اصطلاح "گیک" تا همین پنج شش سال پیش در ایران، اصلاً اصطلاح آشنایی نبود. ریشه این کلمه به سال ۱۹۱۶، یعنی حدود یک قرن پیش برمیگردد. در آن زمان از این اصطلاح برای توصیف کسانی که در حاشیه سیرکها، کارهای عجیب و غریب میکردند، استفاده میشد. اما اگر به عقب تر برگردیم، این کلمه از زبان آلمانی اولیه، از کلمه geck به معنی آدم دیوانه و خل و چل مشتق شده است.
سالها گذشته و کاربرد و دیدگاه جامعه نسبت به اصطلاح گیک تغییر کرده است. اصطلاح نرد به انگلیسNerd یا گیک به انگلیسی Geek برای توصیف هر شخصی استفاده می شود که در هر کار یا دانشی بسیار مشتاق و ثابت قدم است.
واژه گیک که شاید نزدیک ترین ترجمه فارسی آن "خوره" باشد، به افرادی گفته میشود که در زندگی علاقه شدیدی به موضوع خاصی دارند و راجع به آن همه چیز را میدانند. این موضوعات اغلب در حوزه تکنولوژی هستند ولی می توان آن را به صورت عمومی تر هم استفاده کرد. این افراد کارها را انجام میدهند چون از آنها لذت میبرند؛ یا در آنها مجالی برای ارزیابی قابلیتهایشان میبینند. جالب است بدانید مشوق اولیه آنان پول یا شهرت نیست. این افراد خاص معمولاً تمرکز بر موضوعی را مهم تر از نیاز به پذیرش اجتماعی میبینند. به همین دلیل، معمولاً روابط اجتماعی آنان کم است و از نظر دیگران آدمهای عجیب و غریبی به نظر میرسند.
گیک بودن یا نرد بودن یک عیب نیست و یک تعریف هم نیست. پس هر کسی می تواند گیک باشد و اگر کسی بگوید من گیک هستم، خود ستایی نکرده است؛ بلکه از شخصیت و علایقش یک تعریف ارائه داده است. همان طور که گفتم، گیک، صفتی منحصر به علاقه مندان در حوزه تکنولوژی و فناوری نیست و ما گیکهایی در کارهایی مثل کتابخوانی، ورزش، ریاضی، علوم فضا، خودرو و … داریم.
در همه این سالها تا حدی بین استفاده از واژه گیک و نرد، نوعی همپوشانی وجود داشته است و گاهی نمیشود با دقت صفت گیک یا نرد را به کسی نسبت داد. مشخص کردن مرز دقیق یک گیک با یک نرد کار سختی است اما در بین این دو گروه، گیکها، نردها را بسیار درس خوان و حتی سوسول می دانند و در مقابل، نردها آنها را به عنوان کسانی که هیچ دانش عمیقی ندارند و صرفاً نقش دانستن را بازی میکنند، میشناسند. گیک ها روابط اجتماعی خوبی دارند، بازی های دسته جمعی بیش تری انجام میدهند، به کافه می روند و اگر کسی را پیدا کنند که به گجت مورد علاقه آنها، گوشه علاقهای نشان دهد تا وقتی که تمام ابعاد گجت و سن مادربزرگ سازنده اسپیکرهای گجت را نگفتهاند، دست بردار نیستند. از سوی مقابل، نردها هرچند ممکن است اطلاعات دقیقتری راجع به همان گجت داشته باشند ولی به محرک بسیاری قویتری برای صحبت راجع به آن نیاز دارند، آنها بیش تر با کسانی که به عنوان نرد قبولشان کرده اند در ارتباط اند.
گیک بودن در ایران
در ایران همان طور که گاهی دیده می شود ما برای عقاید یکدیگر ارزشی قائل نمیشویم و بیش از حد وارد حریم خصوصی یکدیگر میشویم، به همین ترتیب با گیکها هم شوخی می کنیم و چون نمیدانیم آنها واقعاً چه فکر میکنند و در پی چه چیز هستند، دیوانه خطابشان میکنیم.
از این دید حتی اگر شما شیدای برنامهنویسی و طراحی وب در سطح نیمهحرفهای یا حرفهای باشید، اگر وبلاگنویس حرفهای باشید یا خوره رمانهای کلاسیک یا اشعار شاعرات نامی ایران باشید، ممکن است کسانی پیدا شوند و با قضاوتهای پوچ و زخم زبان، شما را به سختی بیازارند.
اما در فرهنگ غرب سال ها و دهه ها است که این نگاه تعدیل شده است و در بسیاری از موارد اصولاً گیک بودن در زمینههای خاص از نجاری و کارهای فنی گرفته تا منجم آماتور و پرنده نگر بودن نه تنها عیب و عار نیست، بلکه به عنوان یک صفت مثبت در نظر گرفته میشود.
تعداد افرادی که خود را گیک مینامند و یا بقیه آنها را به عنوان نرد میشناسند هر روز در حال افزایش است. عضویت در جامعهای متمایز که زبان و ادبیات مخصوص به خود را دارد و در اکثر مواقع به دنبال تبدیل کردن دنیا به جای بهتری برای زندگی کردن است، میتواند دلایل منطقی و روانی بسیاری داشته باشد.
سرمایه گذاری تبلیغاتی کشورهای توسعه یافته روی این موضوع و تولید سریال های پرطرفداری مانند big bang theory و IT CROWDS نشان از اهمیت فعالیت های نسل نردها و گیکها دارد.