هر ساله شاهدیم که صدها نفر از هموطنانی که برای گذراندن تعطیلات و تفریح به دریا می‌روند، به یکی از بدترین اشکال مرگ که همان غرق‌شدگی است، گرفتار شده و خاطره‌ای تلخ در ذهن و جان بازماندگان بر جای می‌گذارند.
شنا در دریا هرگز مشابه شنا در استخر نیست و علاوه بر دانستن فن شنا و داشتن مهارت زیاد، باید ویژگی های آب دریا را نیز شناخت.
آب شور دریا در صورت برخورد با چشم، سوزش چشمی دردناکی ایجاد می‌کند و تمرکز شناگر را کاملا از بین برده و او را در یافتن مسیر ساحل ناتوان می‌کند.
در صورت ورود آب دریا به نای و ریه فرد، سرفه‌های شدیدی ایجاد می‌شود که عملا شنا کردن را غیرممکن ساخته و شناگر کاملا مستأصل می‌شود.
ضربات امواج دریا، فرد را با خود به این سو و آن سو برده، تمام توان و انرژی وی را مستهلک می‌کنند.
گل‌آلود بودن آب های ساحلی دریای خزر موجب می‌شود که حتی با عینک شنا هم نتوان در زیر آب چیز زیادی مشاهده کرد و مثلا ناحیه کم‌عمق را از عمیق تشخیص داد و یا فرد در حال غرق شدن را در زیر آب یافت.
فردی که در چنین شرایطی به دام بیفتد، به سختی می تواند خود را از مهلکه نجات دهد.
افرادی که برای شنا وارد دریا می‌شوند، اگر می‌خواهند وارد آب‌های عمیق با عمق بیشتر از یک و نیم متر شوند، نه تنها باید شنا را به خوبی بدانند، بلکه باید به توان بدنی خودشان هم ایمان داشته باشند، چون فن شنا یک بحث است و شنا کردن طولانی در دریا، بحث دیگر.
بنابراین پیشنهاد می‌شود که در مناطقی که آب عمیق است و یا حتی بیشتر از شانه است وارد نشوید.
دیگر اینکه در مناطق شناخته نشده شنا نکنید. شاید مشکلات دیگری را به دنبال داشته باشد یا ناگهان زیر پای شما خالی شود و عمق آب افزایش پیدا کند.
عواملی از جمله وضع ساحل، رژیم موج و جریان شکافنده، عدم آشنایی مناطق ساحلی در تلفات انسانی غرق شدن شناگران موثر است.
متاسفانه عوامل مذکور، سالانه سبب غرق شدن تعداد زیادی از شناگران و هموطنان عزیز در آب‌های ساحلی دریای خزر می‌شود.
هر چند در سال‌های اخیر دلیل اصلی مرگ شناگران دریای خزر به‌‌خوبی شناخته شده است، اما متأسفانه هر سال در فصل گرما، همان وقایع اسفناک سال قبل تکرار می‌شوند.
واقعیت این است که طرح‌های سالم‌سازی سواحل باید در رویکردی مطلوب‌تر اجرایی شود. ابتدایی‌ترین کاری که باید در طرح سالم‌سازی سواحل انجام شود، تعبیه ایستگاه‌های نجات غریق و نظارت و پایش مستمر سواحل و جلوگیری از شنای غیرمجاز و خطرناک است.
علیرضا خصوصی ، مدیر عامل جمعیت هلال‌احمر استان گیلان درباره وضعیت نظارت سواحل استان گیلان می‌گوید: «هنوز فصل گرما آغاز نشده است، اما وجود نیروها برای کنترل افراد در سواحل و ناجی‌ها به میزان کافی است. خوشبختانه اقدامات در هلال احمر استان گیلان، بدون هیچ کم و کاستی انجام می‌شود.»
مهدی ولی‌پور ، رئیس هلال‌احمر استان مازندران نیز درباره امنیت سواحل شمالی کشور می‌گوید: «هیات نجات غریق، وظیفه نجات را بر عهده دارد. تعداد شانزده پست امداد و نجات موقت بر عهده هلال‌احمر و نیروهای امدادی مستقر است که از ابتدای خرداد تا پایان تابستان فعالیت خود را آغازکرده‌اند.
برای شنا در مناطق مجاز هیچ مشکلی وجود ندارد و اگر اخبار گوناگونی درباره غرق‌شدگی به گوش می‌رسد، به دلیل شنا در مناطق غیرمجاز است.
در برخی نقاط دریا، جریانات شکافنده وجود دارد و افراد با شیرجه در آن نواحی، دچار صدمات می‌شوند. باید توجه داشت که اغلب مسافران از کم و کیف امنیت دریا آگاهی نداشته و به نکات ایمنی هم توجه نمی‌کنند.
در اغلب سواحل با نصب تابلوهای هشدار و پیام‌های نیروی انتظامی تذکرات و هشدارهایی به مردم داده شده است. در روزهای طوفانی، پرچم سیاه نمایش داده می‌شود و اغلب مسافران با بی‌توجهی به این هشدارها، دستگاه‌های خدمات‌رسانی را دچار مشکل می‌کنند.
رعایت اصول ایمنی در امر نجات غریق همچون رعایت اصول رانندگی موجب افزایش امنیت خود فرد می‌شود.
هم‌اکنون در نقاط مختلف سواحل، اعضای جوان کارشان توزیع نقشه و بروشور است تا بتوانند به مسافران خدمات ارائه دهند.»
علل و علائم غرق شدگی
معمولا علت بروز مرگ در موارد غرق شدگی، عدم ورود هوا به ریه‌ها می‌باشد.
غیر از ورود آب به ریه‌ها، اسپاسم گلو نیز از عوامل خطرساز است.
آبی که از طریق دهان فرد غرق شده بیرون می‌آید از درون معده وی خارج می‌گردد و تلاش در جهت خارج کردن با فشار این آب از معده، ممکن است باعث استنشاق و ورود محتویات معدی به ریه‌ها گردد.
ورود هر مقدار آب به داخل ریه‌ها می‌تواند سبب تحریک و تورم آنها شود و حتی اگر حال مصدوم خوب به نظر برسد باز هم ممکن است مجاری هوایی وی شروع به تورم کرده و چند ساعت بعد، اصطلاحا دچار غرق شدگی ثانویه گردد.
همچنین هر چه قدر آب سردتر باشد، برای غریق و نیز امدادگر خطرساز تر خواهد بود.
کبودی صورت به خصوص لب‌ها و گوش‌ها، رنگ پریدگی و سرد شدن پوست، توقف تنفس و ضربان قلب از مهم ترین علائم غرق شدگی است.
اقدامات لازم در غرق شدگی
حفظ تنفس فرد غرق شده به طور مناسب و کافی، گرم نگه داشتن او و ترتیب انتقال او به بیمارستان از اهداف درمانی است.
- سعی کنید بی‌خطرترین راه را برای نجات مصدوم انتخاب کنید. حتی‌المقدور خودتان درون آب نروید و به طرق دیگر مثلا توسط یک تکه چوب، یک شاخه درخت یا به کمک دست‌های خود او را گرفته و بیرون بکشید.
- اگر شما دوره نجات غریق را گذرانده‌اید و یا اگر مصدوم بیهوش شده باشد، باید به طرف غریق شنا کرده و او را با خود به روی زمین حمل کنید.
- اگر مصدوم بیهوش است، وی را به گونه‌ای باید حمل کنید که پس از خروج بدن از آب، سر او پایین‌تر از سینه‌اش قرار گیرد.
- اگر مصدوم به دنبال شیرجه زدن غرق شده است، باید با فرض وجود شکستگی در ناحیه گردن، موقعیت سر و گردن را برای جلوگیری از حرکت آنها تثبیت نمایید.
- مغروق را در حالی که سر او پایین‌تر از بقیه قسمت‌های بدن است حمل کنید تا احتمال ورود آب طی استنشاق به ریه‌ها کاهش یابد.
- او را روی زیراندازی مثل قالی یا یک کت به صورت طاقباز بخوابانید. سپس راه‌های هوایی را باز کرده و تنفس وی را کنترل کنید و آماده انجام عملیات احیاء در صورت لزوم باشید (اگر مغروق تنفس ندارد، تنفس مصنوعی بدهید و اگر پس از تنفس مصنوعی در لمس نبض گردنی هیچ ضربانی لمس نشد، ماساژ قلبی را آغاز کنید).
عملیات احیا و تنفس مصنوعی را در صورتی که بلدید، انجام دهید. در غیر این صورت، از انجام آن خودداری نمایید.
- در صورت انجام احیاء آگاه باشید که اثرات سرما و نیز وجود آب درون ریه‌ها می‌توانند موجب مقاومت در برابر تنفس مصنوعی و ماساژ قلبی گردند و از این رو شاید شما مجبور باشید که عملیات احیاء را با سرعتی کمتر از معمول انجام دهید.
- فشاری روی شکم بیمار وارد نکنید، مگر در حالاتی که راه هوایی وی مسدود شده است و انجام تنفس مصنوعی موفقیت‌آمیز نبوده باشد.
- در شرایطی که مصدوم مدت طولانی در آب بماند و یا آنکه بدن خیس وی به طور طولانی مدت در معرض جریان باد قرار داشته باشد ممکن است دچار هیپوترمی (کاهش بیش از حد دمای بدن) شود. حتی‌الامکان از تماس باد با بدن مصدوم جلوگیری کنید. لباس‌های خیس او را خارج ساخته و او را با لباس‌های گرم بپوشانید. سپس در وضعیت ریکاوری قرار دهید. در صورتی که مصدوم هوشیاری خود را کامل بدست آورد مایعات گرم به وی بدهید.
- مصدوم را به بیمارستان بفرستید، حتی اگر به نظر می‌رسد که حال وی کاملا به حالت طبیعی برگشته است. در صورت نیاز، درخواست آمبولانس کنید.
هشدار
توصیه می‌شود وقتی که دریا بسیار مواج است، برای شنا وارد آب دریا نشوید.
اگر کسی در این جریان افتاد، باید بداند چگونه عمل کند. نخستین چیز، حفظ خونسردی و آرامش است، زیرا به محض اینکه کسی خود را ببازد و حالت شناوری اش را از دست بدهد، امکان غرق شدن بسیار زیاد می شود.
اگر شناگر بترسد و احساس کند که جریان آب او را به داخل دریا می‌برد و بخواهد دقیقا در خلاف جهت به طرف ساحل برگردد، این عمل خطرناک‌ترین حرکت است.
توصیه می‌شود اگر کسی در این جریان افتاد، سعی نکند بر خلاف جریان آب برگردد.
