تنگه واشی یا تنگه ساواشی مکانی با جاذبه‌های گردشگری است که در حدود ۱۷ کیلومتری شهر فیروز کوه قرار گرفته و با داشتن آب و هوای مناسب در تابستان‌ها، میزبان جمعیت کثیری از مسافران و گردشگران می‌باشد. شاید یکی از جذابترین بخش‌های سفر به تنگه واشی حرکت در رودخانه‌ای است که در بین یک دره سنگی قرار دارد. با توجه به نزدیکی تنگه واشی به شهر تهران، امکان مسافرت یک روزه به این منطقه وجود دارد و بخصوص در تابستان هزاران نفر از ساکنین استان تهران و دیگر استانهای اطراف به این منطقه مسافرت می‌کنند. در سال‌های اخیر، بسیاری از موسسه‌های توریستی، اقدام به برگزاری تورهای گوناگونی در این منطقه نموده‌اند که همین امر باعث افزایش شهرت و معروفیت این منطقه شده‌است.
جغرافیای تنگه واشی
این مکان شامل دو تنگه است که تنگه اول به "واشی" و تنگه دوم به "سا" معروف است. در انتهای تنگه دوم آبشاری با ارتفاع ۱۵ متر قرار دارد. مسیر پیاده روی از ابتدای تنگه اول طی سه بخش انجام می‌شود:
- مسیر تنگه اول تا ابتدای دشت ساواشی (حدود ۲۵۰متر)
- راهپیمایی دشت ساواشی (حدود ۱۷۰۰متر)
- مسیر تنگه دوم تا رسیدن به آبشار (حدود ۸۰۰متر)
برای رفتن به تنگه ساواشی در کیلومتری ۲ جاده فیروزکوه-تهران، پس از ورود به یک جاده فرعی و طی ۱۰ کیلومتر روستای جلیزجند نمایان می‌گردد. این روستا در حاشیه یک دشت سرسبز با مزارع گندم و سیب زمینی و باغات مختلف بنا شده است. بعد از عبور از روستا و طی ۴٫۵ کیلومتر در جاده‌ای که میان دشت و در کنار جوی‌های پر از آب زلال، احداث شده، محل پیاده روی تنگه ساوشی شروع می‌شود.
بعد از عبور از تنگه اول و گذر از دشتی زیبا، تنگه دوم قرار گرفته که حدود ۲ کیلومتر با تنگه اولی فاصله دارد. این تنگه هم مانند تنگه اول چشم‌نواز است و از دیواره‌های سنگی آن در نقاط مختلف چشمه‌های آب زلال و خنک به سمت پایین روان است. در انتهای این تنگه نیز هیاهوی ریزش آب آبشاری زیبا مسافران را به خود می‌خواند تا در زیر آبشار و در هوای گرم تابستانه تنی به آب بزنند.
در تنگه واشی گیاه کمیاب باریجه که مصارف مهم صنعتی و دارویی دارد می‌روید. چیدن باریجه به دلیل کمیابی آن جرم است و پیگرد قانونی دارد.
آثار تاریخی تنگه واشی
تنگه واشی علاوه بر طبیعت زیبا، دارای آثار تاریخی زیادی نیز می‌باشد. یکی از سه کتیبه معروف دوره قاجار در این تنگه واقع شده‌است. دو کتیبه دیگر در چشمه علی شهر ری و کتیبه شکل شاه در پشتِ تونل وانا جاده هراز واقع شده‌اند. هر سه این کتیبه‌ها به دستور فتحعلی شاه قاجار حکاکی شده‌است. فتحعلی شاه که دوران پیش از پادشاهی خویش را در شیراز گذرانده بود، با دیدن نقش برجسته‌های آن دیار، سه نفر به نام‌های حجارباشی، نقاش‌باشی و معمارباشی را مسئول ساخت این سه کتبیه در تهران کرد.
کتیبه واقع در تنگه ساواشی دارای ابعاد شش در هفت متر است که وقایع زمان فتحعلی شاه دور تا دور کتیبه روایت شده‌است. بزرگ‌ترین نقش برجسته این کتیبه‌ها، نقش شکارگاه با تصویر اسب، نیزه و شکارهایش است که در اطراف آن می‌توان عباس میرزا، علی قلی میرزا و علی نقی میرزا پسران فتحعلی شاه و همچنین نوادگانش را در حال شکار دید. این کتیبه که حدوداً ۱۸۵ ساله‌است به‌گونه‌ای در دل کوه حک شده که از بارش باران و تابش آفتاب در امان بوده‌است اما صنعت گردشگری به آن آسیب وارد نموده‌است.
مدیریت گردشگری تنگه واشی
تنگه واشی عمومی بوده و بازدید از آن رایگان است. در عین حال، مسافران و بازدیدکنندگان می‌بایست هزینه‌هایی را برای پارکینگ (که به صورت خصوصی اداره می‌شوند) پرداخت نمایند. ارایه سرویس‌های بهداشتی در منطقه در حد ناباورانه‌ای ضعیف است. می‌توان ابراز داشت که به لحاظ مدیریت شهری، منطقه به حال خود رها شده است! ریختن زباله از سوی بازدیدکنندگان نیز تصاویر ناخوشایندی را در کنار مناظر زیبای طبیعی به وجود آورده است. چنانچه مدیریتی سازگار با طبیعت، تاریخچه و نیاز بازدیدکنندگان در این منطقه اختیار می‌شد، جذابیت‌های گردشگری آن دو چندان می‌نمود.
چند نکته برای کسانی که می‌خواهند از این طبیعت زیبا بازدید کنند:
- چنانچه به دنبال آرامش و سکوت هستید روزهای وسط هفته را برای رفتن انتخاب کنید اگر به دنبال هیاهو هیجان و شادی بودن با جمع هستید روزهای جمعه را به شما پیشنهاد می‌کنیم. تنگه واشی جایی است که شلوغی شما را به هیجان می‌آورد و باعث آزار شما نخواهد شد.
- از پوشیدن دمپایی جدا خودداری کنید؛ چون شما بیشتر مسیر را در آب راه می‌روید، سنگ‌های نوک تیز باعث ایجاد خراش و یا درد در پای شما می‌شوند و احتمال لیز خوردن و افتادن نیز با دمپایی بیشتر است. پوشیدن یک کفش ورزشی برای طی این مسیر راحت‌تر می‌باشد.
- تنگه واشی مکان مناسبی برای به همراه بردن کودکان به خصوص زیر 7 سال نیست. مسیر طولانی است مجبور می‌شوید بیشتر راه کودک را در آغوش بگیرید و در نتیجه خودتان هم خسته می‌شوید.
- حتما یک یا دو شیشه کوچک آب معدنی به همراه داشته باشید.
- توصیه می‌کنیم حتما تنگه دوم را ببینید و مسیر را تا رسیدن به آبشار ادامه دهید. شما می‌توانید به پشت آبشار بروید ایستادن پشت آبشار هم تجربه زیبایی است.
- به‌دلیل عدم آفتابگیری تنگه‌ها، آب سرد است. بهترین زمان برای طی این مسیر مرداد ماه است.
- در پایان خواهش می‌کنیم حتما هنگام رفتن به این مکان زیبا و بکر، کیسه‌ای جهت ریختن زباله و بطری‌های خالی به همراه داشته باشید!
تصاویر منتخب از طبیعت زیبای تنگه واشی:
