آنورکسیا (Anorexia) یک اختلال غذایی است که به‌موجب آن افراد به خود گرسنگی می‌دهند. این مشکل معمولاً در افراد جوان در زمان آغاز بلوغ شروع می‌شود. افرادی که از آنورکسیا رنج می‌برند دچار کاهش وزن شدید می‌شوند. این کاهش وزن معمولاً 15 کیلوگرم پایین‌تر از وزن طبیعی فرد می‌باشد.

افراد مبتلا به آنورکسیا معمولاً افرادی بسیار لاغر هستند اما تصور می‌کنند که اضافه‌وزن دارند. کاهش وزن آن‌ها به طرق مختلف حاصل می‌شود که برخی از متداول‌ترین آن‌ها ورزش شدید، استفاده از داروهای ملین و نخوردن است.

آنورکسیا نرووزا به دو دسته تقسیم می‌شود:

نوع محدود کننده: restricting type

که کاهش وزن در آن از طریق محدودیت کالری صورت می‌گیرد. این نوع از آنورکسیا با رژیم‌های شدید، روزه گرفتن و تمرین‌های ورزشی شدید همراه است.

نوع پاکسازی کننده: purging type

این گروه افراد پس از دریافت کالری سعی می‌کنند با استفاده از داروهای مسهل یا مدر یا از طریق استفراغ غذای مصرفی خود را دفع کنند.

آنورکسیا در بین دختران نوجوان، زنان جوان و در رنج سنی 13 تا 20 سال بیشترین شیوع را دارد اما امکان بروز آن در بین همه مردم اعم از مرد و زن و در هر سنی وجود دارد.

افراد مبتلا به این اختلال ترس و واهمه شدیدی از چاق شدن دارند. عادات غذایی آن‌ها نیز از همین ترس ناشی می‌شود. آنورکسیا معمولاً دختران نوجوان را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

این افراد حتی بعد از اینکه وزن بسیار زیادی کم می‌کنند و بسیار لاغر می‌شوند این‌کار را تا بیمار شدن و حتی مرگ پیش می‌برند و تصور می‌کنند که هنوز اضافه‌وزن دارند. معمولاً عادات غذایی عجیبی دارند مثل امتناع از غذاخوردن در حضور دیگران. گاهی اوقات این افراد غذاهای بسیار سنگین و حجیمی برای دیگران آماده می‌کنند، اما خودشان هیچ از آن نمی‌خورند.

گفته می‌شود که این اختلال در طبقات اجتماعی-اقتصادی بالاتر شایع‌تر است و آن‌هایی که در فعالیت‌هایی شرکت دارند که لاغر بودن مسئله مهمی است، مثل رقص، نمایش و دونده‌های استقامت، بیشتر به این اختلال دچار می‌شوند.

هیچ فرقی نمی‌کند! اگر یکی از اعضای خانواده وقت‌هایی که عصبی می‌شود، کم‌خور یا پرخور می‌شود بدانید که دچار مشکل است و باید به پزشک مراجعه کند. متخصصان می‌گویند؛ بی‌اشتهایی عصبی در واقع یک اختلال روانی است که طی آن بیمار به‌رغم گرسنگی، از خوردن غذا به حد کافی پرهیز می‌کند و وزن او به‌قدری کاهش می‌یابد که به‌شدت لاغر و نحیف می‌شود.

به گفته محققان این اختلال معمولاً به دنبال رژیم گرفتن عادی برای کاهش وزن آغاز می‌شود. فرد بیمار بسیار کم‌ غذا می‌خورد و از توقف رژیم لاغری پس از وزن کم کردن خودداری می‌کند. در این حالت دریافت ذهنی و تصور فرد نسبت به بدن خودش مشکل می‌شود؛ به‌طوری‌که با وجود لاغری زیاد، هنوز فکر می‌کند که چاق است.

شایع‌ترین علائم این اختلال، عبارت‌اند از کاهش وزن به میزان حداقل 15 درصد وزن بدن، بدون این‌که بیماری جسمانی وجود داشته باشد. در این وضعیت انرژی فرد به‌رغم تحلیل رفتن بدن در حد خوبی است. فرد ترس زیادی از چاقی دارد و دچار افسردگی، بی‌اشتهایی، یبوست، توقف قاعدگی، عدم تحمل سرما، خودداری از حفظ حداقل استاندارد وزن برحسب سن و قد و اشکال در برداشت ذهنی از شکل بدن خود می‌شود؛ به‌طوری‌که با وجود لاغری زیاد هنوز فکر می‌کند که چاق است.

به گفته متخصصان؛ هنوز علل بروز این اختلال ناشناخته است. محققان احتمال می‌دهند که برخی از این عوامل شامل تعارضات خانوادگی و تعارضات جنسی، ترس بیمارگونه از اضافه‌وزن، اپیدمی لاغری به‌عنوان مد روز و مظهر زیبایی یا به‌عنوان یکی از علائم افسردگی یا اختلال شخصیت هستند.

عواملی که خطر ابتلا به این اختلال روانی را افزایش می‌دهند، عبارتند از: فشار دوستان و همسالان یا فشار اجتماعی برای لاغر بودن، سابقه اضافه‌وزن مختصر، شخصیت تکامل طلب، وسواسی یا پیروزی‌خواه، استرس روانی یا مشاغل خاص.

با کم‌خوری عصبی چه کنیم؟

متخصصان تأکید می‌کنند که به‌منظور پیشگیری از اختلال کم‌خوری عصبی با مشکلات شخصی به‌طور منطقی برخورد کنید. سعی کنید با کمک مشاوران، درمانگران، خانواده و دوستان، مشکلات را برطرف کنید یا با آن‌ها کنار بیایید. درصورتی‌که بیمار خود به وجود اختلال عاطفی واقف شود، کمک بخواهد و همکاری خوبی در طی درمان داشته باشد، این وضعیت قابل درمان است. اما بدون درمان، این اختلال می‌تواند باعث ناتوانی دائمی یا حتی مرگ شود.

آمارها نشان می‌دهد؛ بیمارانی که دچار بی‌اشتهایی عصبی هستند، زیاد دست به خودکشی می‌زنند؛ زیرا عزت‌نفس آن‌ها پایین است. درمان این بیماران ممکن است چندین سال ادامه یابد و البته عود کردن بیماری بخصوص زمانی که فرد تحت استرس قرار بگیرد، محتمل است. 

هدف از درمان، این است که بیمار مجدداً الگوی مناسب غذا خوردن را از سر گیرد تا وزن وی به حالت طبیعی بازگردد. بیمار می‌تواند با تمرینات مخصوص برای تغییر رفتار زیر نظر متخصص به این نتیجه مهم دست یابد. انواع داروهای مورد استفاده در روان‌پزشکی نیز برای این بیماران موثر هستند، اما هیچ داروی مشخصی وجود ندارد که تأثیر آن بر این بیماری قطعی باشد.

همچنین تأکید می‌شود که یک رژیم غذایی مناسب درمان برای بیمار ارائه شود. همچنین امکان دارد که مکمل‌های ویتامینی یا مواد معدنی نیز برای وی تجویز شوند.

اگر یکی از اعضای خانواده شما هم دچار یک نوع اختلال غذایی است، باید بدانید که این افراد به حمایت بسیار زیادی نیاز دارند. حتماً باید به آن‌ها توصیه کنید به یک متخصص تغذیه مراجعه کنند. باید آمادگی امتناع‌ها، مقاومت‌ها و حتی عصبانیت آن‌ها را داشته باشید. یک پزشک یا مشاور می‌تواند به او کمک کند با مشکل خود مقابله کند.

عواقب آنورکسیا بر سلامتی

آنورکسیا خطرات بسیار زیادی را متوجه سلامتی می‌کند. این خطرات عبارت‌اند از، جمع شدن استخوان‌ها، کمبود موادمعدنی، پایین بودن دمای بدن، نامنظم بودن ضربان قلب، نارسایی دائمی در رشد طبیعی، ایجاد پوکی استخوان و بولیمیا نرووسا (پرخوری عصبی).

استفاده طولانی‌مدت از ملین‌ها نیز برای بدن مضر است. این داروها عضلات روده را فرسوده کرده و موجب پایین آمدن کارایی آن می‌شود. برخی ملین‌ها شامل مواد مضری هستند که ممکن است در بدنتان بازجذب شوند.

آنورکسیا و بارداری

برای به‌دنیا آوردن نوزاد سالم، زنان باردار باید به‌طور متوسط 10 تا 15 کیلوگرم وزن اضافه کنند. گفتن این مطلب به فرد مبتلا به آنورکسیا مثل این می‌ماند که به یک فرد عادی بگوییم 50 کیلو اضافه خواهد کرد. اگر مبتلا به آنورکسیا هستید، برای باردار شدن و وضع‌حمل دچار مشکل خواهید شد. اگر کمبود وزن داشته باشید و از انواع و اقسام مواد غذایی هم استفاده نکنید، ممکن است جان خودتان و فرزندتان به خطر بیفتد.

خانم‌های مبتلا به اختلالات غذایی بیشتر دچار سقط‌جنین می‌شوند و ممکن است نوزادشان زودرس به‌دنیا بیاید و درمعرض مشکلات سلامتی بسیاری باشد.

همه خانم‌های باردار باید از مراقبت‌های قبل از حاملگی خوبی بهره‌مند شوند. آن‌هایی که در ریکاوری از آنورکسیا یا بولیمیا به‌سر می‌برند، نیاز به مراقبت ویژه دارند. حتماً باید ویتامین‌های مربوط به قبل از وضع‌حمل را مصرف کرده و ویزیت‌های پزشک را مرتب انجام دهید. حق ورزش ندارید مگر اینکه پزشکتان آن را عاری از اشکال بداند.