دیابت یا همان مرض قند تبدیل به یکی از جدی ترین نگرانی های حوزه ی سلامتی شده است. در حال حاضر تنها راه چاره پیشگیری از ابتلا به این بیماری است.

افرادی که از دیابت نوع 1 یا 2 رنج می برند باید تمام تلاش شان را برای کنترل قند خونشان بکنند که گاهی کار بسیار سختی است. اما هیچ چیز غیرممکن نیست به شرطی که به تغذیه ی خود دقت کنید. خوشبختانه گیاهان و ادویه هایی وجود دارد که به کنترل قند خون و در نتیجه مقابله با دیابت و اضافه وزن کمک می کنند. با ما باشید تا بیشتر با این گیاهان و ادویه ها آشنا شوید.

دارچین

دارچین یکی از ادویه های معروف در جهان است. این ادویه طعم فوق العاده ای به غذاها و کیک و شیرینیجات می بخشد. اما باید بدانید که دارچین خواص درمانی فوق العاده ای نیز دارد. این ادویه حاوی ترکیبات بیولوژیک فعالی است که برای کنترل قند خون در دیابتی ها مؤثر عمل می کنند. نتایج بررسی ها نشان می دهند که مصرف چند گرم دارچین در روز می تواند به کنترل قند خون و همچنین کاهش کلسترول بد خون کمک کند. این ادویه ی معطر همچنین باعث افزایش کلسترول خوب خون می شود.

پیاز و سیر

سیر از سبزی‌ هایی است که تاریخی بسیار کهن دارد. این گیاه حداقل 3 هزار سال در طب چین كاربرد داشته است.

پیاز نیز یكی از قدیمی ‌ترین گیاهان زراعی است كه از هزاران سال قبل به عنوان طعم ‌دهنده غذاها و همچنین دارو از آن استفاده می ‌شود. ‏ترکیبات فعال گوگردی مانند آلیل‌ پروپیل دی ‌سولفید موجود در پیاز و اکسیدآلیل دی‌ سولفید موجود در سیر نقش اصلی را در کاهش قندخون دارند.

پیاز و سیر باعث افزایش میزان انسولین در خون می ‌شوند. هر چقدر مصرف این مواد بیشتر باشد، قند خون بیشتر کاهش می ‌یابد. مصرف قرص ‌های سیر به میزان 2400 میلی‌ گرم در روز به مدت 3 ماه، قند خون را مختصرا كاهش می ‌دهد.

شنبلیله

اگر شما مبتلا به دیابت هستید به سبزی معطر شناخته شده برای همه ی ایرانی ها ارتباط بیشتری داشته باشید. شنبلیله که به صورت آرد نیز وجود دارد به بهبود تحمل گلوکز کمک کرده و به این ترتیب باعث کاهش قند و کلسترول خون می شود. می توانید از تخم شنبلیله هم برای کنترل قند خونتان استفاده کنید. در این صورت می توانید آن ها را قبل از مصرف در آب خیس و با شکم خالی میل کنید. می توانید قبل از مصرف هر نوع داروی گیاهی با پزشک معالج خود مشورت کنید.

خیار تلخ

این میوه شبیه كدوی زگیل‌ دار است و در نواحی گرمسیر مانند آمازون، آفریقای‌ شرقی و آسیا رشد می‌ كند و در آمریكای‌ جنوبی به عنوان غذا و دارو كشت می ‌شود. میوه تازه آن به رنگ سبز است كه با رسیدن به رنگ نارنجی- زرد تبدیل می ‌شود.

تمام قسمت ‌های این میوه بسیار تلخ است. میوه خیار تلخ حاوی ماده ‌ای شبیه انسولین است و مصرف روزانه حدود 60 گرم شیره این گیاه به کاهش مختصر قندخون منجر می ‌شود.

زنجبیل

زنجبیل یک ادویه ی فوق العاده و خوش عطر و طعم است که در تهیه ی غذاها و شیرینیجات استفاده می شود. این ادویه برای دیابتی ها نیز مفید است. نتایج بررسی ها نشان می دهد که مصرف روزانه 3 گرم از این ادویه (به صورت کپسول) به تنظیم کلسترول، کنترل قند و وزن افراد مبتلا به دیابت نوع 2 کمک می کند. اگر علاقه ای به مصرف کپسول زنجبیل ندارید می توانید روزانه دو فنجان چای زنجبیل بنوشید. البته حواستان باشد که مصرف زنجبیل زیاد برای افرادی که از فشارخون بالا رنج می برند توصیه نمی شود. می توانید به شیر یا چای معمولی نیز کمی پودر زنجبیل اضافه کنید.

سیاه گیله

در ایران تنها یک گونه از قره ‌قات وجود دارد که آن هم در جنگل‌ های تالش و نواحی مرطوب رشد می‌ كند که در زبان محلی به آن سیاه گیله می ‌گویند. میوه آن را می ‌توان هم به صورت تازه و هم خشك شده مصرف كرد یا در تهیه انواع مرباها و دسرها به كار برد. برگ‌ های این گیاه در طب سنتی در درمان بیماری دیابت استفاده می‌ شود.

اثر ضددیابت یک بار مصرف عصاره این گیاه که اثری مشابه انسولین دارد، تا چند هفته در بدن باقی می ‌ماند. به علاوه این گیاه دارویی در پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت مانند عوارض قلبی- عروقی، عصبی، کلیوی و چشمی‌ تا حدی موثر است. عصاره آن به مقدار80 تا 160 میلی ‌گرم 3 بار در روز برای بیماران مبتلا به دیابت توصیه می ‌شود. 

زردچوبه

زردچوبه یک طلای خوراکی است که در تهیه ی غذاها به وفور استفاده می شود. این ادویه به کاهش قند خون کمک می کند. زردچوبه یک ماده ی ضدالتهاب و حاوی ترکیبات آنتی اکسیدانی است که برای سلامت قلب مفید و به کاهش وزن کمک می کند. نتایج بررسی ها نشان می دهند که زردچوبه برای افرادی که از اختلالات مربوط به کلیه ها رنج می برند نیز مفید است. زردچوبه یک افزودنی مناسب برای غذاهای شور است و مکمل های آن نیز وجود دارد. قبل از مصرف حتماً با پزشکتان مشورت کنید. 

خار مریم

خار مریم اصالتا بومی ‌منطقه مدیترانه است. این گیاه امروزه در سراسر نقاط دنیا از اروپا تا آسیا و از آفریقا تا آمریکای شمالی گسترده شده است. این گیاه دارویی موجب افزایش حساسیت سلول‌ ها به انسولین و کاهش قندخون می ‌شود. ماده موثر آن سیلی مارین نام دارد که تجویز آن به مقدار 200 میلی ‌گرم 3 بار در روز موجب کاهش مختصر قندخون ناشتا و هموگلوبین HbA1C و چربی ‌های خون می‌ شود.  

هندوانه ابوجهل

هندوانه ابوجهل یا خربزه روباه یکی از گیاهان دارویی متعلق به خانواده خیارها و کدوها است. این گیاه بومی ‌ایران بوده و در نواحی جنوبی کشور و مناطقی مانند جنوب استان خراسان یافت می ‌شود. میوه این گیاه دارای گلوکوزید قابل ‌تبلوری با طعم بسیارتلخ به نام کولوسنتین است. این گلوکوزید که به حالت متبلور و خالص به رنگ زرد است، در آب به نسبت 20 درصد حل می ‌شود و اگر هیدرولیز شود، گلوکز و ماده‌ ای به نام کولوسنتتین می ‌دهد.

در طب سنتی بسیاری از کشورها از جمله ایران تجویز میوه این گیاه جهت کاهش قند خون متداول است. میوه این گیاه بسیار سمی ‌است و مصرف مقدار زیاد آن باعث اسهال ‌خونی و درنهایت مرگ می‌ شود.

تجویز مقدار 100 میلی ‌گرم 3 بار در روز ماده موثر هندوانه ابوجهل به مدت 2 ماه در بیماران دیابتی نوع دوم، موجب كاهش مختصر میزان هموگلوبین  HbA1C و قندخون ناشتا می ‌شود. تجویز این مقدار به مدت 2 ماه در این بیماران بدون هیچ ‌گونه عوارض جانبی گوارشی، كبدی و كلیوی است.

پودر کاری

پودر کاری طعم خوبی به غذاها می دهد. این ادویه یکی از افزودنی های فوق العاده برای تمام سس ها است. پودر کاری ادویه ای برای کنترل قند خون محسوب می شود. ترکیبات موجود در این ادویه به کاهش استرس اکسیداتیو کمک کرده و روی سوخت و ساز کربوهیدرات ها تأثیر مثبتی دارد.

آلوئه ورا

از آلوئه ورا بیشتر در بهبود وضعیت پوست و تسکین سوختگی استفاده می شود. اما خواص آن به همین جا ختم نمی شود. آلوئه ورا با سرعت زیادی به کاهش قند خون کمک می کند. نتایج پژوهش ها نشان می دهند که این گیاه مازاد قند موجود در خون را دفع می کند و به همین دلیل برای افراد مبتلا به دیابت مفید است. این افراد می توانند روزانه نوشیدنی آلوئه ورا مصرف کنند. البته کپسول های این گیاه نیز در بازار وجود دارد. البته بهتر است قبل از مصرف هر نوع مکمل و داروی گیاهی حتماً با پزشکتان مشورت کنید.

چای سبز

بسیاری از خواص چای سبز مربوط به ماده ‌ای به نام كاتچین است كه فعالیت آنتی ‌اكسیدانی آن بسیار بالا است. مصرف روزانه 5/1 گرم پودر چای سبز خشک موجب کاهش مختصر قندخون در بیماران دیابتی می‌ شود. مقدار توصیه ‌شده برای بیماران دیابتی مصرف 2 فنجان چای دم ‌کرده در روز است.

چوب میخک

چوب میخک طعم معطر تندی دارد که برای تهیه ی انواع غذاها استفاده می شود. این گیاه ترکیبات آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی قوی ای دارد که در کنترل قند خون به دیابتی ها کمک زیادی می کند. نتایج پژوهش ها نشان می دهند که مصرف 3 گرم چوب میخک در روز می تواند به کنترل میزان قند و چربی خون کمک کند. می توانید این ادویه را به غذاهایتان اضافه کنید و یا اینکه با صلاحدید پزشکتان از مکمل های موجود در بازار استفاده کنید. 

گیاه جینسینگ

از قرن ها پیش از جینسینگ به عنوان یکی از معروف ترین داروهای گیاهی استفاده می شود. این گیاه حساسیت سلول ها به انسولین را افزایش داده و عوارض ناشی از دیابت را کاهش می دهد. جینسینگ در سوخت و ساز کربوهیدرات ها که یکی از عمده مشکلات دیابتی هاست نقش مؤثری دارد. می توانید از کپسول های این گیاه و یا چای آن استفاده کنید. بهتر است قبل از اضافه کردن جینسینگ به برنامه ی غذاییتان با پزشک معالج خود مشورت کنید.

پونه ی کوهی

پونه ی کوهی یکی از آن سبزیجات معطر فوق العاده است که عطر و طعم خوبی به غذاها می دهد. علاوه بر این افرادی که به دنبال راهی برای کاهش قند خون و سالم ماندن هستند نیز می توانند به این گیاه اعتماد کنند. نتایج پژوهش ها نشان می دهند که پونه ی کوهی مانند رزماری می تواند به کنترل ترشح انسولین کمک کند. می توانید از روغن خوراکی این گیاه (آن را با یک لیوان آب مخلوط کنید) یا از مکمل های موجود در بازار استفاده کنید.

حرف آخر

در مجموع، مصرف گیاهان دارویی توسط بیماران دیابتی تحت هیچ شرایطی نباید بدون نظر تیم پزشکی انجام شود. این گیاهان دارویی نباید جایگزین داروهای ضددیابت یا انسولین در بیماران دیابتی شود چرا که اولا اثر این گیاهان بر کاهش قندخون خفیف است و ثانیا از فردی به فرد دیگر متفاوت بوده و ثالثا ممکن است با دیگر داروهای مورد استفاده بیماران تداخل داشته باشند. همچنین عوارض و اثرات مصرف طولانی مدت این گیاهان ناشناخته است. در حال حاضرهیچ‌ گونه توصیه ‌ای علمی ‌در ارتباط با مصرف آن ها وجود ندارد.