غذای کودک یکی از مهمترین عوامل رشد و ساختار بدنی و فکری کودک در بچگی و بزرگسالی است. پس باید به آن بسیار توجه داشت اما همواره مادران از بی اشتهایی کودکان خود شکوه دارند. اینکه کودک ما به چه غذاهایی نیاز دارد و چه کنیم تا بدغذا نشود، موضوعی است که این مطلب به آن می پردازد.

به کار بردن نکات ایمنی در تغذیه کودک بسیار ضروری است زیرا کودکان در برابر بیماری ها به ویژه بیماری های ناشی از غذا آسیب پذیرند، زیرا سیستم ایمنی آنها هنوز تکامل نیافته و همچنین معده آنها اسید کمتری تولید می کند که این مسئله موجب تسهیل ورود میکروب ها به دستگاه گوارش آنها و نهایتا بیمار شدن آنها می گردد.

موارد موثر در رشد جسمی و روحی خردسال

دوره خردسالی سنین 3 تا 5 سالگی را شامل می گردد که دوره سنی کودکستانی نیز نامیده می شود. در این دوره سنی، کودکان نسبت به هم تفاوت هایی چه از نظر رفتاری و چه از لحاظ سیستم بدنی و نوع نیازهای غذایی دارند که کم و بیش در طول زندگی نیز ادامه دارد.

این مرحله سنی، به لحاظ رشد و نمو رفتاری، اخلاقی و جسمی و همچنین شکل تغذیه کودک، از اهمیت خاصی برخوردار است:

ویژگی های رفتاری

کودک در این دوران از نظر بزرگترها غیرمنطقی به نظر می رسد، در درک اشیا خودمحور است و می تواند از حافظه برای درک گذشته، حال و گاهی آینده نزدیک استفاده کند. کودک در این سن به لحاظ نوع رفتار، تقلید می کند.

تکامل اخلاقی

دوره خردسالی شروع شکل گیری اخلاقی کودکان است و کودک در برابر سرزنش والدین حرف آنها را گوش می کند و برای جلب نظر والدین خود کارهای خواسته شده را انجام می دهد تا پاداش بگیرد، بدون اینکه درستی یا نادرستی عمل خود را بداند.

بازی

در دوران خردسالی، بازی کودک نقش مهمی در رشد و نمو او و امکان شناخت محیط و نیاز کودک دارد. کودک پر جنب و جوش است و از وسایل بازی همسالان خود استفاده و با آنها بازی می کند. کودکان در بازی ها عموما نقش دیگران را به خود می گیرند و به تدریج بازی ها کامل تر می شود و به اوج خود می رسد. در دوره خردسالی ترس در کودک به دلیل تخیلات فکری شکل می گیرد. این دوره اولین مرحله شکل گیری خودآگاهی جنسی و تشخیص تفاوت های جنسی در کودکان است.

تغذیه در کودکان پیش دبستانی

تغذیه مناسب و کافی مهمترین شرط لازم برای رشد کودک است. با اینکه در تمام دوران کودکی تغذیه اهمیت دارد ولی در طی 5 سال ابتدایی که رشد سریع است و کودک برای دریافت غذا کاملا وابسته به مادر و خانواده اش می باشد، امری حیاتی است. غذای ناکافی منجر به کمبود تغذیه ای و تاخیر در رشد می شود و در نتیجه تجزیه و شکستن پروتئین در برابر عفونت تسریع می گردد.

کودکان به علت تحرک زیاد به انرژی بیشتری نیاز دارند که باید از منابع غذایی تامین گردد. کودک خردسال روزانه 1300 تا 1600 کیلوکالری انرژی نیاز دارد.

ممکن است کودکان در مقطعی از خوردن غذاهای خاصی امتناع کنند، در این صورت اصرار زیادی بر تهیه آن غذا نداشته باشید. این موضوع موقتی است و فراموش خواهد شد. محیط، عامل بسیار مهمی در تغذیه مناسب بچه هاست. فرزند شما باید هنگام غذا خوردن راحت باشد.

فراهم کردن صندلی مناسب وی طوری که خودش بتواند به آسانی غذا بخورد، مسئله مهمی است. رژیم غذایی کودکان باید شامل نسبت متعادلی از پروتئین ها، چربی، قند، ویتامین ها و مواد معدنی باشد.

اگر این مواد اصلی به میزان نیاز به بدن کودک برسد، تغذیه وی مناسب بوده و دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اگر فرزند شما گروهی از مواد پروتئینی یا کربوهیدراتی را دوست ندارد، آن را با گروهی دیگر از این مواد جایگزین کنید. اکثر بچه ها طعم و مزه و ظاهر گوشت بخصوص تکه های بزرگ آن را دوست ندارند. این ماده برای تامین مواد ضروری به ویژه آهن برای آنها لازم است.

برای اینکه کودک شما گوشت بخورد از غذاهایی که ظاهر گوشت در آنها مشخص نیست استفاده کنید. تکه های ریز گوشت را همراه حبوباتی مثل عدس بپزید؛ به طوری که شکل گوشت مشخص نباشد.

اگر کودک یک ماده غذایی را نمی پذیرد و آن را نمی خورد، نسبت به سلیقه او با احترام برخورد کنید. اگر کودک خسته است، به او غذا ندهید و بگذارید استراحت کند. هرگز نباید زمان غذا خوردن برای او تبدیل به یک خاطره ناخوشایند شود. یک نوع غذا در وعده های متوالی، کودک را از غذا روگردان می کند. تا حدی تنوع را در وعده های غذایی او رعایت کنید.

درباره رفتارهای کودک نباید واکنش ها متفاوت باشد

اگر کودک تان یک تا 3 سال است:

* رنگ و ظاهر غذا، توجه کودک را جلب می کند. در این سن، او مایل است با دست غذا بخورد. بگذارید احساس استقلال کند. یک قاشق به دست کودک دهید و خودتان با قاشق دیگر به او غذا بدهید. در دست گرفتن قاشق به او احساس استقلال می دهد.

* کودکان نوپا، نشستن طولانی را تحمل نمی کنند. صبور باشید، ممکن است سفره را ترک کنند و بازبرگردند.

* کودک دوست دارد با غذا بازی کند و ریخت و پاش کند. او را برای اینگونه کارها تنبیه نکنید بلکه شرایط را برای او مهیا کنید. مثلا سفره ای زیر او بیندازید یا صندلی مخصوص با سینی غذاخوری بزرگ برای او تهیه نمایید.

و در نهایت این که به یاد داشته باشید که غذا خوردن، یکی از لذت های زندگی است که از بدو تولد به طور غریزی همراه با لذت مک زدن نمود یافته و رفته رفته همراه با تکامل نوزاد همراه با اختیار و انتخاب خواهد بود پس با اشتباهات خود در شیوه تغذیه کودکانمان، آنان را از این لذت محروم نکنیم.

نکاتی که باید در تغذیه کودکان پیش دبستانی رعایت نماییم:

1- باید دانست که صبحانه مهمترین وعده غذایی کودک است، پس باید به این نکته توجه زیادی نمود.

2- زمان غذا خوردن کودک، محیط باید مملو از شادی، گرمی و صمیمیت باشد و این زمان بهتر است منظم باشد و همه اعضای خانواده سر سفره حضور داشته باشند. البته نباید کودک منتظر غذا بماند. کودک باید شام خود را قبل از خواب آلودگی بخورد.

3- با آشنا نمودن کودک به غذاهای جدید و مختلف، قدرت انتخاب غذایی کودک را افزایش داده و سعی نمایید از 5 گروه اصلی غذاها در تغذیه کودکان استفاده کنید.

4- استفاده میان وعده های غذایی (10 صبح و 5 بعدازظهر) برای کودکان، به ویژه خردسالان از اهمیت خاصی برخوردار است.

شیوه های مبارزه با بدغذایی کودکان

از مادر اصرار و التماس و از کودک امتناع. این صحنه غذا خوردن بسیاری از کودکان است. به رغم افزایش آگاهی و اطلاعات عمومی در رابطه با تربیت کودک، هنوز تعداد زیادی از مادران با مشکل بدغذایی کودکان خود مواجه اند. در واقع والدین همیشه نگران تغذیه فرزندانشان هستند و آنقدر که به این امر اهمیت می دهند، به مسائل دیگر مربوط به سلامت فرزند خود توجهی ندارند.

دوران بدغذایی کودکان معمولا بین 2 تا 5 سالگی است. اگر بچه ها حدود سن 2 سالگی دچار کاهش اشتها و بدغذایی شوند، در حقیقت سرعت رشد در این سن کُند می شود و همین مسئله باعث کم غذایی آنها و آغاز مشکل مادران است.

تغذیه کودکان امر بسیار مهمی است که باید راه اصولی آن را در پیش گرفت. رعایت برخی نکات می تواند این موضوع را برای شما آسان تر کند. سعی کنید از وعده های مکرر و کم حجم برای تغذیه فرزند خود استفاده کنید. کودک معمولا از خوردن یک بشقاب پر از غذا خودداری می کند. حداقل فاصله 2 ساعته را بین وعده های غذای اصلی حفظ کنید تا اشتهای کودک برای خوردن از بین نرود.

استفاده از قاشق، چنگال و بشقاب های رنگی در جذب کودک برای خوردن غذا موثر است. در سنین استقلال یابی کودک، باید اجازه داد تا خودش غذایش را بخورد. اصرار شما به غذا دادن به کودک با امتناع او از خوردن غذا همراه می شود. وقت محدودی برای غذا خوردن کودک در نظر بگیرید. اگر او در این زمان غذا نخورد، بشقاب او را جمع کنید. با این روش او نظم و محدود بودن زمان را یاد می گیرد و برای وعده بعد آنقدر گرسنه خواهد بود که هم غذایش را کامل میل کند و هم از دست دادن وعده غذایی دیگر را تکرار نکند.