سم شناسی عجب رشته ای! سم را دو جور می شناسد یک جور آن زمانی است که بدانید این ماده سم است و خود کشی نکنید و جور دیگر آنکه این رشته به چه درد ما می خورد و چه استفاده ای می توانیم از آن برای درمان ببریم.

باتوجه به نقش روز افزون داروها و سموم در صنایع ، کشاورزی ، داروسازی ، پزشکی و محیط زیست و آثار مخربی که تماس با آنها برای انسان و محیط زندگی ممکن است بوجود آورد و نیازهای روز افزون جامعه و پیشرفت دانش و فن آوری در رشته سم شناسی ، ایجاب می نماید که برنامه آموزشی رشته کارشناسی ارشد سم شناسی نیز متناسب با این تغییرات متحول شده و پاسخگوی نیازهای جامعه باشد.

1- تعریف رشته  سم شناسی

سم شامل هر ماده شیمیایی و غیرشیمیایی می شود که در صورت مواجهه موجودات زنده با آن ، آثار و عوارض سو بدنبال داشته باشد. بنابر این سموم دسته بزرگی از مواد مخاطره آمیز محیط زیست می باشند و انسانها بطور فزاینده ای در معرض تماس با این مواد هستند که بسیاری از آنها بالقوه سمی هستند.

لذا باید از اثراتی که اینگونه مواد برمحیط زیست وارد می سازند مطلع بود. برنامه تربیت کارشناسی ارشد سم شناسی شاخه ای از علوم طبیعی و مجموعه ای هماهنگ از فعالیت های تحقیقاتی و آموزشی می باشد که به منظور رفع نیازهای خدماتی و پژوهشی مراکز تحقیقاتی ، صنایع(دارویی ، شیمیایی ، غذایی و … ) مراکز کنترل و نظارت برسموم ، آزمایشگاه ها ی سم شناسی ، مراکز پزشکی قانونی ، سازمان های مرتبط با سموم از قبیل حفظ نباتات و محیط زیست تشکیل شده است.

فارغ التحصیلان این رشته انتظار می رود اطلاعات کافی در جنبه های مختلف علم سم شناسی در سطح عمومی داشته باشند و نیازهای جامعه را در این ارتباط حل نماید.

2-فلسفه تدوین برنامه

در دنیای حاضر، همزمان با رشد روز افزون علوم ، صنعتی شدن جوامع و معرفی انواع مواد شیمیایی ، احتمال تماس انسان با سموم و امکان بروز مسمومیت ها و بیماریهای گوناگون افزایش یافته است.از آنجا که حفظ سلامت انسان و محیط زندگی وی از حقوق اصلی او محسوب می شود، در راستای تحقق عدالت اجتماعی برمد نظر گرفتن این حق اساسی تاکید می شود. دانشمندان مسلمان و ایرانی در شناخت محیط زندگی و داروها و سموم پیشقدم بوده اند و در این برنامه بر روح حاکم برفرهنگ غنی ملی در زمینه های بوم شناختی تاکید می شود.

از آنجا که تشخیص خصوصیات سموم از جنبه های قانونی نیز کاربرد های تعیین کننده دارد برجنبه های Moral و اخلاق پزشکی نیز تاکید می شود. همچنین از نیازهای اساسی انسانها تمایل به رشد و تعالی است و انسانها فطتا طالب شناخت بهترخلقت هستند.

لذا در این برنامه بر افزودن اطلاعات ، ایجاد نگرشهای لازم و تقویت جنبه پژوهشگری و دستیابی به نهانهای خلقت تکیه می شود و سعی میگردد با بکارگیری شیوه های جدید و قدیم تعلیم و تربیت ، در جهت افزایش قدرت تفکر ، استقلال ، تصمیم گیری و افزایش توان حرفه ای فراگیرندگان با توجه به نیاز های جامعه و اولویت های ملی گام برداشته شود. وجود این دانش اندوختگان درکنار سایر متخصصین سم شناسی و پزشکی به شناخت بهتر سموم و عوارض آنها و پیشگیری ازمسمومیتها کمک خواهد نمود.

3- ماموریت

سم شناسی علمی است چند جانبه که نیاز به تحقیق و مطالعه دقیق در همه ابعاد آن (پایه ، بالینی ، محیط زیستی و دارویی و پزشکی قانونی ) احساس می شود. ماموریت اصلی تربیت دانش آموختگانی است که می توانند د رنظام های بهداشتی ، پژوهشی و خدماتی مربوط به سموم انجام وظیفه کنند. با تربیت این نیروها ، تشخیص و اندازه گیری سموم و داروها در مایعات بیولوژیک و غیربیولوژیک و امور مربوط به سم شناسی قانونی و پیشگیر از مسمومیتها زیر نظر متخصصین سم شناسی مقدور خواهد بود.

همچنین امید می رود با اجرای موفق این برنامه آموزشی سطح علمی د راین رشته ارتقا یافته و در حد استانداردهای بین المللی باشد و کشور و جامعه را با پیشرفت های علمی هماهنگ نماید.
 

بازارکار

دانش آموختگان علم سم شناسی نقش پژوهشی و خدماتی در حیطه علم سم شناسی را در سطوح عمومی خواهند داشت. از جنبه پژوهشی باید در انجام تحقیقات بنیادی و کاربردی در سم شناسی و علوم مرتبط در مراکز تحقیقاتی و موسسات مرتبط کوشا باشند. در تحقیقات بنیادی می توان به بررسی مکانیسم ها ی بیوشیمیای ، سلولی و مولکولی اثرات سموم با استفاده از نوآوری و برپایی متدهای تحقیقاتی جدید اشاره نمود.

در قسمت کاربردی باید با تشخیص بموقع مشکلات مرتبط به سم شناسی در جامعه به انجام پژوهشهای لازم برای رفع آن نیاز ها اقدام نمایند. مثلا ارزیابی ریسک تماس با سموم و مشخص نمودن آثار و عوارض آنها و پیشگیری از آثار زیانبار سموم در سطح پایه و بالینی از جمله پژوهشهای کاربردی در این رشته هستند.

در قسمت خدماتی می توانند در امور سم شناسی و تعیین غلظت خونی داروها در آزمایشگاه ها فعالیت نمایند.همچنین در مراکز سم شناسی قانونی در تشخیص و شناسایی سموم همکاری کنند. بعلاوه در سازمانها و موسسات مرتبط باعلم سم شناسی بر حسب نیاز به امور سم شناسی مشغول باشند.