ایلام که نگارش دیگر آن "عیلام" است، به معنای مکان مرتفع و کوهستانی است. در کتیبه‌های بابلی، ایلام را "آلامتو" یا "اِلام" خوانده‌اند، که به قولی به معنای کوهستان یا "کشور طلوع خورشید" است.
دریاچه دوقلو
دریاچه دوقلوی سیاه‌گاو آبدانان در نزدیکی شهرستان آبدانان شامل دو دریاچه یا چشمه بالادست و پائین دست است که عمق هر کدام از آن‌ها به بیش از ۲۰ متر می‌رسد. این دو دریاچه توسط یک کانال ۱۰ متری به هم وصل شده‌اند. سرچشمه این دو دریاچه از اعماق زمین است.
آبشار آما
آبشار آما در نزدیکی روستای آما و پشت سد ایلام واقع شده است. زیبایی این آبشار در کنار دیواره‌های پوشیده از خزه و سرخس پرسیاوشان، صد چندان می‌شود. درختان زیبای انجیر کوهی، انگور و بلوط پیرامون این محل سرسبز را فرا گرفته‌اند. ارتفاع این آبشار حدود بیست متر است.
قلعه میرغلام هاشمی مربوط به اوایل دوره پهلوی است و در شهرستان دره شهر، روستای هاشم آباد واقع شده است. در استان ایلام تعداد زیادی قلعه‌های تاریخی یافت می‌شود.
غار بره زرد
غار عظیم کناتاریکه بره زرد در ارتفاعات سیوان‌کوه بدره و در نزدیکی روستای پاکل قرار دارد. این غار یک حوضچه آبی پرده‌های سنگی، صد‌ها ستون و مجسمه استالاکتیکی و استالاگمیتی دارد. ارتفاع بعضی از تالار‌های داخل غار به ۱۲ متر می‌رسد.
قلعه پوراشرف (دژ شیخ مکان)
قلعه پوراشرف در ۶ کیلومتری ضلع جنوب شرقی شهرستان دره‌شهر در روستای شیخ مکان قرار گرفته است. قلعه دارای سه طبقه به همراه زیرزمین و برج دیده‌بانی است. در راس و در وسط ضلع غربی، یعنی در محل واقع شدن برج‌های دیده‌بانی، به فواصل یکسان از برج، محل‌هایی به‌صورت تیرکش وجود دارد که نشانه‌ی استفاده نظامی از قلعه است.
تاریخ ساخت قلعه
مطابق سنگ‌نوشته‌ی نصب شده بر دیوار ورودی قلعه، این قلعه در سال ۱۳۳۵ هجری قمری در این منطقه از دره‌شهر ساخته شده است. نمای بیرون قلعه با ملاتی از گچ و خاک، اندودکاری شده و نمای داخلی اتاق‌ها با استفاده از گچ سفیدکاری شده است.
پایتخت عیلامیان
دَرّه‌شهر در زمان‌های مختلف تاریخی به علل متعدد بار‌ها ویران و آباد گشته است. از جمله عوامل موثر در ویرانی آن می‌توان از لشکرکشی سپاهیان آشور و اعراب نام برد. بنا به نظری، دره‌شهر محل شهر باستانی ماداکتو پایتخت عیلامیان بوده است.
آتشکده چهارطاقی دره‌شهر
آتشکده چهارطاقی در حاشیه دره‌شهر در روستای سرخ‌آباد در محلی معروف به "تنوره سرخ گچی" واقع شده است. چارطاقی‌ها را آتشکده‌های دوره ساسانی می‌دانند.
شهر باستانی ماداکتو
این شهر با قدمت بیش از ۱۴۰۰ سال متعلق به دوران ساسانیان است. این شهر دارای برج‌های نگهبانی، خیابان، سیستم آبکشی و دفع فاضلاب بوده است که بنا به قولی در اثر یک زلزله تخریب و از بین رفته و هم‌اکنون بقایای کمی از این شهر بر جای مانده است.
پل عصر ساسانی
تنگه بهرام چوبین در حدود ۱۲ کیلومتری شرق شهرستان دره‌شهر به پل‌دختر و در میان تنگه‌ای عظیم و صخره‌ای منشعب از ارتفاعات کبیرکوه قرار گرفته است. در داخل این تنگه مجموعه‌ای از اماکن مسکونی، بنای شاه‌نشین، حوضچه‌های سنگی آب و برج وجود دارد.
تنگه بهرام
تنگه بهرام چوبین در حدود ۱۲ کیلومتری شرق شهرستان دره‌شهر به پل‌دختر و در میان تنگه‌ای عظیم و صخره‌ای منشعب از پا دانه ارتفاعات کبیرکوه قرار گرفته است. در داخل این تنگه مجموعه‌ای از اماکن مسکونی، بنای شاه نشین، حوضچه‌های سنگی آب و برج وجود دارد.
سردار شورشی
آثار باقی‌مانده از دیوار و دژهای نظامی در تنگه بهرام، به بهرام چوبین از امیران دوره ساسانی منسوب است و مکانی بوده برای پناه گرفتن بهرام چوبین در زمان شورش علیه خسرو پرویز. این مجموعه دارای چهار آب انبار سنگی و ناودانک‌های ارتباطی برای نگهداری آب شرب برای مدت طولانی است.
چشمه آبگرم
از مهم‌ترین چشمه‌های استان ایلام چشمه آبگرم دهلران است. این چشمه در فاصله ۳ کیلومتر شهر دهلران قرار دارد. چشمه آبگرم با خواص گوگردی آن از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
پارک جنگلی
پارک جنگلی چقاسبز یکی از فضاهای زیبا و دلنشین ایلام است. این پارک جنگلی حدود چهار هزار هکتار وسعت دارد. در میان این جنگل انبوه که از درختان بلوط، پسته، زالزالک و انواع گونه‌های گیاهی پوشیده شدهب است. درختانی همچون کاج، سرو، اقاقیا، ارجن، بادام کوهی و گردو را نیز می‌توان در این مجموعه یافت. این پارک جنگلی پرندگان کمیاب و زیبایی مانند بوتیمار نیز دارد.
قبرستان تاریخی
نمایی از یک قبرستان تاریخی با سنگ قبرهای منحصر به فرد که قدمت زیادی دارند.
طاق شیرین و فرهاد
طاق شیرین و فرهاد مربوط به دوره ساسانی است و در استان ایلام، شهرستان ایوان، بخش زرنه، روستای چهل زرعی، تنگ کوشک واقع شده است. اساس این بنا را طاقی سنگی با پلانی مربع تشکیل می‌دهد. اطلاق نام طاق به این بنا، اشاره دارد به یک اتاقک نیمه زیرزمینی به طول ۳۲۰ سانتیمتر و عرض ۲۹۰ سانتیمتر و ارتفاع ۲۲۰ سانتیمتر از کف طاق.
