آمبولی چربی چگونه ایجاد میشود
آمبولی چربی بیشتر در شکستگی های استخوان های بلند بخصوص ران دیده میشود. به نظر میرسد در هنگام شکستگی، قسمتی از چربی مغز استخوان بصورت ذرات و قطرات بسیار ریزی به درون جریان خون راه پیدا میکنند. این ذرات سپس از طریق جریان خون به اعضای حیاتی بدن رفته و با انسداد مسیر مویرگ های آن بافت ها موجب کاهش جریان خون بافت و اختلال در عملکرد آن میشوند. از مهمترین بافت های گرفتار شده در جریان آمبولی چربی، ریه است.
با انسداد مویرگ های ریه به توسط قطرات چربی و همچنین تاثیر بعضی مواد شیمیایی که از این چربی مشتق میشوند ( بر اثر هیدرولیز این چربی ها اسیدهای چرب ایجاد میشوند) بافت کیسه های هوایی ریه متورم شده و خونریزی میکند. بدنبال آن کارکرد کیسه هوایی در جهت اکسیژن دهی به خون کاهش میابد.
نتیجه این روند کاهش میزان اکسیژن جریان خون بیمار است. در واقع بیمار خفه میشود. بافت مهم دیگری که درگیر میشود مغز است. بدنبال خونریزی در مویرگ های مغز و تورم بافت مغز، بیمار هشیاری خود را از دست داده و به کما میرود. خونریزی در مویرگ های پوست موجب دیده شدن لکه های خونریزی کوچک ( در حد چند میلیمتر) در پوست جلوی گردن و جلوی بغل و داخل پلک میشود.
قطرات چربی ذکر شده یا گلبول های چربی در جریان خون اکثر بیمارانی که دچار شکستگی استخوان های بلند میشوند دیده شده است ولی مقدار آنها معمولا آنقدر کم است که منجر به علائم بالینی و مشکل خاصی نمیشوند و فقط در تعداد معدودی از مواردیکه به علت شدت آسیب، مقدار این گلبول ها زیاد میشود علائم بالینی و مشکلات بیماری ایجاد میشوند.
علائم بالینی آمبولی چربی:
معمولا در فاصله زمانی بین 24 تا 72 ساعت علائم ظاهر می شوند،هیپوکسی ، تنگی نفس و تند نفس کشیدن از شایعترین علائم بیماری آمبولی چربی است. تقریبا نیمی از بیماران نشات گرفته از شکستگی استخوان های بزرگ انتوبه می شوند. علائم تنفسی از ARDS AND ALIقابل تفریق نیستند.
علائم نورولوژیک هم پس از علائم تنفسی ایجاد می شوند و ابتدا بصورت گیجی و سپس کاهش هوشیاری است. ممکن است علائم فوکال نورولوژیک و تشنج هم رخ بدهد. علائم نورولوژیک غالبا و یا تا قسمتی بازگشت پذیر اند.
راش های پتشیال ممکن است بین 10 تا 20درصد بیماران را گرفتار کرده و بر روی سر ،گردن قفسه سینه ظاهر شده و از آخرین علائمی است که ظاهر میشه.
سایر علائم هم ممکن است مثل تب ، اختلالات انعقادی ، علائم چشمی و دفع مواد چربی در ادرار و اختلال عملکرد قلب هم دیده شوند.
علائم قطعی برای تشخیص بیماری آمبولی چربی وجود ندارد و در صورت وجود راش های پوستی که ان هم در کمتر از نیمی از بیماران دیده میشود بهمراه علائم ذکر شده در بالا می توان به تشخیص رسید، بطور کلی تشخیص مبتنی بر رد سایر بیماری است.
گیجی و کاهش هوشیاری یکی از علائم بیماری آمبولی چربی می باشد.
علل ایجاد بیماری آمبولی چربی:
لخته شدن خون در وریدهای عمقی. این حالت هر زمان که خون در داخل ورید تجمع یافته و به خوبی جریان نداشته باشد می‌تواند ایجاد شود.
عوامل تشدید کننده بیماری آمبولی چربی:
• سن بالای 60 سال
• هرگونه آسیب یا بیماری مستلزم استراحت طولانی در بستر
• نشستن در یک وضعیت ثابت به مدت طولانی مثلاً در طی مسافرت با هواپیما
• جراحی اخیر
• نارسایی احتقانی قلب
• اختلالات ریتم قلب
• پلی‌سیتمی؛ کم خونی همولیتیک
• شکستگی استخوان
• چاقی؛ استعمال دخانیات
• بارداری
• مصرف قرص‌های ضد بارداری به خصوص در خانم‌های سیگاری
پیشگیری از آمبولی چربی:
برای پیشگیری از وقوع آمبولی چربی و آمبولی لخته ای ، روش های مختلف از جمله روش های داروئی و فیزیکی بکار برده می شوند. مصرف کورتیکواستروئید ها، آسپیرین، هپارین و هپارین با وزن ملکولی سبک از روش های داروئی است. با وجود اینکه هپارین با وزن ملکولی سبک مصرف متداولی در بعضی بیماران دارد، ولی دلایل مبتنی بر شواهد نتوانسته مزیت یکی را بر دیگری اثبات کند.
درمان آمبولی چربی:
بیماری اگر موجب مرگ بیمار نشود خود بخود خوب میشود پس هدف از درمان اینست که تا مدتی که سیر بیماری تمام میشود وضعیت بیماری را تحت کنترل درآوریم.
یکی از مهمترین اقدامات برای پیشگیری از وقوع آمبولی چربی، بیحرکت کردن سریع شکستگی ایجاد شده با عمل جراحی است. هر چه درمان شکستگی دیرتر انجام شود بر اثر حرکت مکرر قطعات شکسته شده چربی بیشتری از مغز استخوان به درون جریان خون راه پیدا میکند. پس شکستگی ها باید هر چه زودتر فیکس و بیحرکت شوند.
مهمترین اقدام رساندن اکسیژن کافی به بیمار است. برای اینکار به هوای تنفس بیمار به توسط ماسک، اکسیژن زیادی اضافه میکنند. گاهی این درمان برای بالا بردن میزان اکسیژن خون بیمار کافی نیست و پزشک معالج مجبور میشود تا با استفاده از دستگاه تنفس مصنوعی به تنفس بیمار کمک کند. از کورتیکوستروئید ها و داروهای رقیق کننده ( مانند هپارین) هم در درمان این بیماری استفاده میشود.
