افراد بسیاری در مورد مصرف تعداد مناسب قرص‌های خواب به گونه‌ای که برای سلامتی ضرری نداشته باشد، نگرانی دارند.
در چند سال اخیر حتی برخی پزشکان مصرف این قرص‌ها را با خطر مرگ زودهنگام، آلزایمر، افزایش مرگ و میر و دو برابر شدن احتمال سوانح رانندگی مرتبط دانسته‌اند.
این واقعیات، بیشتر افراد را نسبت به مصرف داروهای خواب‌آور برای داشتن خواب آرام شبانه مردد می‌سازد.
به گفته متخصصان خواب، روش‌های زیرکانه و هوشمندانه ای برای مصرف داروهای خواب‌آور نسخه‌ای و غیرنسخه‌ای وجود دارد تا عوارض احتمالی این داروها تا حد امکان کاهش پیدا کند.
بسیاری از کارشناسان معقدند مصرف قرص های خواب باید به عنوان آخرین راه درمان انتخاب شود و نباید بیش از چند هفته مورد استفاده قرار بگیرند.
مصرف این قرص ها در روزهای نخست بسیار آسان است، اما در هفته دوم بتدریح اعتیادآور خواهد بود.
استفاده از این داروها پس از یک تا دو هفته ممکن است اثر معکوس بر خواب فرد داشته باشد.
از سوی دیگر قرص های خواب آور دارای عوارض جانبی از جمله سرگیجه، تورم صورت، سردرد، احساس خواب آلودگی بعد از خوردن غذا و حتی تا روز بعد است.
مصرف این قرص ها سبب می شود که فرد در درازمدت دچار اختلالات عصبی و حتی زوال مغزی شود.
بر این اساس روانشناسان و متخصصان توصیه می کنند افراد برای نجات از بی خوابی، برنامه زندگی خود را تغییر دهند؛ به عنوان مثال افرادی که دچار بی خوابی هستند، باید از خوردن غذاهای سنگین در اواخر شب جلوگیری کنند.
دکتر «مارک بولوس» از مرکز علوم سلامت تورنتو گفت: مطمئن‌ترین و سالم‌ترین روش برای مصرف قرص‌های خواب، خودداری از مصرف آنها مگر در شرایط خیلی اضطراری است؛ به طور مثال شب قبل از عمل جراحی یا حضور در شرایطی استرس‌زا مصرف این داروها با تجویز پزشک اشکالی ندارد.
دکتر «کارل بازیل» یک متخصص دیگر از کلمبیا نیز افزود: پیش از مصرف قرص‌های خواب‌آور به طور خودسرانه یا تحت نظر پزشک لازم است فرد به عادات خواب خود توجه کند، چون گاهی بدون نیاز به دارو و با انتخاب یک الگوی مناسب خواب، می‌توان مشکل را حل کرد.
همچنین افراد اغلب به این مساله فکر نمی‌کنند که مصرف محرک‌هایی مانند کافئین و کاکائو در شب فرد را از داشتن خواب کافی محروم می‌کند.
علاوه بر این استفاده از تبلت و گوشی هوشمند موقع خواب و نور منتشر شده از آنها، این حس را به بدن القا می‌کند که هنوز زمان خواب نشده است.
به گفته پزشکان، به طور کلی مصرف قرص‌های خواب با تجویز پزشک یا بدون نسخه در صورتی که به میزان بالایی انجام شود، خطرناک خواهد بود.
شمس الدین کهانی ، روانشناس بالینی در این باره می گوید: «خواب آلودگی، خواب عمیق و حتی مرگ از عوارض داروهای خواب آور است که در اثر تضعیف مراکز تنظیم حیاتی در مغز در اثر مصرف بیش از حد این داروها ایجاد می شود.
داروهای خواب آور باید با تجویز پزشک مصرف شوند.
افرادی که داروهای خواب آور استفاده می کنند، باید در مصرف این داروها زیاده روی نکنند، زیرا مصرف بیش حد آن سبب اختلال در خواب و بیداری آنان می شود.»
پیش از آنکه از این قرص‌ها را استفاده کنید لازم است از محتویات آن اطلاع پیدا کنید. بیشتر این داروها حاوی آنتی‌هیستامین هستند که فرد را گیج و منگ می‌سازند و همچنین تاثیر آن برای طولانی مدت باقی می‌ماند.
قرص‌های خواب‌آور در رفتارهای طبیعی بدن دخالت می‌کنند، بنابراین هنگام مصرف آنها باید بسیار هوشیار بود.
این قرص‌ها با گیج کردن فرد در برخی مواقع موجب می‌شود فرد دچار فراموشی شود. همچنین تاثیرات آرامبخش بودن این قرص‌ها در مواقع غیرقابل انتظار، مانند رانندگی مشاهده می‌شود.
از آنجایی که تاثیرات قرص‌های خواب برای طولانی مدت باقی می‌ماند، این احتمال وجود دارد فرد در حالت بیداری هم در هوشیاری صددرصد نباشد.
یکی از مهم‌ترین خطراتی که مصرف قرص‌های خواب می‌تواند به همراه داشته باشد، مصرف آنها با مواد الکلی یا دیگر داروهای آرامبخش است که می‌تواند کشنده نیز باشد.
محققان مرکز مطالعات خواب در سان دیه گو می گویند، آنچه مطالعات ما نشان داد این است که قرص های خواب آور برای سلامتی مضر و خطرناکند و با کمک به بروز سرطان، بیماری های قلبی و سایر بیماری ها می تواند موجب مرگ شود.
بر این اساس متخصصان توصیه می کنند که باید از مصرف خودسرانه قرص های خواب آور جلوگیری کرده و در صورتی که افراد از بی خوابی شبانه رنج می برند، به متخصصان مراجعه کرده تا با شناسایی دلایل بیخوابی، داروهای مرتبط تجویز شود.
به طور کلی مطالعات جدید نشان می‌دهد استفاده از جایگزین‌های طبیعی و حتی تغییر برنامه غذایی می تواند به داشتن خوابی راحت کمک کند.
بررسی‌های اخیر حاکی از آن است که روش «رفتاردرمانی شناختی»، تاثیری مشابه داروهای خواب دارد، بدون آنکه عوارض جانبی داشته باشد.
توصیه های لازم درباره مصرف داروهای خواب آور
- قبل از مصرف این داروها، با پزشک مشورت کنید تا دوز مناسب برای وضعیت جسمی شما را تجویز کند.
- در صورتی که دچار ناراحتی گوارشی می شوید، این داروها را همراه با غذا میل کنید.
- هیچگاه بطور ناگهانی اقدام به قطع مصرف این داروها نکنید و برای قطع آنها ابتدا با پزشکتان مشورت کنید.
- هیچگاه این داروها را به همراه الکل و دیگر مواد مخدر و روانگردان مصرف نکنید.
- به خاطر داشته باشید قرص های خواب آور درمان موقتی بی خوابی می باشند. چنانچه برای مدت طولانی از آنها استفاده کنید و سپس مصرف آنها را قطع کنید، بی خوابی شما تشدید می گردد. تا آنجا که ممکن است دوز پایین دارو را مصرف کنید.
- حداکثر مدت زمان مجاز مصرف این داروها، 2 تا 4 هفته پیاپی و هفته ای 2 تا 3 مرتبه می باشد.
- قرص های خواب آور را نیم ساعت قبل از خواب مصرف کرده و پس از مصرف آنها، از کشیدن سیگار خودداری کنید.
- داروهای مسکن و خواب آور را دور از دسترس کودکان قرار دهید.
- مصرف مداوم قرص های خواب آور، خواب عمیق را سرکوب کرده و خواب را سبک می کند.
- معمولا صبح روز بعد از مصرف این داروها، شما احساس خستگی و گیجی کمی خواهید داشت. بنابراین تا بی اثر شدن کامل اثر آنها، از انجام فعالیت هایی که نیاز به هوشیاری کامل دارند خودداری کنید.
- به جای استفاده از قرص های خواب آور، راه های سالم و طبیعی را برای داشتن خوابی راحت انتخاب کنید.
