آفت (به انگلیسی Aphthous stomatitis) یک بیماری شایع در دهان است که ضایعات دردناک نکروتیک در مخاط دهان، زبان و لثه به بار می‌آورد. علت آن ناشناخته است ولی ممکن است خودایمنی باشد. دوره آن حدود یک هفته است و اغلب پس از آن بدون درمان هم بهبود می‌یابد. درمان آن اغلب علامتی است و برای رفع آن بیشتر از دهانشویه یا قطره استفاده می‌شود.
آیا آفت‌های دهانی و تبخال یکی هستند؟
هرچند خیلی اوقات تبخال با آفت اشتباه گرفته می‌شود، اما این دو یکی نیستند. تبخال که به هرپس سیمپلکس نوع 1 نیز معروف است، گروهی از تاول‌های حاوی مایعات بوده که دردناک می‌باشند. برخلاف آفت، تبخال‌ها توسط ویروس بوجود آمده و شدیدا مسری می‌باشد. بعلاوه تبخال عموما بیرون دهان ظاهر می‌شود در حالیکه آفت در درون دهان رخ می‌دهد.
دلیل آفت دهان
دلیل آفت عودکننده دهانی، دقیقاً مشخص نیست اما مواردی به عنوان علل زمینه ساز برای آن معرفی شده‌اند؛ مانند زمینه ارثی، استرس، اختلالات ایمونولوژیک، عوامل هورمونی، کمبودهای تغذیه‌ای و نقایص خونی، سیگار و حساسیت‌های غذایی.
درمان آفت دهان
آفت خودبخود خوب می‌شود و معمولاً نیازی به درمان ندارد. اما گاهی تحمل آن زجرآور می‌شود ، به خصوص در کودکان، و در برخی موارد درمان آن بیش از یک هفته به طول می‌انجامد. برای درمان آفت، دهانشویه هایی مانند بنزیدامین، دیفن هیدرامین، میرتوپلکس و کلرهگزیدین نیز ممکن است به کار روند. تغییر خمیردندان و قطع مصرف سیگار نیز می‌تواند مفید باشد. اما اگر قصد دارید بدون دارو و مواد شیمیایی، با استفاده از مواد گیاهی در خانه آفت دهان خود را درمان کنید، می‌توانید با مصرف مواد غذایی و گیاهی زیر به بهبود آن سرعت بخشید.
برگ ریحان: برگ ریحان تازه را بجوید. این کار را دوبار در روز تکرارکنید، هر بار می‌توانید 3 تا 5 برگ ریحان را بجوید. این درمان را تا بهبود آفت ادامه دهید.
پیاز: پیاز را به شکل خام بخورید. می‌توانید همراه غذا و به عنوان چاشنی از آن استفاده کنید. پیاز به دلیل داشتن سولفور در درمان آفت دهان بسیار مؤثر است.
گوجه‌فرنگی: می‌توانید در سالاد از آن استفده کنید یا بطور جداگانه بطور روزانه مصرف کنید. روش دیگر قرقره کردن آب گوجه‌فرنگی است. دو تا سه بار در روز این کار را انجام دهید و تا بهبودی آفت ادامه دهید.
دمنوش گل‌همیشه بهار/ مریم گلی: می‌توانید به صورت دهان شویه نیز این دمنوش را قرقره کنید. برای تهیه دمنوش کمی از گیاه خشک را در آب بجوشانید. برای دهان شویه صبر کنید دمنوش سرد شود و پس از آن قرقره کنید.
پودر زردچوبه: کمی پودر زردچوبه را با یک قاشق غذاخوری گلیسیرین مخلوط کنید تا به شکل خمیری درآید. این خمیر را مستقیماً بر روی زخم بگذارید. می‌توانید به جای گلیسیرین از آب استفاده کنید.
روغن نعناع: روغن نعناع را مستقیماً بر روی زخم‌ها استفاده کنید تا درد آن کاهش یابد. می‌توانید دوباردر روز این کار را انجام دهید. سعی کنید روغن نعناع حداقل 15 تا 20 دقیقه بر روی زخم‌ها باقی بماند، سپس دهان را با آب شستشو دهید.
ماست و پنیر محلی: ماست درمان مؤثری برای آفت دهان است. خوردن ماست دوبار در روز یا خوردن ترکیب موز و ماست برای صبحانه در بهبود آفت مفید است. پنیر محلی نیز مفید است.
آب پرتقال: خوردن آب پرتقال تازه (3 تا 4 نوبت در روز) می‌تواند به درمان زخم آفت کمک کند. جالب است بدانید که یکی از دلایل بروز آفت دهان، کمبود ویتامین C است. آب پرتقال تازه سرشار از ویتامین C است و استفاده روزانه‌ی آن، ویتامین C مورد نیاز بدن را تأمین می‌کند.
شیرِ نارگیل: از شیرِنارگیل به عنوان دهان شویه، 3 تا 4 بار در روز استفاده کنید و تا بهبودی زخم‌ها ادامه دهید. می‌توانید مقدار کمی عسل را با شیرِنارگیل مخلوط کنید و از آن برای دهانشویه استفاده کنید.
دوغ: به طور روزانه مصرف کنید. دوغ یکی از مؤثرترین روش‌های درمان آفت است.
آب: به طور متناوب با آب سرد و گرم دهان را شستشو دهید. هر بار دو فنجان آب کافی است (یکی سرد، دیگری گرم). این درمان بسیار ساده و در دسترس است.
شاه توت: خوردن آب شاه‌توت، راه درمانی دیگری است که باعث کاهش درد و تحریک زخم‌های دهانی می‌شود.
تخم گشنیز: یک قاشق از تخم گشنیز را در مقداری آب بجوشانید، پس از سرد شدن محلول، به عنوان دهان شویه از آن استفاده کنید. این کار را 3 تا 4 بار و تا بهبود زخم‌ها ادامه دهید.
آلوئه ورا : آب آلوئه ورا را 2 تا 3 بار در روز قرقره کنید و تا بهبودی زخم ها ادامه دهید.
روغن درخت چای : این روغن را مستقیما بر روی زخم‌ها قراردهید. مهم است که این کار را پیش از خواب در شب انجام دهید. راه دیگر این است که 3 تا 4 بار در روز آن را در محل زخم‌ها قراردهید. می‌توانید روغن درخت چای را با آب گرم و نمک مخلوط کنید و مخلوط را به عنوان دهان شویه استفاده کنید.
دارچین : مقداری پودر دارچین را با آب گرم مخلوط کنید و به عنوان دهان شویه تا بهبودی زخم‌ها استفاده کنید. بهتر است این محلول را صبح‌ها استفاده کنید.
پاپایا: خوردن میوه‌ی پاپایا به بهبود زخم‌ها کمک می‌کند. افرادی که مبتلا به آفت هستند نباید از غذاهای تند و پرادویه استفاده کنند. خوردن آب و کاهش استرس در بهبود سریع‌تر زخم‌ها مؤثر است.
پیشگیری از آفت‌های دهان
هرچند معمولا آفت‌های دهانی چند بار در سال رخ می‌دهند و راهی برای توقف کامل آنها وجود ندارد، اما با رعایت موارد زیر می‌توانید تعداد دفعات آفت‌های دهانی در سال را کاهش دهید، این موارد عبارتند از:
- اجتناب از مصرف غذاهایی که دهان را ملتهب می‌کنند، همچون مرکبات و میوه‌های اسیددار (میوه‌های ترش)
- اجتناب از جویدن آدامس وقتیکه باعث التهاب می‌شود.
- از یک مسواک نرم استفاده کرده و هرروز دندان‌های خود را نخ بکشید.
