شدن شرایط مناسب، باید با مایعی گرم با دمای 40 درجه سانتیگراد و با افزودن مداوم آب گرم و پایش مداوم با دماسنج دما را در این محدوده حفظ کنیم.با فرو بردن اعضای یخزده در این مایع گرم بتدریج، جریان خون باز خواهد گشت و عضو حیات خواهد یافت. البته کار به همین راحتی تمام نمیشود.
باید به خاطر بسپاریم از آنجا که این بیماری معمولا در افراد سالم و جوان رخ میدهد، در صورت مراقبت مداوم و طولانی، بهبودی کامل و همیشگی ایجاد خواهد شد و دیده شده که پس از شش ماه، عضو زخمی به حالت سلامت بازگشته است. به این ترتیب هرگز نباید عضو یخ زده را زود قطع کنیمجریان یافتن دوباره گردش خون موجب درد شدید و طاقتفرسایی میشود که ادامه درمان را غیرممکن میکند و در این شرایط فقط با مسکنهایی قوی مثل آمپولهای مسکن میتوان کار را ادامه داد.معمولا به بیمار آنتی بیوتیک و واکسن کزاز داده می شود تا از ایجاد عفونت ثانویه جلوگیری شود.
پوست در سرمازدگی می میرد
با گرم کردن اندام سرمازده درد شروع می شود، پوست قرمز شده، تاول زده و ممکن است متورم شود. به تدریج روی پوست می میرد و سفت می شود.
اگر سرمازدگی سطحی باشد، زیر پوست مرده، پوست جدید صورتی رنگی ایجاد می شود. این روند ممکن است حتی تا شش ماه هم طول بکشد.در سرمازدگی های سطحی ممکن است بهبودی کامل ایجاد شود و در مواردی هم ممکن است درد، بیحسی و سفتی در پوست باقی بماند.در مواردی که سرمازدگی عمقی باشد، ممکن است تمام عضو سیاه شود و بمیرد، بطور مثال ممکن است انتهای انگشت سیاه شده و به تدریج از بقیه دست جدا شود.
گاهی اوقات برای جدا کردن بافت مرده، نیاز به عمل جراحی و یا قطع عضو وجود دارد.اگر نیاز به قطع عضو وجود داشته باشد، این کار معمولا 6 تا 8 هفته به تعویق می افتد تا بافت هایی که توانایی زنده ماندن را دارند مشخص شوند.البته باید به خاطر بسپاریم از آنجا که این بیماری معمولا در افراد سالم و جوان رخ میدهد، در صورت مراقبت مداوم و طولانی، بهبودی کامل و همیشگی ایجاد خواهد شد و دیده شده که پس از شش ماه، عضو زخمی به حالت سلامت بازگشته است. به این ترتیب هرگز نباید عضو یخ زده را زود قطع کنیم.
پیشگیری از سرمازدگی
مهم ترین اقدام در پیشگیری از سرمازدگی، رفتن از محل سرد است.اگر در مجاورت سرمای شدید قرار گرفتید لباس گرم بپوشید، مانند دستکش و شال و کلاه بافتنی، پالتو، جوراب و روسری ضخیم. دستکش های یک تکه بهتر از دستکش های چند انگشتی هستند.در مجاورت باد سرد، باید سر و صورت و گردن خود را با پوشاک گرم بپوشانید.لباس ضد آب بپوشید و سعی کنید بدن خود را خشک نگه دارید.بهترین لباس ها آنهایی هستند که چند لایه هستند. لایه های متعدد لباس، هوا را که عایق خوبی است در بین خود محبوس کرده و جلوی از دست رفتن حرارت بدن و نفوذ سرما را می گیرند. چکمه ها هم باید گرم باشند.بدن در هوای سرد نیاز به کالری و آب بیشتری دارد.
در ارتفاعات بالا، حرارت زیادی از بدن با تنفس از دست می رود. پس باید فعالیت های بدنی طوری تنظیم شوند تا تعداد تنفس خیلی بالا نرود. در کوهنوردان استفاده از اکسیژن برای تنفس می تواند احتمال سرمازدگی را کاهش دهد.