جونو دیاس (Junot Diaz) در سال 1986 در سانتیودومینگوی جمهوری دومینیکن به دنیا آمد و در هفت سالگی با خانواده به محله فقیرنشین نیوجرزی در امریکا رفت. در مدرسه شاگرد ضعیفی بود ولی پس از کار کردن کارخانه و بازاریابی فروش کالا به دانشگاه رانگرز رفت و در رشته تاریخ و ادبیات درس خواند. 

سپس از دانشگاه کورنل در رشته هنرهای زیبا و نویسندگی آفرینشگر درجه کارشناسی ارشد گرفت و در همان جا مجموعه داستان های کوتاه «غرق شده» (1996) را آماده کرد که جامعه ادبی از آن استقبال خوبی کرد و کتاب به زبان اسپانیولی هم ترجمه شد. 11 سال طول کشید تا بتواند رمان «زندگی کوتاه و شگفت انگیز آسکار وائو» (2007) را عرضه کند ستایش ها و جایزه های بسیاری برای این کتاب نصیب او شد. هر دو کتاب، تاریخ آکنده از خشونت جمهوری دومینیکن را بازگو می کنند.

دیاس برنده بورس گوگنهایم و جایزه ادبی پولیتزر شد و اکنون در نهاد فن آوری ماساچوستز (MIT) استاد کرسی نویسندگی آفرینشگر است. آثار او مرزهای میان گونه ادبی و داستان «ادبی» و زیبایی شناسی و سیاست را با کاربرد چارچوبی از فرم و فرهنگ و زبان کمرنگ می کند تا حضور مولفانه ای را رقم بزند که مقوله های انتقادی را درنوردد.

دیاس با رمان «زندگی کوتاه و شگفت انگیز آسکاروائو» که هم جامعه کتابخوان و هم گروه بسیار بزرگی از منتقدان آن را در یکی از بهترین رمان های قرن بیست و یکم دانسته اند، حضوری انفجارگونه در ادبیات آمریکا یافت و کتابش در فهرست 12 رمان برتر به گزینش برنامه «فرهنگ BBC»، جایگاه نخست را به خود اختصاص داد. 

این رمان، داستان چند نسل از یک خانواده امریکایی- دومینیکنی در زیر سایه خودکامگی سنگدل و چالش های بنیاد کردن یک زندگی تازه در ایالت های متحد است. به گفته بررسی کنندگان نشریه نیویورک تایمز: «نثر پرشور و برانگیزنده دیاس از «واقع گرایی جادویی گرمسیری»، زن باوری پانک- راک، غرور پرخاشگرانه نرینه، آتشبازی پسامدرن و چندفرهنگیِ چندریخت فراتر می رود و نوعی برنامه برای پژوهش های فرهنگی را عرضه می کند.»

دیاس داستان های خود را با رفتن صداهای گوناگون و شخصیت هایی که با هم ارتباط چندسویه دارند می آفریند. منش و دیدگاه هر شخصیت در سرتاسر هر اثر او تا پایان هم پیوند می ماند. این شخصیت ها که داستان های او را پر می کنند و پیچیده اند و بینش آن ها به واقعیت و روابط خودشان قاطع ولی غالبا نادرست است. آن ها با هم چهره نمایی از مکان و مجموع های از تجربه ها را ارائه می کنند که بسیار ویژه و بسیار دست یافتنی است، و ما را از درون چشم اندازهایی (غالبا ناآشنا) می گذرانند و آن چشم اندازها را برای ما تشخیص پذیر می سازند.
 

دیاس همراه با این چهره پردازی مفصل از آدم ها و جاها، گنجینه ای از تاریخ مدرن دومینیکن و امریکا را عرضه می کند. بی گمان تاریخ دومینیکن مواد و مصالح شگفت انگیزی برای داستان گویی در بر دارد و خود آن گاهی حتی از «داستان غریب تر» است. جمهوری دومینیکن در یکی از جزیره های دریای کارائیب واقع شده است که میان دو ملت جداگانه دومینیکن و هائیتی تقسیم شده است و همین موقعیت سال ها آبشخور تنش ها و برخوردها و اشتراک های جالب بوده است.

غیرعادی ترین و برجسته ترین لحظه تاریخ دومینیکن، فرمانروایی خودکامه و 30 ساله رافائل لئونیداس تروخیو است که آکنده از خشونت و سرکوب و اخراج مردم بود. تروخیو و روزگار فرمانروایی او در رمان «زندگی کوتاه...» در هیات نفرینی فراطبیعی نشان داده می شود که دامن همه جنبه های کشور را می گیرد.

آثار دیاس با پانوشت ها و توضیحات مفصلی همراهند و او بدون فضل فروشی در این بخش ها تاریخ داستانی مردم را چه در درون و چه در بیرون کشور تصویر می کند و این تاریخ را در یک جهان بینی جا می دهد که به یکسان از دین، داستان علمی- تخیلی، زرنگی شهری، کتاب کارتونی و فرزانگی نیاکانی بهره می گیرد. هنگامی که شخصیت ها می کوشند از این هم چسبانی های نمادها معنایی بیرون بکشند، خواننده می آموزد که هم پیچ و تاب های تاریخ دومینیکن را درک کند و هم این تاریخ را در عین حال در بنیاد درک ناشدنی بداند.

دیاس دوست دارد که راویان داستان هایش را با ضمیر دوم شخص به روایت وادارد. خواننده شخصیت های اصلی را که بسیاری از آن ها راوی هم هستند، در اودیسه دستیابی به مردی بارآور همراه می کنند، این شخصیت ها با سرمشق هایی از نرینگی نارسا و ناکارآمد رو به رو می شوند. از این رو شخصیت ها تلاش می کنند که با این الگوهای اساسا بر خطا به سازش برسند و با درجاتی از ناکامی به جست و جوی گزینه های مناسب تر بپردازند. داستان های دیاس همواره درگیر خودمسئله داستان گویی و روایتند. برای نمونه در رمان «زندگی کوتاه...» قهرمان داستان در پی نوشتن اثری است که شاید بشود آن را «داستان علمی- تخیلی بزرگ امریکا» خواند. در پایان کتاب می بینیم که او سرانجام شاهکار خود را خلق می کند ولی کتاب در جریان انتقال گم می شود.
 

داستان های او در فصل پایانی به روایت درباره پایان خود می رسند و می کوشند به بهترین شیوه بیان حقیقت رویدادها دست پیدا کنند.

دیاس با این ترکیب شگردها بی آن که در مورد هم پیوندی یا کیفیت تشخیص پذیر هر روزی سازش کند، خواننده را به درون داستانی می برد که خود را به صورت کاری در حال شکل گیری نشان می دهد. ما با تاریخ معین و قطعی سر و کار نمی یابیم و با روایت یگانه و مقتدرانه رویدادها رو به رو نمی شویم، بلکه جزیی از فرایندی می شویم که در امکانات و محدودیت های خود غور می کند و درباره چگونگی توانایی یا ناتوانی خود در روایت داستان خود طرح پرسش می کند.