هنگامی که دست ها یا پاها برای مدت طولانی در آب قرار می گیرند، لایه خارجی پوست آب را به خود جذب کرده و متورم می شود. در نتیجه شیارهایی بر روی پوست ایجاد می شود که با خشک شدن بدن، به حالت قبلی خود باز می گردد. در نتیجه انگشت ها چروکیده به نظر می رسند.

«انگشتان چروکیده» ممکن است مسخره به نظر برسد، اما پشت این قضیه یک دلیل علمی جدی وجود دارد.

اگر وقت زیادی را در استخر گذرانیده اید ویا به منظور رفع خستگی بعد از یک روز کاری سخت، ساعت ها در وان حمام غوطه ور بوده اید، احتمالا با پدیده «انگشتان چروکیده» آشنا هستید.

دانشمندان برای چندین دهه در حال مطالعه بر روی این پدیده بوده اند و تلاش کرده اند تا دریابند چرا دست ها (و گاهی پاهای شما) وقتی خیس می شوند، چروکیده می شوند.

دستاورد جدید دانشمندان در تشریح یکی از بزرگ‌ترین معماهای موجود مبنی بر دلیل چروک‌خوردن پوست انگشتان در آب می‌تواند به درمان‌های نوین برای بیماری‌های پوستی و ساخت پوست مصنوعی کارآمد منجر شود.

پروفسور رولاند روث از دانشگاه توبینگن و دکتر مای‌فانوی ایوانز از دانشگاه ارلانگن دلیل این ویژگی قابل‌توجه پوست را توضیح داده‌اند.

به گفته آن‌ها، لایه بیرونی‌تر پوست، آب را جذب کرده و متورم می‌شود و خط‌ الراس‌هایی را تشکیل می‌دهد، اما به هنگام خشک‌شدن به سرعت به وضعیت عادی خویش باز می‌گردد.

ورم و جذب آب در لایه پوست بیرونی‌تر رخ می‌دهد و این لایه از سلول‌های مرده‌ تشکیل شده است. این سلول‌ها با شبکه‌ای از رشته‌های ساخته‌شده از پروتئین کراتین پر شده است.

این رشته‌های کراتین به یکدیگر می‌پیوندند تا شبکه‌ای را تشکیل دهند که می‌تواند به هنگام منبسط‌شدن رشته‌ها، حجمش را تا پنج برابر افزایش دهد.

مطالعه جدید می‌تواند به درمان تعدادی از اختلالات پوستی و خلق موادی کمک کند که دارای ویژگی‌های قابل‌توجه پوست باشند.

نظریه های مختلف درباره انگشتان چروکیده

یکی از نظریه های معروف این است که پوست شما به راحتی از آب اشباع می شود.

اپیدرم یا لایه خارجی پوست، از سلول های مرده کراتین تشکیل شده که وقتی برای مدت طولانی در آب قرار می گیرند، به جذب رطوبت می پردازند.

این جذب رطوبت باعث می شود که سلول ها متورم شوند، اما چون آنها هنوز به بافت زیرین متصل هستند و بافت زیرین نمی تواند باز شود، بافت بیرونی باید چروک شود تا به جبران سطح بزرگتر بپردازد.

این موضوع مثل این است که روکش یک تخت بزرگسال را برای یک تخت کودک استفاده کنیم. در نتیجه پارچه اضافی روکش بزرگ، به صورت نامرتب و پر چین و چروک قرار گیرد.

اما چرا فقط انگشتان دست و پا تحت تاثیر رطوبت قرار می گیرند و کل سطح بدن چروک نمی شود؟

دانشمندان می گویند زیرا دست ها و پاهای ما، ضخیم ترین لایه اپیدرم را دارند و به همین علت آنها دارای سلول های کراتین بیشتری هستند (ناخن های شما نیز دارای کراتین می باشند، به همین علت بعد از شستن ظرف ها نرم تر می شوند).

مشکل این نظریه این است که وقتی اعصاب انگشتان دست و پا بخاطر جراحی و یا صدمات ناشی از مرض قند آسیب می بینند و پوست آنها  دیگر چروک نمی شود، در این مواقع توضیحی ندارد.

فرضیه دیگری بیان می کند عمل چروکیدگی پوست بر اساس اشباع پوست از آب نیست، بلکه بر اساس واکنش سیستم عصبی مرکزی می باشد.

«مشکل مکانیک کلاسیک»، بر اساس توضیحات دکتر ژی چن، مهندس بیومکانیک دانشگاه کلمبیا در «اخبار طبیعت».

فرضیه مکانیک بر اساس نظریه انقباض عروق و یا باریک شدن رگ های خونی می باشد. در واقع، زمانی که انگشتان دست یا پا در آب سرد یا گرم فرو برده می شوند، انتهای سلول های عصبی سیگنالی ارسال می کنند که موجب شود رگ های خونی و در نتیجه بافت زیرین سطح پوست، منقبض می شوند. این امر به نوبه خود، خارجی ترین لایه پوست را مجبور به چروک شدن می کند.

اما تحقیقات جدید نشان می دهند ممکن است دلایل بیشتری برای چروکیدگی پوست وجود داشته باشد.

دانشمند نوروبیولوژیست تکاملی، دکتر مارک چنگیزی، و تیمش می گویند: چروکیدگی انگشتان دست و پا تنها محصول تغییرات ناگهانی پوستی نیست، بلکه آنها یک پدیده ژنتیکی مشابه آج لاستیک یا کفش ها هستند که راه رفتن در شرایط بارندگی را میسر می سازند.

چنگیزی معتقد است که این به اصطلاح آج ها بر روی دست و پاها در طول سالیان ، در DNA به وجود آمده اند تا عمل گرفتن اشیا را بهبود بخشند.

دکتر چنگیزی می گوید: چروکیدگی انگشتان در آب ممکن است بخش مهمی از تکامل اولیه پستانداران یاشد. زمانی که رفته رفته ناخن، جای پنجه را در پستانداران گرفت، در اینجا، آج ضرورت وجودش را به جای پنجه نشان می دهد.

برای اینکه یک دست بتواند یک سطح خیس را بدون لیز خوردن بگیرد ، احتیاج دارد که تمامی آب میان پوست و سطحی را که می خواهد بگیرد حذف کند، و بهترین راه این است که آب را به سمت کانال ها هدایت کند.

برای اثبات فرضیه چنگیزی تحقیقات بیشتری مورد نیاز است، او در حال حاضر به سختی در حال کار و مطالعه، در این زمینه است.

موضوع بعدی مورد مطالعه او عبارت است از اینکه آیا چروکیدگی به گرفتن بهتر اجسام کمک می کند و آیا پستاندارانی که در مناطق مرطوب زندگی می کنند، احتمال چروکیدگی انگشتانشان، بیشتر از پستاندارانی است که در خشکی زندگی می کنند.

او می گوید اگر این نظریه صحت داشته باشد، ممکن است بتوانیم از آن، در بهبود تکنولوژی لاستیک ها و کفش های آج دار استفاده کنیم.