شیلی با نام رسمی جمهوری شیلی (Republic of Chile) ، کشوری است در آمریکای جنوبی که پایتخت آن سانتیاگو است. شیلی در نقشه آمریکای جنوبی به مانند یک نوار بلند و باریک میان کوه‌های رشته کوه آند در شرق و اقیانوس آرام در غرب کشیده شده‌است. اقیانوس آرام کل مرز غربی این کشور را تشکیل می‌دهد، و از شمال با پرو، از شمال شرق با بولیوی، از شرق با آرژانتین، و در پایین‌ترین نقطه جنوبی کشور با گذرگاه دریک هم مرز است.

این کشور به همراه اکوادور تنها کشورهایی در آمریکای جنوبی هستند که با برزیل مرز مشترک ندارند. طول خط ساحلی این کشور با اقیانوس آرام ۶۴۳۵ کیلومتر است.

وجه تسمیه شیلی

نظریات متفاوتی راجع به ریشهٔ کلمه‌ی «شیلی» وجود دارد. بر طبق یک نظریه، اینکاها در پرو، که در تسخیر سرزمین آروکانیان‌ها شکست خورده بودند، دره آکنکاگوا «شیلی» را با دستکاری در نام یک رئیس قبیله‌ای («کاسیکوئه») که «تیلی» خوانده می‌شد و در زمان تسخیر اینکاها در آن ناحیه حکومت می‌کرد، انتخاب نمودند.
نظریهٔ دیگر به شباهت درهٔ آکنکاگوا با درهٔ کاسما در پرو اشاره می‌کند که در آن یک شهر و دره با نام «شیلی» وجود داشت.

تاریخ شیلی

حدود ۱۰ هزار سال پیش، مردم سرخ‌پوست مهاجر در داخل دره‌های حاصل‌خیز و در امتداد ساحلی که هم اکنون شیلی نامیده می‌شود، ساکن شدند. اینکاها امپراتوریشان را تا آنچه امروزه شیلی شمالی خوانده می‌شود گسترش دادند، اما بایر بودن این ناحیه از گسترش اقامت آنها جلوگیری می‌نمود.

فتح این سرزمین که امروزه شیلی خوانده می‌شود تنها بصورت تدریجی واقع شد، و اروپایی‌ها به دستان جمعیت محلی این نقطه متحمل عقب نشینی‌های مکرر شدند. قیام گسترده ماپوچه که در سال ۱۵۳۳ آغاز شد به مرگ والدیویدا و تخریب بسیاری از مستعمرات اصلی در این نقطه منجر گردید. قیام‌های اصلی بعدی در سالهای ۱۵۹۸ و ۱۶۵۵ رخ داد. هرگاه که ماپوچه‌ها و دیگر گروه‌های بومی شورش می‌نمودند، مرز جنوبی این مستعمره به سمت شمال جابجا می‌گردید.
 

لغو برده داری در سال ۱۶۸۳ از تنش‌ها در مرز بین مستعمره و سرزمین ماپوچه‌ها تا بخش جنوب کاست، و اجازه داد تا تجارت بین استعمارگران و ماپوچه‌ها افزایش یابد.

جغرافیای شیلی

به دلیل فاصله میان سرزمین اصلی (مین لند) و جزیره ایستر، شیلی چهار تراز متفاوت تنظیم زمان کشوری با زمان بین‌المللی (UTC) برای آنها استفاده می‌نماید:

• سرزمین اصلی از ۴- UTC، و در تابستان از نظام یک‌ساعت جلوتر ۳- UTC استفاده می‌کند.

• جزیره ایستر از ۶- UTC، و در تابستان از سیستم یک‌ساعت جلوتر ۵- UTC استفاده می‌نماید.

شیلی به عنوان یک کشور ساحلی بلند و باریک به شکل مخروط جنوبی در سمت غرب کوه‌های آند، از شمال به جنوب با مسافتی به طول ۴۶۳۰ کیلومتر (۲۸۸۰   مایل| mi) امتداد یافته، که بزرگ‌ترین پهنای این کشور از شرق به غرب تنها ۴۳۰ کیلومتر (۲۶۵  ؛ مایل) طول دارد. این کشور مناظر بسیار بدیع و متنوعی دارد.

شیلی با وسعت ۲۹۲۲۴۰ مایل مربع (۷۵۶۹۵۰ کیلومتر مربع)، ۳۸ امین کشور بزرگ جهان (پس از ترکیه) است. اندازه آن قابل مقایسه با زامبیا است، و کمی بزرگ‌تر از ایالت تگزاس در آمریکا می‌باشد.

بیابان آتاکامای شمالی شامل ثروت عظیم معدنی، عمدتاً مس و انواع نیترات‌ها است. دره نسبتاً کوچک مرکزی که شامل سانتیاگو است، از لحاظ جمعیت و منابع کشاورزی بر کل کشور غلبه دارد. این منطقه همچنین مرکز تاریخی است که شیلی در طی قرن نوزدهم از آن توسعه یافته، زمانی که نواحی شمالی و جنوبی آن یکپارچه شدند.

جنوب شیلی از جنگل‌ها، مراتع چرا است، و دارای یک رشته از آتشفشان‌ها و دریاچه‌ها می‌باشد. ساحل جنوبی مجموعه‌ای پیچ در پیچ از خلیج‌های تنگ، دهانه‌های ورودی، کانال‌ها، شبه جزایر درهم پیچیده، و جزیره‌ها است.

کوه‌های آند در مرز شرقی آن واقع شده‌اند. شیلی طولانی‌ترین کشور (شمالی- جنوبی) در دنیا با (بیش از ۴۲۰۰&bnsp کیلومتر؛ ۲۶۰۰ &bnsp مایل) طول می‌باشد، همچنین ۱۲۵۰۰۰۰کیلومتر مربع (۴۸۲۶۲۸ &bnsp مایل مربع| mi. sq) از قاره جنوبگان به عنوان بخشی از سرزمین خود است. اما، این ادعای اخیر براساس پیمان جنوبگان، که شیلی یکی از امضاء کنندگان آن می‌باشد، مشکوک به نظر می‌رسد.

شیلی جزیره ایستر و جزیره سالا و گومز را که جزایر شرقی‌ترین نقطه پولینزی هستند، تحت کنترل خود دارد، که در سال ۱۸۸۸ به حوزه قلمرو خود اضافه نموده، و نیز جزیره رابینسون کروزوئه، در فاصله بیش از ۶۰۰ کیلومتری (۳۷۵   مایلی) از سرزمین اصلی در مجمع الجزایر خوآن فرناندز واقع شده‌ است. امروزه، جزیره ایستر ایالتی از شیلی است. همچنین کنترل جزایر کوچک سالا و گومز، سن آمبروسیو و سن فلیکس را که فاقد سکنه هستند در اختیار داشته که این جزایر بسیار با اهمیت هستند زیرا ادعای شیلی را نسبت به آب‌های محدوده کنترلی خود از این ناحیه تا به داخل اقیانوس آرام توسعه می‌دهند.

تقسیمات اداری شیلی

شیلی به ۱۳ ناحیه تقسیم می‌شود، که هریک تحت ریاست یک «مدیر» منصوب شده از سوی رئیس جمهوری اداره می‌شود. هر ناحیه نیز به استان‌هایی با «فرمانداران استانی» تقسیم می‌شود، که فرمانداران نیز توسط رئیس جمهور تعیین می‌گردند. نهایتاً هر استان به شهرداری‌هایی تقسیم می‌گردد که اغلب به شهرداری‌ها عنوان کمونا را نسبت می‌دهند و هر شهرداری یک شهردار و چند مشاور برای خود دارد، که به عنوان "concejales" از سوی ساکنان آن نقاط انتخاب می‌شوند.

برای هر ناحیه یک نام و یک عدد رومی، از سمت شمال به جنوب منظور شده‌است. کلاً، اعداد رومی بیش از اسم این نواحی مورد استفاده قرار می‌گیرند. تنها مورد استثنا در ناحیه‌ای است که سانتیاگو قرار دارد و برای آن "RM" درنظر گرفته شده‌است، که بیانگر «رژیون متروپلیتانا»، یا «ناحیه پایتختی» می‌باشد.

در سال ۲۰۰۵، کنگره شیلی اصلاحیه‌ای از تصویب گذارند تا دو ناحیه جدید یکی در شمال در اطراف شهر آریکا، و یکی در بخش مرکزی جنوب حوالی والدیویدیا (ناحیه آکا از رودخانه‌ها) ایجاد شود. با قرار دادن اعداد رومی XIV و XV در اسامی این استان‌ها، هردو ناحیه ترتیب اعداد جغرافیایی که از شمال به جنوب تنظیم شده بود را برهم زدند. تصور بر این است که نام رسمی آنها جایگزین نام حاوی عددشان شود.

شهرهای مهم شیلی:

• سانتیاگو (Santiago)

• کنسپسیون (concepcion)

• والپارائیسو (valparaiso)

• لاسرنا (la serena)

• آنتوفاگاستا (antofagasta)

• تموکو (temuco)

• رانکاگوآ (rancagua)

• ایکیکه (iquique)

• تالکا (talca)

• آریکا (arica)
   

مردم شیلی

شیلی یک کشور نسبتاً یک‌دست از لحاظ جمعیت می‌باشد و بیشتر جمعیت آن غالباً اسپانیایی‌تبار هستند که با درجات مختلفی از آمیزش با بومیان سرخ‌پوست.

حدود ۸۵ درصد از جمعیت کشور در نواحی شهری زندگی می‌کنند، ضمن آن که ۴۰ درصد آن‌ها در منطقهٔ کلان‌شهری سانتیاگو ساکن‌اند. رشد جمعیت شیلی با نرخ حدود ۰٫۹۷ درصد در میان کشورهای آمریکای لاتین پایین است که تنها پس از اروگوئه و کوبا در رده سوم قرار دارد.

زبان مردم شیلی

درک و فهم گویش شیلیایی زبان اسپانیایی برای بیگانگان دشوار است. علت آن حذف هجاهای آخر و اصوات 's' در واژه‌ها، تلفظ بسیار نرم برخی از حروف بی‌صدا و سطوح بالای کاربرد کلمات عامیانه، به ویژه در نواحی سانتیاگو و اطراف آن است.

مردم شیلی همچنین نسبت به اسپانیایی‌زبانان سایر کشورهای همسایه سریع‌تر صحبت می‌کنند. این عوامل همگی دست به دست هم می‌دهند تا دیدارکنندگان تازه وارد به این کشور، حتی گویش‌وران حرفه‌ای زبان اسپانیایی، چندان درک مطلب نکنند.

فرهنگ شیلی

گل ملی کوپیهو (لاله کوهی شیلی)، در جنگل‌های جنوبی شیلی می‌روید.

نشان‌های ملی این کشور دو نوع جانور ملی را ترسیم می‌نمایند: کرکس («والچر گریفوس»، یک پرنده بسیار بزرگ که در کوهستان‌ها زندگی می‌کند) و هوئمول («هیپوکاملوس بیسولکوس»، یک گوزن دم سفید که نژادش در خطر است). در این مورد همچنین یک جمله اسطوره‌ای وجود دارد «Por la razón o la fuerza» («با حق یا به زور» یا « با منطق یا با زور»).

مذهب مردم شیلی

بسیاری، مردمان شیلی را مذهبی می‌دانند. ۷۰ درصد از مردمان شیلی پیرو مذهب مسیحی کاتولیک هستند. این در حالی است که ۱ر۱۵ درصد از این مردمان نیز پیرو دین مسیحی پروتستان هستند.

اقتصاد شیلی

بخش فاینانس (مالیه) شیلی سریع‌تر از حوزه‌های دیگر اقتصاد طی چند سال اخیر پیشرفت نموده است؛ قانون اصلاح بانکداری که در سال ۱۹۹۷ به تصویب رسید دامنه فعالیت مجاز خارجی را برای بانک‌های شیلی گسترش داد. دولت شیلی در سال ۲۰۰۱ آزادی بیشتری را در بازارهای سرمایه پیاده نمود. مردم شیلی از ابزارهای مالی جدیدی برخوردار شده‌اند همچون وام‌های سرمایه گذاری مسکن، معاملات سلف و حقوق خرید و فروش ارز، کارگزاری (مقاطعه کاری)، لیزینگ، و کارت‌های اعتباری. ارائه این محصولات جدید نیز همراه با کاربرد فزاینده از ابزار سنتی همچون وام‌ها و کارت‌های اعتباری بوده‌ است. سیستم پرداخت خصوصی مقرری شیلی، با دارائی‌های حدود ۵۴ میلیارد دلار در پایان سال ۲۰۰۴، به منبع مهمی از دارایی سرمایه‌ای برای بازار سرمایه تبدیل شده‌است.

شیلی  یکی از بهترین نرخ‌های اعتباری (+ S&P A) را در بین کشورهای آمریکای لاتین حفظ نموده‌ است. دولت به بازپرداخت قروض خارجی خود ادامه می‌دهد. قروض مرکب خارجی بخش‌های دولتی و خصوصی در پایان سال ۲۰۰۴، تقریباً ۵۰ درصد کل تولید ناخالص ملی را تشکیل می‌داد- که بر اساس استانداردهای آمریکای لاتین رقم پایینی است.

نیروهای دفاعی شیلی

نیروهای مسلح شیلی از طریق وزارت دفاع به وسیله رئیس جمهور کنترل می‌شوند. رئیس جمهور این اختیار را دارد تا فرمانده کل نیروهای مسلح را برکنار نماید.

فرمانده کل قوای ارتش شیلی ژنرال اسکار ایزوریتا فرر است. ارتش شیلی شامل ۵۵۰۰۰ نفر نیرو بوده و به وسیله ستاد ارتش در سانتیاگو سازماندهی می‌شود، که شامل هفت یگان در این منطقه، یک تیپ هوابرد در رانکاگوا، و یک نیروی مخصوص تکاور در کولینا هستند. ارتش شیلی یکی از حرفه‌ای‌ترین و پیشرفته‌ترین ارتش‌ها از لحاظ فناوری در کشورهای آمریکای لاتین می‌باشد.

اداره آگاهی پلیس شیلی در سال ۱۹۳۳ به وجود آمد که به عنوان یک سازمان پلیسی غیرنظامی و مشابه با دامنه و عملکرد پلیس فدرال آمریکا (اف‌بی‌آی) عمل می‌کند. از لحاظ اداری بخشی از وزارت دفاع، فعالیتش به عنوان یک بازوی تحقیقاتی از شاخه قضائی است. پرفکتو آرتورو هررا وردوگو فعلاً رئیس پلیس آگاهی در شیلی می‌باشد.

تیم ملی فوتبال شیلی

تیم ملی فوتبال شیلی نماینده شیلی در مسابقات بین‌المللی فوتبال است که زیر نظر فدراسیون فوتبال شیلی فعالیت می‌کند.

این تیم تاکنون ۷ بار به جام جهانی فوتبال راه یافته و در جام جهانی فوتبال ۱۹۶۲ که میزبانی آن را بر عهده داشت به مقام سوم رسید.