برای خانم‌ها شنیدن اسم كیست، تازگی ندارد. اغلب آنها كیست سینه و تخمدان را تجربه می‌كنند و حتی كسانی كه خودشان تا به حال ردی از كیست تخمدان را در سونوگرافی‌های‌شان ندیده‌اند، حتما شكایت زنان دیگری كه از این ‌مهمان ناخوانده شكایت می‌كنند را شنیده‌اند. 

گرچه كیست‌های تخمدان اغلب خوش خیم و بی‌دردسر هستند و با تجویز قرص‌های پیشگیری از بارداری كنترل می‌شوند اما تخمدان‌هایی كه كیست‌ساز هستند، مدتی بعد از درمان باز كیست دیگری می‌سازند و این ماجرا سال‌ها ادامه پیدا می‌كند.

سودابه بیوس، كارشناس مامایی، كارشناس اخلاق پزشكی و مدرس طب سنتی در دانشكده طب سنتی دانشگاه تهران علت اصلی پیدا شدن كیست‌های تخمدان را انتخاب سبك زندگی نادرست می‌داند و عوامل بروز کیست  تخمدان را از دیدگاه طب سنتی بررسی می‌کند. 

كیست تخمدان از كجا می‌آید؟

از نظر طب سنتی چهار علت عمده باعث تشكیل كیست در تخمدان می‌شود كه ممكن است كسی تحت تاثیر یكی از این عوامل و شخص دیگری تحت تاثیر هر چهار عامل دچار كیست شده باشد. چاقی، غلظت خون، برودت و رطوبت چهار علت اساسی به وجود آمدن كیست تخمدان هستند.

چاقی

انباشته شدن مواد زائد در بدن، باعث به وجود آمدن انواع بیماری‌ها می‌شود. در بدن افراد چاق مواد زائدی كه اطراف رحم جمع می‌شوند، مانع خون‌رسانی درست می‌شوند و عملكرد رحم را مختل می‌كنند؛ درنتیجه نظم قاعدگی به هم می‌خورد و كیست در تخمدان تشكیل می‌شود. به همین دلیل چاقی یكی از عوامل اصلی ناباروری است و در برخی موارد حتی در صورت باردار شدن فرد، احتمال سقط جنین بالا می‌رود. بنابراین اگر چاق هستید، قبل از امتحان هر روش درمانی دیگری، باید حتما فكری به حال اضافه وزن‌تان بكنید. 

چاقی را دور بزنید

برای لاغر شدن لازم نیست انواع رژیم‌های عجیب و غریب هفت روزه و چهل روزه را امتحان كنید؛ فقط كافی است كمی خوددار باشید و به پرخوری نه بگویید. 

- تا گرسنه نشده‌اید، سراغ غذا نروید. هرقدر هم به نظرتان خوشمزه بیاید، به دردسرهای اضافه وزن نمی‌ارزد. 

- قبل از سیر شدن كامل دست از غذا خوردن بكشید. قرار نیست گرسنه بمانید ولی لازم هم نیست بیش از حد بخورید.

- خودتان بهتر از هر كسی اندازه گرسنگی و سیری دست‌تان است؛ پس با خودتان صادق باشید. 

- همراه غذا سالاد و ترشی نخورید؛ چون شما را به بیشتر خوردن تشویق می‌كنند. 

- حتما در طول روز فعالیت جسمانی داشته باشید. قرار نیست هر وقت دوست داشتید، ورزش كنید؛ باید برای ورزش برنامه روزانه منظمی داشته باشید و طبق آن برنامه عمل كنید؛ منظور از تحرك روزانه این است كه بدن خسته شود و عرق كند. 

غلظت خون

در بدن یك فرد كاملا سالم، خون از قلب و از راه رگ‌ها به تمام اعضا می‌رسد. چاقی یا به تعبیر طب سنتی مواد زائد زیادی كه در بدن وجود دارد، عمل خون‌رسانی را با كندی یا اختلال مواجه می‌كند. وقتی به عضو یا بافتی خون نرسد، آسیب می‌بیند.

در محیط اطراف رحم فرد چاق، مواد زائد مانع خون‌رسانی می‌شوند و عملكرد تخمدان مختل می‌شود. افرادی كه مواد سودازا مصرف می‌كنند، بیشتر در معرض غلظت خون قرار دارند و احتمال مبتلا شدن‌شان به كیست تخمدان افزایش پیدا می‌كند. كسانی كه بعد از غذا می‌خوابند یا كسانی كه زیاد عطر، ادكلن، اسپری، دئودورانت و صابون‌هایی كه در تهیه آنها الكل به كار رفته را استشمام می‌كنند هم از این خطر دور نیستند. گذشته از این نفس كشیدن در هوای آلوده هم خطر غلظت خون را بیشتر می‌كند. 

غلظت خون را دور بزنید

* از ادویه‌جات رقیق‌كننده خون در طبخ غذا استفاده كنید. زعفران، دارچین، پونه و زنجبیل خاصیت رقیق‌كنندگی دارند. 

* غذاهایی بخورید كه باعث قاعدگی می‌شوند. نخودآب بخورید. از یك شب قبل نخود را خیس كنید و چند بار آبش را عوض كنید تا نفخش گرفته شود. چهار لیوان آب روی نخود بریزید و بگذارید خوب بپزد. وقتی اندازه یك لیوان از آب نخود باقی ماند، آب را به كاسه‌ای منتقل كنید و نخود و پیاز را با روغن زیتون یا روغن كنجد تفت دهید. به نخود و پیاز ادویه‌جات گرم بزنید، سپس آب غلیظ نخود را روی آن بریزید. نخود آب از غذاهایی است كه باعث می‌شود خون به تخمدان برسد. 

- گوشت گاو، گوشت مانده، گوشت خشك و گوشت شتر نخورید. 

-  عدس، كلم و پنیر كهنه نخورید. 

-  ماهی شور و ماهی تن مصرف نكنید. مضاف بر اینكه سودازا هستند، كنسروها مواد نگهدارنده دارند و نباید مصرف شوند. 

-  بعد از صرف غذا سعی كنید فعالیت سبك و مختصری داشته باشید. 

برودت

برودت همان‌طور كه از اسمش برمی‌آید، حالت سردی بدن است. عامل اصلی برودت، مصرف خوراكی‌هایی است كه طبع سردی دارند. نكته دیگری كه آن را تشدید می‌كند، روش غلط غذا خوردن است.

مثلا فردی هنگام خوردن غذای گرم، یك لیوان آب یخ می‌ریزد و می‌نوشد، یا ماست و سالادی كه در یخچال بوده را میل می‌كند که این به سلامتش آسیب جدی وارد می‌كند. باتوجه به سبك زندگی غلط امروزی، فست‌فود به خوراك محبوب خانواده‌ها تبدیل شده که یكی از منابع اصلی برودت هستند كه باید به‌شدت از خوردن‌شان پرهیز كنید. معمولا همراه فست‌فود مقدار زیادی سس هم مصرف می‌شود كه آسیب را تشدید می‌كند. 

برودت را دور بزنید

-  به هیچ وجه فست‌فود نخورید. 

-  از انواع سس شامل سس مایونز، سس خردل، سس كچاپ و. . . استفاده نكنید. 

-  مصرف زیاد از حد شیر، برنج، دوغ و ماست حالت سردی ایجاد می‌كند. 

-  در تهیه و طبخ غذا از ادویه‌جات گرم مثل دارچین، زیره، زعفران، هل، میخك و رازیانه استفاده كنید. 

رطوبت

یك سری از مواد خوراكی حاوی رطوبت هستند و خوردن آنها باعث ایجاد حالت ‌تری می‌شود. هر ماده طبیعی كه آبدار باشد، این خاصیت را دارد. همچنین از نظر طب سنتی رطوبت یكی از عوامل اصلی ابتلا به چاقی است. بعضی‌ها می‌گویند «هوا هم كه می‌خورم، چاق می‌شوم!» پر بیراه نمی‌گویند؛ چون هوای زیادی خنك هم باعث ایجاد رطوبت و چاقی می‌شود.

كم‌تحركی هم می‌تواند رطوبت ایجاد كند.  افرادی كه در طول شبانه‌روز از مواد خوراكی حاوی رطوبت استفاده می‌كنند، استعداد بیشتری برای جذب رطوبت دارند. كسانی كه مواد آبكی زیادی مصرف می‌كنند، یعنی علاوه بر اینكه برای رفع تشنگی آب می‌نوشند، از انواع آب میوه‌ها و نوشابه‌ها هم نمی‌گذرند و آنها را هم می‌نوشند در معرض این خطر قرار دارند. 

رطوبت را دور بزنید

-  دمنوش و عرق پونه مصرف كنید. 

-  دارچین مصرف كنید. می‌توانید چوب دارچین را در لیوان آب بیندازید، یا یك قاشق چای‌خوری پودر دارچین و عسل را یك بار صبح و یك بار شب میل كنید. 

-  دمنوش زنجبیل میل كنید. 

- تركیب پودر دارچین، زنجبیل و عسل بسیار مفید است. سعی كنید از این تركیب استفاده كنید. 

-  هر روز ورزش كنید. 

شما هم كیست دارید؟

برای خانم‌ها هرگونه بی‌نظمی در قاعدگی نوعی هشدار به حساب می‌آید. از طرفی وقتی ابتلا به كیست تخمدان شایع باشد، اولین احتمال را به وجود كیست تخمدان می‌دهیم. كیست تخمدان اغلب در كمیت و كیفیت قاعدگی خودش را نشان می‌دهد. 

1. ممكن است قاعدگی فردی كه دچار این مشكل شده به‌طور كل قطع شود و هر چند ماه یك بار اتفاق بیفتد یا اینكه احتمال دارد تعداد روزهای  قاعدگی بسیار كم شود یا خونی كه از دست می‌رود، بسیار ناچیز باشد. در صورت مشاهده این تغییرات برای تشخیص دقیق‌تر به متخصص  زنان مراجعه كنید. 

2. امكان دارد نشانه‌های دیگری هم در كنار بی‌نظمی در قاعدگی مشاهده شود؛ مثل روییدن موهای زائد روی چانه، جوش زدن صورت، بیشتر شدن لك‌های صورت یا دیدن لكه‌های قهوه‌ای در ناحیه زیر بغل و روی كشاله ران، ناباروری، دیرباروری و... که همه از نشانه‌هایی هستند كه می‌توانند از وجود كیست تخمدان خبر دهند. 

3. برای كنترل وضعیت كیست تخمدان، باید وضعیت قاعدگی را به‌طور دقیق كنترل كنید تا متوجه تغییرات شوید. اما برای تشخیص بیماری، به مشاهده این نشانه‌ها اكتفا نمی‌شود و درنهایت با انجام سونوگرافی به‌طور قطع مشخص می‌شود كه فرد دچار كیست تخمدان شده یا نه و البته اندازه كیست‌های او و موقعیت‌شان به چه صورت است. 

با تغذیه مناسب‌به جنگ کیست‌ها بروید

چی بخورم؟ چی نخورم؟

فرد مبتلا به كیست، باید هر چه سریع‌تر درمانش را پیگیری كند. اولین و مهم‌ترین قدم، اصلاح روش تغذیه است. بعضی افراد نقش خوراكی‌ها را در درمان این بیماری جدی نمی‌گیرند و ترجیح می‌دهند، قرص بخورند و درمان شوند؛ درحالی‌كه بسیاری از خانم‌های مبتلا به كیست، صرفا با استفاده از این روش خودبه‌خود و بدون نیاز به مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری كیست‌شان درمان شده‌ است. 

* غذاهایی كه مواد نگهدارنده دارند، نخورید. غذاهایی كه در كارخانه‌ها تهیه می‌شوند مثل انواع كنسروها برای ماندگاری بیشتر، حاوی مواد نگه‌دارنده هستند. آب معدنی‌ها هم جزء همین دسته خوراكی‌های ممنوعه هستند. 

* غذاهای غلیظ نخورید. پیتزا، الویه، هلیم، ‌آش رشته، ماكارونی، لازانیا، كله پاچه، حلوا، شیرینی ‌تر، موز، انبه و لوبیا جزء غذاهای غلیظ به شمار می‌روند. 

* شیر، میوه و تنقلات را به هیچ وجه با هم نخورید؛ چون هضم همزمان‌شان بسیار دشوار است. پس با شیرموز یا شیرپسته خوردن خودتان را تقویت نكنید. 

* هضم گوشت توسط دستگاه هاضمه یا همان دستگاه گوارش 12 ساعت طول می‌كشد؛ بنابراین اگر گوشت خورده‌اید، باید بیشتر صبر كنید. 

* خودتان را به خوردن سكنجبین عادت بدهید. سكنجبین را می‌توانید همراه سركه و شكر یا همراه سركه و عسل میل كنید. 

* غذاهایی را كه طبع سرد و بلغم دارند، نخورید. باید ماست، دوغ، خیار، گوجه فرنگی، برنج، ماهی، كدو، كاهو، كیوی، گیلاس، هلو و آلو را از برنامه غذایی‌تان حذف كنید. 

* اگر اصرار دارید این مواد را مصرف كنید، حتما آنها را با مصلح بخورید. ادویه‌جات گرم و خشك، مصلح خوراكی‌های سرد هستند. عسل، زعفران، زیره، زنجبیل، سیاه دانه، هل، دارچین، نعناع و زنیان تا حد زیادی از ضرر این مواد می‌كاهند. 

* همراه غذا ماست یا سالاد نخورید. نیم ساعت بعد از غذا می‌توانید تنها یكی از اینها را میل كنید. 

* همراه غذا می‌توانید سبزی خوردن، زیتون پرورده با رب انار میل كنید.