هیچ کس نمی تواند اهمیت خلیج فارس را زیر سوال ببرد. چرا که خلیج فارس قلب صادرات نفت جهان است و اقتصاد کشورهای زیادی به امنیت آن وابسته است.

هرگونه مناقشه در منطقه ممکن است صنعت نفت را تحت تاثیر قرار دهد و باعث افزایش قیمت ها شود. تمامی کشورهای حاشیه ی خلیج فارس به خوبی به این مساله آگاه هستند ، علی الخصوص بعد از تجربه ی جنگ نفتکش ها در طول جنگ ایران-عراق .

قبل از وقوع انقلاب اسلامی در ایران که باعث تغییرات فراوان در خاورمیانه شد ، شاه ایران درک کرده بود که یک اقتصاد قدرتمند به دنبال یک امنیت منطقه ای بوجود می آید. به همین دلیل دکترین نظامی وی منجر به تقویت نیروهای مسلح ایران در خلیج فارس شد ، ایرانی که توسط ایالات متحده ، به عنوان یک متحد مهم در منطقه ی خلیج ، حمایت می شد.

سابقه

تاسیس شاخه ی هوادریای ایران در تاریخ به سال 1968 باز می گردد. در ابتدا تمرکز این شاخه بر در اختیار داشتن هاورکرافت ها معطوف بود. به هرحال ، در اواخر سال 1968 تعدادی از دانشجویان افسری نیروی دریایی ایران برای آموختن دروس آموزشی – رزمی بالگردهای 206 Bell و 205 به ایتالیا فرستاده شدند. همچنین به مدت حدود 10 ماه ، آن ها با بالگردهای Bell 47G مجهز به تجهیزات شناور ماندن روی آب که از شرکت هلیکوپتری ایران به عاریت گرفته شده بودند مشغول به پرواز بودند. در نیمه ی دوم سال 1969 ، تحویل اولین بالگرد ها شروع شد ، تحویل در قالب 4 فروند بل آگوستا AB-205A-1 و 12 فروند AB-206B انجام شد.
 

هاورکرافت ها نخستین شاکله های هوادریای ایران بودند ، نوامبر 1971

در سال 1978 ، هوادریای ایران 4 پایگاه هوایی یا به اصطلاح فرودگاه بالگرد (heliport) در اختیار داشت : پایگاه هاورکرافت های خسرو آباد ، پایگاه دریایی جزیره ی خارک ، فرودگاه بالگرد بوشهر و فرودگاه بالگرد بندرعباس. حالا 4 فروند فوکر F-27-400M مخصوص حمل نیرو ، 3 فروند Rockwell Commander 690 ، تعداد 6 فروند سیکورسکی RH-53D استالیون ، 14 فروند اگوستا-سیکورسکی ASH-3D ، تعداد 17 فروند اگوستا-بل AB-212 و 6 فروند AB-206B در اختیار نیرو قرار داشت.
 

212 های هوادریا

12 فروند RH-53D دیگر سفارش داده شده بود در حالی که 4 فروند ASH-3D و 2 فروند AB-212 و 4 فروند داسوفالکون 20E در انتظار تحویل گرفته شدن بودند. نیروی دریایی برنامه ی بزرگی برای تاسیس یک پایگاه جدید در چابهار به منظور افزایش نفوذ قدرت ایران در اقیانوس هند داشت. به همین دلیل ، اسکادران P-3F های نیروی هوایی در آستانه ی تحویل داده شدن به هوادریا بودند و قرار بود که 12 فروند دیگر هم برای ملحق شدن به این 6 فروند P-3F به ایران تحویل داده شوند.

قرار بود که تا سال 1984 سه اسکادران جدید شامل 20 فروند SH-3D و 20 فروند AB-212 و 18 فروند RH-53D در چابهار تشکیل شود. اما قبل از این که این برنامه ی بلند پروازانه کامل شود ، با وقوع انقلاب اسلامی همه ی برنامه ها لغو شد.
 

شرکت پشتیبانی و بازسازی بالگردی ایران (IHSRC) ، که توسط شرکت بل تکسترون در ایران تاسیس شده بود ، مسئول نگهداری ، تامین قطعات و انبارسازی بخش های مورد نیاز برای تمامی بالگردهای ایران اعم از نظامی و غیر نظامی بود. شرکت اگوستا ، زیرساخت های بسیار عظیمی برای اورهال بالگردها در داخل ایران فراهم کرده بود که در منطقه ی خاورمیانه بی همتا بود ، قرار بود که RH-53D در سال 1983 اورهال شوند ، در حالی که این کار برای SH-3D ها می بایست در ایتالیا انجام می شد.
 

استالیون شاهنشاهی

هوادریا در جنگ

جنگ ایران – عراق با تهاجم عراق در 22 سپتامبر 1980 آغاز شد. در آن زمان هوادریای ارتش ایران ، که دیگر هوادریای ارتش جمهوری اسلامی ایران نامیده می شد (IRINA) ، تعداد 6 فروند RH-53D در اختیار داشت که تنها سه فروند آن عملیاتی بودند ، بعلاوه ی 14 فروند SH-3D که 5 فروند آن در حال اورهال بودند ، 3 فروند توانایی پرواز داشتند که تنها یکی از آن ها قادر به انجام ماموریت بود. داستان مشابهی هم در مورد AB-212 ها وجود داشت ، از مجموع 15 فروند تنها 6 فروند عملیاتی بودند.
 

در ماه های آتی ، این اعداد از این هم کمتر شدند ، در ژانویه ی 1981 ، بالگردهای تحت اختیار نیرو تنها شامل 2 فروند SH-3D ، یک فروند AS-61 که از نیروی هوایی گرفته شده بود ، 2 فروند AB-212 و 2 فروند RH-53D بود. در سال 1981 ، IHSRC اورهال 4 فروند AB-212 را به اتمام رساند و یک RH-53D دیگر را در ماه اکتبر برای اورهال تحویل گرفت. در ماه مه 1981 ، ایتالیا 4 فروند ASH-3D که بعد از اورهال به سیستم موشکی ضدکشی MK2 Sistel Sea Killer و رادارهای قدرتمند سری SMA/APS مجهز شده بودند را از توقیف خارج کرد و به ایران تحویل داد. البته محموله ی بالگرد ها بدون موشک های خریداری شده تحویل داده شد. بالگرد ها که در سال 1978 به ایتالیا فرستاده شده بودند ، در سال 1981 به ایران برگشتند. هوادریای جمهوری اسلامی ایران از 8 فروند ASH-3D و 4 فروند AB-212 اورهال شده و 2 فروند RH-53D تا آخر جنگ ، استفاده کرد.

هوادریای جمهوری اسلامی ایران در دوران بعد از جنگ

یک آتش بس ، هشت سال بعد در 20 آگوست 1988 ، جنگ را به اتمام رساند. هوادریای جمهوری اسلامی ایران در طول جنگ 6 بالگرد و تعداد زیادی از خدمه ی خود را از دست داد ، ناوگان باقی مانده نیز در وضعیت نامساعدی به سر می برد. تعداد بالگرد های غیر عملیاتی بیشتر از تعداد بالگرد های عملیاتی بود و هیچ کدام از بالگردهای علمیاتی نیز آمادگی انجام ماموریت های نظامی نداشتند. شرکت IHSRC کار بر روی اورهال برای بازگرداندن تعداد زیادی بالگرد زمین گیر به خط پرواز را آغاز کرد ، ASH-3D ها و AB-212 ها که در انبارهایش در انتظار اورهال بودند. اما تهیه ی قطعات یدکی بسیار سخت تر از قبل شده بود. این مشکل حتی دامن گیر ناوگان RH-53D ها نیز شده بود ، ناوگانی که تنها یک بالگرد عملیاتی داشت.
 

راست به چپ : کبری - سی کینگ - شینوک

بنا به مسائیل مالی و نبود قطعات یدکی ، هوادریا تصمیم گرفت تعدادی از بالگرد ها را از خدمت خارج کند. 6 فروند ASH-3D که در ابتدا تحویل گرفته شده بودند به همراه 3 فروند RH-53D به منظور تامین قطعات یدکی سایر بالگرد ها از خدمت خارج شدند.

بعد از انقلاب اسلامی ، مسئولیت تعمیر و نگهداری فالکون های 20E وAero Commander ها و ناوگان بال ثابت F-27 های نیروی دریایی بر دوش صنایع هواپیمایی ایران (IACI) قرار داده شد. با توجه به کمبود بودجه و تبعات کوچک سازی ناوگان هوادریایی جمهوری اسلامی ایران ، Aero Commander ها از سال 1991 تا 1996 و فالکون های 20E از سال 1991 تا 1998 از خدمت خارج شدند.

اسکادران های بال ثابت

خطوط هوایی سهند ، که توسط نیروی دریایی در سال 1990 تاسیس شده بود ، از 3 فروند فوکر 27 باقی مانده برای حمل و نقل روتین مسافرین بین تهران و بندرعباس استفاده می کرد. اورهال ناوگان فوکر ها به طور منظم توسط IACI در تهران انجام می شد. معمولا همیشه دو فروند آماده ی پرواز و یکی در حال اورهال بود.

در مارس 2009 ، آشیانه ی نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران (برای هواپیماها و بالگردهای VIP دولت ایران) یکی از فالکون های 20E زمین گیر (با شماره سریال c/n 3462803-5) را تحویل گرفت. به کمک مرکز تعمیر موتور جت ایرلاین ایران آسمان این فالکون نوسازی شد ، در اکتبر 2010 به خط پرواز برگشت و بلافاصله عملیاتی شد و توسط خلبان های نیروی هوایی به منظور پروازهای VIP دولتی مورد استفاده قرار می گرفت.

اما در نهایت ، فرمانده ی نیروی دریایی ارتش درخواست کرد که این هواپیما به خدمت در نیروی دریایی برگردد. یک بار دیگر این فالکون در سال 2013 کاملا عملیاتی شد. استاد معلم های فالکون 20 نیروی هوایی مسئول آموزش خلبان های این نوع هواپیما در نیروی دریایی هستند. اولین تمرین touch & go در نیمه ی اول اکتبر انجام شد. سکان عمودی هواپیما به رنگ سفید نقاشی شده است و عنوان " I.R.I.NAVY " بر بدنه ی هواپیما خودنمایی می کند.

در طول رزمایش ولایت 91 نیروی دریایی جمهوری اسلامی در دسامبر 2012 ، دو فروند فوکر 27 از پایگاه بندرعباس به پرواز درآمدند. تمارین نظامی یا رزمایش های اخیر نیروی دریایی ایران بارها شاهد پرواز فوکرهای 27 از نزدیکی کشتی های جنگی ایالات متحده و تصویربرداری تبلیغاتی که از رسانه های دولتی ایران پخش شده است ، بوده است.
 

F-27 گشت دریایی

اورهال فوکر 27 به شماره سریال 2601-5 (c/n 10512) در مارس 2012 شروع شد و یک سال بعد به پایان رسید. این پرنده چک های اورهال خود را در 12 مارس 2013 به انجام رساند و چند روز بعد به نیروی دریایی تحویل داده شد. یک فروند فوکر 27 دیگر به شماره سریال 2602-5 (c/n 10510) در تابستان 2013 وارد اورهال شد. این هواپیما از سال 2001 زمین گیر شده بود و از آن به عنوان منبع قطعات یدکی برای هواپیماهای عملیاتی استفاده می شد.

F-27 ترابری

در اکتبر 2013 ، نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران یکی از فوکرهای 27 خود را به منظور آمادگی برای برنامه ی همکاری و پاسخ برای آلودگی نفتی (OPRC) جدا کرد ، یک OPRC بزرگ بر روی فوکر 2604-5 (c/n 10509) نوشته شد و این هواپیما در تمرین مربوط به آمادگی آلودگی نفتی در نوشهر شرکت کرد.
 

دو بازوی نظامی دریایی ایران (ارتش و سپاه پاسداران) با به کار گیری از 50 هواگرد ، بزرگترین هوادریای خاورمیانه را ایجاد کرده اند.