هنـد یا هندوستان را که حتما می‌‌شناسید؟ به نظرتان اصلا کسی هم هست که این سرزمین را نشناسد؟ صنعت خودرواش را چطور؟ آن‌را هم اگر پیگیر دنیای ماشین‌ها باشید حتما با تاتا نانو، جگوار و لندروور می‌شناسید. دومین کشور پرجمعیت جهان که عنوان بزرگ‌ترین دمکراسی دنیا را نیز با خود یدک می‌کشد.

سرزمینی پر از جمع اضداد که دو قطب دارد، ثروتمند و فقیر! در هند خبری از طبقه متوسط چندانی نیست و این موضوع را از خودروهای موجود در این سرزمین نیز به آسانی می‌توان دریافت. کشوری که بهشتی برای تولید مینی هاچ‌بک‌های ارزان است و خودروهای لوکس گران‌قیمت. جایی که ارزان‌ترین خودرو جهان در آن متولد شده‌.  در ادامه سفرنامه خودرویی جهان، این‌بار سری به کشور هندوها می‌زنیم. می‌خواهید بدانید اوضاع و احوال صنعت خودرو در هندوستان چگونه است؟ این مطلب را از دست ندهید.

تاریخچه صنعت خودرو در هند

ظهور صنعت خودروسازی در این کشور به حدود سال 1923 بازمی‌گردد، گرچه برای نخستین بار در سال 1893 جاده‌های هند اتومبیل را به خود دیدند و تا حدود 30 سال بعد خودروها به تعداد کم و مستقیما از خارج وارد هند می‌شد.

شرکت ماهیندرا در سال 1323 توسط 2 برادر به عنوان یک شرکت تجاری تاسیس و با مجوز شرکت ویلیس شروع به مونتاژ جیپ CJ-3A کرد. پس از آن شرکت ماهیندرا به‌شکل مستقل برنامه تولید خودروهای تجاری سبک و تراکتورهای کشاورزی را در دست گرفت.

در همین میان نیز دولت هند تلاش‌های خود را به منظور پشتیبانی از تولید خودروی داخلی و عرضه خدمات پس از فروش با ایجاد صنعت قطعه‌سازی آغاز کرد، اما به دلایل حکومتی رشد بخش خصوصی در سال‌های بعد از سرعت پایینی برخوردار بود، هرچند این صنعت هم‌چنان رشد مناسبی داشت اما عمده فعالیتش در حوزه تولید تراکتورها، خودروهای تجاری و سه‌چرخه‌ها بود. ورود تولید‌کنندگان ژاپنی به بازار هند اسباب تاسیس شرکت ماروتی گودیو را فراهم آورد و پس از آن نیز تعدادی از شرکت‌های خارجی شروع به سرمایه‌گذاری مشترک با کمپانی‌های هندی کردند.

 از حدود سال‌های 1350 خورشیدی تعدادی از شرکت‌های ژاپنی سرمایه‌گذاری مشترک جهت تولید موتورسیکلت و خودروهای سبک تجاری در هندوستان را استارت زدند. این درست زمانی بود که دولت هند برای تولید خودروهای کوچک و سرمایه‌گذاری مشترک، شرکت سوزوکی را برگزیده بود. پس از آزادسازی اقتصادی هندوستان در سال 1370 و ساده‌شدن راه‌اندازی کسب‌و‌کار بین‌المللی در این کشور تعدادی از شرکت‌های هندی و چندملیتی شروع به فعالیت در صنعت خودروسازی هند کردند.

در این روزها رشد تولید اتومبیل و قطعات آن شتاب گرفته و به خواسته‌های ملی و صادراتی نزدیک‌تر شد. در نتیجه افزایش رقابت‌ها و رفع محدودیت‌های دست و پاگیر، تعدادی از شرکت‌های خودروسازی هندی مانند ماروتی سوزوکی، تاتاموتورز و ماهیندرا، فعالیت‌های داخلی و بین‌المللی خود را گسترش دادند و خیلی زود به برند‌هایی معروف و البته ارزان در سطوح جهانی مبدل شدند.
 
اوضاع ماشین‌های هندی

بر اساس گزارش‌های دوره‌ای سال‌ 1390 و پیش‌بینی‌های آینده در بخش ساخت خودروهای سواری، هند با فروش حدود 3 میلیون خودرو و رشد 16 تا 18 درصدی در بازار، در حال سبقت گرفتن از برزیل و کسب جایگاه ششم در جهان است. در سال 1388 هند پس‌از کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی و تایلند به عنوان چهارمین صادرکننده خودروهای سواری در آسیا معرفی شد. صنعت خودروسازی هند در نوع خود یکی از بزرگ‌ترین‌ها در جهان است.

در سال 1389 صنایع تولید خودروهای سواری و تجاری هند با تولید سالانه 5/3 میلیون دستگاه، عنوان هفتمین تولیدکننده بزرگ جهان را از آن خود کرد. در این صنعت سالانه بیش از 11 میلیون وسیله حمل‌ونقلی تولید و از این تعداد 5/1 میلیون دستگاه صادر می‌شود. در این میان سهم وسایل حمل‌و‌نقل دوچرخ، 75 درصد و خودروهای سواری 16 درصد برآورد شده. تولید وسایل نقلیه تجاری (کامیون،‌ تریلر، ون و اتوبوس) و سه‌‌چرخ نیز با 9 درصد به دنبال این دو هستند.

آمار جالب بازار خودرو هند اینجاست که 91 درصد خودروهای فروخته‌شده، توسط خانواده‌ها استفاده می‌شود و تنها 9درصد جهت مقاصد تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند. این صنعت بیش از 35 میلیارد دلار گردش مالی برای هند به ارمغان آورده و برای 13 میلیون نفر به شکل مستقیم و غیرمستقیم اشتغال‌زایی داشته است. با نگاهی اجمالی به سطح تکنولوژی این صنعت در هند می‌توان دریافت فناوری تولید وسایل حمل‌ونقل در این کشور به‌گونه مناسبی توسعه داشته، اما میزان این توسعه زیاد نبوده است.

میزان سرمایه‌گذاری توسط تولید‌کنندگان هم مناسب بوده و سیستم تامین قطعات و زیرساخت‌های این بخش هم به روز شده، اما هندوستان برای رقابتی‌تر کردن صنعت خودروسازی خود به سرمایه‌گذاری‌های بیشتر بخش خصوصی نیازمند خواهد بود.

در میان شرکت‌های فعال خودروسازی هندوستان می‌توان به تاتا‌موتورز، ماورتی سوزوکی، هیوندای موتورز ایندیا ماهیندرا و... اشاره کرد که همگی روی گسترش فروش و به‌دست آوردن بازار در خارج تکیه دارند. مجموعه صنعتی هِرو هوندا موتورز نیز در بخش تولید وسایل حمل و نقل دوچرخ همراه شرکت اتوباجاج 26 درصد سهم بازار را در اختیار دارند. ضمن این‌که اتوباجاج به تنهایی 58 درصد بازار تولید سه‌چرخه‌های معروف هند را در دست دارد.

چرا آینده خودروسازی از آن هندوهاست؟

رشد قوی اقتصاد هند منجر به گسترش بیشتر بازار داخلی و در نتیجه جذب سرمایه‌گذاری شرکت‌های تولیدکننده چند ملیتی شد. ابتدای سال 1388 فروش ماهانه خودروهای سواری در هندوستان حدود 100 هزار خودرو بود که در پایان همان سال با رشدی باورنکردنی به رکورد فروش بیش از 180 هزار خودرو در ماه رسید! در همان سال هند 5/4 میلیارد دلار خودرو به سراسر جهان و از جمله به انگلستان، ایتالیا، آلمان، هلند و آفریقای‌جنوبی صادرات داشت. به گزارش نیویورک‌تایمز برخورداری از پایه‌های قوی مهندسی و مهارت در طراحی خودروهای شهری ارزان‌قیمت و کم‌مصرف سبب توسعه تولید و رونق کمپانی‌های اتومبیل‌سازی در این کشور شده است.

در سال 87، کارخانه هندی شرکت هیوندای که با تولید خودرو کوچک شهری آی10 به‌صورت اختصاصی شناخته می‌شود به‌تنهایی توانست 250 هزار خودروی تولیدی‌اش را در هند صادر کند! شرکت نیسان ژاپن نیز در سال جاری 250 هزار خودروی تولیدشده در سایت هندوستان خود را صادر کرد.

سایت فورد ایالات متحده آمریکا در هند نیز ظرفیت تولید سالانه 250 هزار خودرو را جهت عرضه داخلی و صادرات داراست. افزون بر این کمپانی فورد اعلام داشته این سایت تولیدی بخشی از طرح شرکت برای تبدیل هند به قطب جهانی تجارت و تولید به حساب می‌آید. شرکت پژو نیز بارها از تمایل خود برای بازگشت پیروزمندانه با تولید 100هزار خودرو به بازار هند پرده برداشته است. از 4 سال پیش تاکنون هند با اعطای مالکیت 100 درصد به شرکت‌های خودروسازی خارجی توانست جای چین را به عنوان چهارمین صادرکننده آسیایی پس از کشورهای ژاپن، کره‌جنوبی و تایلند را آن خود کند، جایگاهی که موفقیتی عظیم برای صنعت خودرو شبه‌قاره دست‌کم از نظر کمی به حساب می‌آید.

از عوامل مهم موفقیت در صنعت خودروسازی هند می‌توان به بهبود بهره‌وری، انعطاف‌پذیری نیروی کار و بهره‌وری سرمایه اشاره کرد. داشتن نیروی کار ماهر و باکیفیت، بهبود زیرساخت‌ها و دسترسی مناسب به مواد اولیه و خام هم نقش بسزایی در این پیشرفت این صنعت در هند دارد. هم‌چنین دسترسی تولیدکنندگان این کشور به آخرین فناوری‌ها و تکنیک‌های روز توانسته فضای رقابتی مناسبی را در صنعت خودروسازی هندوستان ایجاد کند.  علاوه بر اینها در سال‌های اخیر هند به مرکزی پیشرو در زمینه تولید خودروهای کوچک تبدیل شده است.

 هیوندای، بزرگ‌ترین صادرکننده کشور هند هم‌اکنون سالانه 250 هزار خودرو صادر می‌کند. شرکت نیسان هم از طریق خط مونتاژ خود در هند مشغول صادرات خودروهای کوچک به خارج از هند است. شرکت تاتا موتورز خودروهای سواری تولیدشده را به بازارهای آسیایی و آفریقایی ارسال کرده و آماده ورود به بازار خودروهای الکتریکی در اروپاست.

از همه جالب‌تر اینجاست که این شرکت قصد تولید مدل الکتریکی خودروی عجیب و ارزان‌قیمت خود به نام نانو در اروپا و ایالات متحده را دارد! از دیگر سو شرکت ماهیندرا آمادگی خود را برای معرفی خودروهای SUV در بازار آمریکا اعلام کرده و شرکت اتو باجاج، خودروی ارزان‌قیمتی به طراحی رسانده که پیش‌بینی می‌شود فروش بسیار خوبی در سطح دنیا داشته باشد.

اما به‌رغم پیشرفت چشمگیر و رشد سریع صنعت خودروسازی هندوستان، هنوز چالش‌هایی وجود دارد که ممکن است سبب توقف رشد آینده صنعت خودروسازی هند شود. از آنجا که تقاضای خرید خودرو به‌طور مستقیم با توسعه اقتصاد و افزایش درآمد شخصی افراد مرتبط است، در صورت تضعیف‌ دوباره اقتصاد جهانی، رشد و توسعه صنعت خودروسازی هند هم دچار رکود خواهد شد، همچنین دسترسی نه‌چندان آسان به فناوری‌های روز و مادر در صنعت متنوع خودرو در سال‌های آینده و افزایش تیراژ کمپانی‌های هندی همانند چینی دامن‌گیر این کشور خواهد شد.

بهشتی برای کوچک‌ترین اتومبیل‌های دنیا

تحول بازار خودرو هند و افزایش 31 درصدی حجم تبادلات تجاری بازار خودرو در خیابان های شهرهای بزرگ این کشور به خوبی مشهود است؛ هر روز بر تعداد خودروها که اکثریت آنها هم جدید و مدرن هستند افزوده می‌شود. در حال حاضر ارزش مبادلات قطعات خودروی هند سالانه حدود 40 میلیارد دلار است که پیش‌بینی می‌شود تا سال 2020 به یکصد میلیارد دلار برسد.

یکی از مهم‌ترین ویژگی های صنعت خودروسازی هند، انطباق آن با بودجه خریداران مختلف است. به طوری که این کشور در سال‌های اخیر خودرو کوچک و ارزانی چون نانو را وارد بازار کرده که حدود یکصد هزار روپیه قیمت دارد. هند با تبدیل شدن به بزرگ‌ترین تولیدکننده خودروهای کوچک، ششمین تولید کننده خودرو، و دومین تولید کننده موتورسیکلت جهان را در برنامه خود دارد.

اما اتفاقاتی که چند ساله در این نمایشگاه می‌افتد فعالان بازار اقتصادی هند را بر آن داشته تا نسبت به رسیدن دهلی به این چشم انداز با تردید صحبت کنند.