هر روزه در زندگی تک تک ماحوادث و اتفاقاتی روی میدهد، یا از کنار حوادث و اتفاقاتی عبور میکنیم که نحوه برخورد با آنها را نمیدانیم. گاهی اوقات یک علامت یایک حادثه را ساده می پنداریم مدتی بعد میفهمیم حادثه مهمی بوده است یا آن علامت یا درد نشانه ای مهم از درد بزرگتر و مشکلی جدی است.
برعکس ممکن است حادثه یا علامتی را بسیار بزرگ و حساس بدانیم و آن علامت یا حادثه مهم نباشد و بعدها به واکنش خودمان ممکن است بخندیم. گاهی به نظر ما یک حادثه و یک اتفاق فوریت است اما در حقیقت فوریت نباشد.
بارها بنده ماموریتی اعزام شده ام که به زعم خانواده مشکلی بزرگ بوده و بعد از مشاهده مریض پی به نبود مشکل برده ایم و بارها خانواده ها از بیحالی مریض شکایت کرده اند ولی مشاهده شده مریضشان فوت شده بود.
لزوم شناخت فوریتهای پزشکی برهیچکس پوشیده نیست. اما متاسفانه رسانه های دیداری که اصلی ترین منبع اطلاعات خانواده ها در عصرحاضر هستند به جای دادن این آموزشهای مهم و پرکاربرد با دعوت از یک فوق تخصص و متخصص از مشکلاتی که یک نفر از هر هزار نفر ممکن است با آنها برخورد کند صحبت میکنند و آموزش های لازم مثل نحوه برخورد با خونریزی ها،شکستگی ها، اورژانسهای قلبی و تنفسی که همه مردم همه روزه احتمال میرود به آنها دچار شوند در این رسانه ها مهجور مانده است.
این مقاله در ادامه میخواهد نحوه تشخیص و برخورد با فوریتها و تهدیدهای حیات در زندگی روزمره را آموزش دهد. این مطالب به علت آنکه برای عموم مردم نگارش شده است از سطح اطلاعات علمی پایین برخورداراست و کوشش شده به جای دادن حجم اطلاعات زیاد اختصار و کارآمدی مدنظر قرار گیرد.
فوریت پزشکی(اورژانس) چیست؟
فوریت پزشکی به حادثه ای گفته میشود که در آنها احتمال تهدید حیات یا ایجاد آسیب و معلولیت دایمی برای فرد متصور میشود وباید به سرعت برای جلوگیری از مرگ یا آسیب فرد اقدام شود.
مثلا در یک تصادف به سر یکی از مصدومان ضربه وارد شده، کاملا هوشیار است اما سرگیجه دارد. ممکن است این ضربه موجب خونریزی در مغز شود این خونریزی میتواند سبب مرگ یا فلج شدن این فرد شود. حتی شکستگی دست و پا هم این خطرات را دارد بخصوص اگر در حین انتقال رعایت اصول صورت نگیرد.
با این تعریف ،تمامی حوادث رانندگی (بجز موارد خسارتی) شامل یک فوریت پزشکی میشود. زیرا ممکن است افراد آسیبی دیده باشند که مشهود نباشد مانند تکان مغزی یا ضربه و آسیب احشای شکمی.
در خانه هم تمام سقوطهای ارتفاع بالای دو متر برای بزرگسالان، و دو برابر قد برای کودکان و همه سقوطها برای افرادسالمند (چون شکنندگی و پوکی استخوان بیشتر دارند و حس درد در آنها کمتر است) و سقوط های همتراز با آسیب مشخص یا سقوط با سر ،همه و همه یک فوریت پزشکی هستند.
هر مورد از تنگی نفس ناگهانی ،گیرکردن جسم خارجی و غذا درگلو ،حمله آسم، هرمورد از دردقلبی و افت و بالارفتن فشار خون، افت هوشیاری، اعم از بیهوش شدن و غش و ضعف و هرمورد از افت قندخون منجربه افت هوشیاری ،دردشکم ناگهانی بخصوص همراه تهوع واستفراغ هرمورد اقدام به خودکشی با دارو وسموم واجسام برنده، همچنین بریدگی با خونریزی جهنده در هرجای بدن که خونریزی با پانسمان معمولی قطع نشود.
فرورفتن جسم ( مثل چاقو) در سر وسینه و شکم با و بدون خونریزی فعال هر مورد غرق شدگی یا نزدیک به غرق شدگی، گازگرفتگی یا خفگی با گاز یا موادصنعتی و آشامیدن اشتباه و یا عمدی مواد خطرناک سوختگی های صورت وبیش ازتمام یک عضو بامواد صنعتی یا آتش وآب جوش ، هرمورد مواجهه با بیمارروانی پرخاشگر ، تشنج، مسمومیت باموادمخدر والکل که منجربه افت هوشیاری شود.
حوادث غیرمترقبه که موجب آسیب فردی یا جمعی شود هم جزو این فوریتها میشود مثل ریزش آوار، بازشدن چاه، زلزله و طوفان و سیل و آتش سوزی همه این موارد جزو فوریتهای پزشکی است.باید به سرعت وبا آگاهی لازم به کمک ( آگاهی از سرعت مهمتر است) این افراد شتافت و از تیم فوریتهای پزشکی درخواست کمک کرد.
آشنایی با مراکز و سازمانهای امدادرسان در فوریتهای پزشکی
درکشور ما وظیفه مواجهه با فوریتهای پزشکی به دانشگاههای علوم پزشکی واگذار شده است و این دانشگاهها هم واحد تخصصی «مرکز مدیدیرت حوادث وفوریتهای پزشکی» تشکیل واین وظیفه رابه آن محول کرده اند.
مرکز مدیریت حوادث و فوریتهای پزشکی که به اورژانس معروف است وظایف تخصصی این امر را با کمک ارگانهای غیر تخصصی مثل آتش نشانی ، پلیس و هلال احمر انجام میدهد.
ساز و کار هرکدام ازاین ارگانها به این صورت است که در مرکز استان و شهرستان و گاهی شهرها و روستاها یک مرکز دریافت پیام ازطریق تلفن دارند و مردم با گرفتن شماره های سه رقمی به این اطلاعات حادثه و محل وقوع راگزارش میکنند، بلافاصله نزدیکترین تیم به محل اعلام شده توسط بیسیم و تلفن فراخوانی و اعزام میشود.
این فرآینداز زمان قطع تماس مددجو کمتر از دو دقیقه طول میکشد. رسیدن سریع آمبولانس به مددجو بستگی به مسایل ترافیکی، صحت و پبچیدگی آدرس و بعد مسیر دارد.
فوریتهای پزشکی وظیفه اصلی رسیدگی به شرایط جسمی و روحی بیماران و سانحه دیدگان، شروع اقدامات درمانی و در صورت نیاز انتقال مصدوم و یا بیمار را بر عهده دارد. خودروهای آنها سفید با خطوط قرمز و نارنجی و منقش به ستاره آبی رنگ موسوم به ستاره حیات است. لباس پرسنل فوریتها شلوار مشکی وپیراهن سفید و در هوا سرد همراه ژیله سرمه ای و کاپشن آبی و نارنجی است.
سازمان هلال احمر از ارگانهای همکار اورژانس است و وظیفه اصلی این سازمان مدد رسانی به مصدومان حوادث جمعی مثل سیل و زلزله و.... میباشد که به علت دارابودن گروههای تخصصی و ابزارهای جستجو ونجات مانند نجات غریق،زنده یابی، آزادسازی در حوادث ترافیکی و نجات در کوهستان به کمک مرکز فوریتها میپردازد.
در حوادث ترافیکی پرمصدوم واحدهای هلال احمر میتوانند تحت نظارت تکنیسینهای اورژانس واحد فوریتها در درمان و انتقال مصدومان کمتر آسیب دیده هم کمک لازم را انجام دهند. لباس پرسنل هلال احمر گرمکن و شلوار سفید و قرمز است. اکثریت این پرسنل جوانان داوطلب کمک رسانی به افراد نیازمند هستند که باشور و علاقه در پایگاههای این سازمان خدمت رسانی میکنند.
از دیگر سازمانهای همکار در امداد و نجات سازمان آتش نشانی وخدمات ایمنی است. معمولا در شرایط نجات تخصصی و خطرناک مانند سقوط در چاه و ریزش آوار و در آزادسازی از خودرو مچاله شده و حفظ ایمنی صحنه ها از آتش نشانی و گروههای تخصصی آن است. لباس آنها از سفید و خاکستری روشن تا قهوه ای و قرمز متغیر است و لباسها بنابه کاربرد رنگهای مختلف دارند.
نیروی انتظامی و پلیس راهور هم درصحنه حوادث وظیفه مدیریت صحنه و حفظ امنیت و اموال حادثه دیدگان را برعهده دارد.
آشنایی با سیستم فراخوانی و اعزام
در کشور ما تنها راه فراخوانی سازمانهای امدادی تماس تلفنی است ،به این منظور شماره های سه رقمی برای این کار در نظر گرفته شده است که گرفتن این شماره ها رایگان و با اکثر گوشیها حتی بدون سیمکارت امکانپذیر است.
۱۱۲برای تماس با سازمان هلال احمر
۱۱۵برای تماس با مرکز فوریتها
۱۲۵برای تماس با سازمان آتش نشانی وخدمات ایمنی
به کدام شماره زنگ بزنم؟
این بستگی به مشکل شما دارد.اگر مشکل شما تصادف و یا بیماری حاد است به اورژانس و اگر آتش سوزی و یا امداد و نجات از مخمصه خاص است آتش نشانی و اگر نیاز به جستجو و نجات یک فرد در کوهستان و طبیعت مدنظر شماست با سازمان هلال احمر تماس بگیرید.
با گرفتن این شماره ها شما به مرکز پیام شهرستان وصل خواهید شد.حال ابتدا موظف به شرح دادن مشکلتان هستید ، تا شخص اپراتور متقاعدشود که نیاز شما یک فوریت است، بهتر آن است که باحفظ خونسردی بدون حاشیه گویی مشکل خود را شرح دهید.
مطمئن باشید طرف مخاطب شما در مرکز پیام به فکر حل این مشکل است.ابتدا باید نوع مشکل و ابعاد و مکان آن را از زبان شما بشنود پس به خودتان مسلط باشید و توضیح کامل بدهید.
مثلا شرح یک تصادف بدین صورت باشد : باید شامل تعداد سرنشینان حال عمومی آنها و شرایط فعلی خودرو باشد. ممکن است شما نگفته باشید کسی داخل خودرو گیرکرده است یا خودرو به اعماق دره سقوط کرده یا آتش گرفته است حال یک تیم اورژانس بعد از رسیدن به محل باید درخواست آتش نشانی برای آزادسازی بکنند. این وقفه در شرح ماوقع ممکن است سبب به خطرافتادن جان کسی باشدکه شما نگران وی هستید یا دادن آدرس کلی و یا نادرست رسیدن تیم های امداد ونجات رابه تاخیر می اندازد.
به عنوان مثال : سال قبل یک مورد انفجار کپسول گاز در روز طبیعت در یک ویلا و به دنبال آن ریزش سقف منجر به مجروحیت بیش پانزده نفر و مرگ یک نفر شد. طبق اظهارات مرکز پیام تمامی تماسهای ورودی همراه با جیغ وگریه بود و تنها نام یک پمپ بنزین از میان ده تماس شنیده شد.
یک دستگاه آمبولانس اعزام شد که به علت ترافیک روز طبیعت بعد از یک ربع به محل رسید. اطلاعاتی که اپراتورمرکز پیام نیاز داشت از حادثه دیدگان یا اطرافیانشان بگیرد با رسیدن تکنیسینها به دست آمد.
اتوبوس آمبولانس و چند آمبولانس دیگر اعزام شدند و مجروحان را منتقل کردند و سازمان آتش نشانی و هلال احمر برای نجات کسانی که زیر آوارمانده بودند به محل اعزام شدند.
با ذکر این مثال میخواهم اهمیت اطلاعاتی که شما ممکن است با جیغ و فریاد و پرخاش به مخاطب تلفن آنها را نگفته بگذارید متذکرشوم. ممکن است اپراتور با درخواست شما آمبولانس را بفرستد و حالا بخواهد با راهنمایی شما به بیمارتان کمک بیشتری برساند.
پس توصیه میکنم وقتی به این شماره ها اعتماد کرده و تماس گرفته اید پس به فرد پاسخگو هم اعتماد کنید و شرح حال مدنظر وی رابدهید.
چرا اپراتور های سازمانهای امدادی بخصوص اورژانس ما را سوال پیچ میکنند؟
اپراتورهای سازمانهای امدادی بخصوص اورژانس افراد باتجربه و تحصیل کرده ای هستند و اهمیت اطلاعاتی که شما دارید درک میکنند و میخواهند این اطلاعات را بدست آورده و بهترین و سریع ترین کمک را به شما انجام دهند.
وقتی خبر از یک تصادف داده میشود بخصوص در جاده ها آنها باید بدانند چند نفر آسیب دیده اند و چه تعداد آمبولانس باید اعزام شود، آتش نشانی و هلال احمر برای کنترل صحنه و نجات افراد و جلوگیری از اتفاقات آتی لازم است یانه؟
همچنین تشخیص مکان دقیق حادثه کمک شایانی به نجات مصدومان میکند، نزدیکترین آمبولانس مستقر در پایگاههای جاده ای فراخوانی میشود. برای همه اینها همه اینها شما باید به چندسوال پاسخ کامل و دقیق بدهید.
اگر برای کمک به بیمار یا حادثه ای در خانه به این شماره ها زنگ زده باشید آدرس دقیق و ظرافتهای محل زندگی برای پیداکردن شما توسط آمبولانس بسیار مهم است. همچنین این سوالات برای آن است که اپراتور بداند مشکل بیمار شما با اعزام آمبولانس حل میشود یا یک راهنمایی ساده.
اعزام آمبولانس و نیروهای امدادی
وقتی اپراتور مرکز پیام از نیازشما واقف شد ، طبق تجربه تشخیص میدهد شما به چه کمکی نیاز دارید. به وسیله بیسیم این تیم های حرفه ای را فرامیخواند و بلافاصله تیمها برای کمک به شما اعزام میشوند.تمامی این گفتگوها و اطلاعات و زمانها جهت مراجعات و مستندات آتی ثبت میشود.
تیمهای فراخوانده شده بلافاصله با دریافت اطلاعات از مرکز و آدرس به محل اعزام میشود تمام تلاششان را میکنند درحداقل زمان به کمک شما بشتابند و به محض رسیدن تلاششان برای حل مشکل شما و بیمارتان آغازخواهد شد، به سولات آنها پاسخ دقیق و کامل دهید و سوال مکرر آنها باعث خستگی و ناراحتی شما نشود.
این تیمها برای رفع مشکل شما تعلیم داده شده اند به تصمیم و کمک آنها اعتماد کنید و اگر تصمیم به انتقال شما یا مریضتان گرفتند با آنها همراه شوید.
تیمهای واحد اورژانس دارای تکنیسین آموزش دیده دانشگاهی و تیمهای آتش نشانی و هلال احمر دارای پرسنل تعلیم دیده درحل مشکلات شما،اعم از نجات غریق،امداد کوهستان، نجات از چاه و آتش، پایین آوردن از ارتفاع، نجات از زیر آوار و... هستند.
آژیر و آلارم
آژیر صدای ناهنجار و ممتدی است که برای اطلاع رسانی افراد از وقوع حادثه ای ناگوار و ماموریت خودروی آژیر کشنده برای نجات جان فرد و افرادی که درگیرآن حادثه شده اند خبردارد.
افرادی که صدای نزدیک شدن آژیر را میشنوند اگر چه ندانند از کدام طرف به آنها نزدیک میشود باید تلاش کنند مسیر ترافیکی را باز کنند. متاسفانه در طول سالها به علت نشنیده شدن آژیر توسط افراد و عدم توجه به آن این صدا خشنتر و بلندتر طراحی شده است.
البته خودروهای دارای آژیر موظفند برای رفاه حال مردم کمتر از آن استفاده کنند اما متاسفانه عدم رعایت قانون لزوم بازکردن مسیر این خودروها و رانندگی بدون توجه به پشت سر باعث استفاده این ابزار در محیطهای شهری و جاده ای و آلودگی صوتی میشود.
افراد پیاده با شنیدن آژیر باید وارد مسیر ترافیکی نشوند و خودروها هم باید به سرعت به منتهی الیه سمت راست خود آمده لاین تندرو یا لاین مخصوص خودروهای امدادی (مثلا درتونلها) باز شود.
آژیر بیشتر از مردم پیاده و رانندگان برای خود سرنشین خودرو امدادی آزاردهنده است،زیرا نزدیکترین فرد به صداست و این صدا بالای سرش قراردارد. این رانندگان تنها درصورت بروز ماموریت ازین آژیر استفاده خواهند کرد با وجود درصدی از تخلفات بخصوص درخودروهای دارای آژیر خصوصی باز هم مردم باید به صدای آژیر اعتماد کرده و برای نجات جان همنوع مسیر عبور خودروهای امدادی را باز کنند.
در قوانین راهنمایی و رانندگی کشورها جریمه اجازه ندادن به عبور خودرو امدادی سنگین تعیین شده است و سرنشینان این خودرو با یادداشت شماره پلاک مزاحمین در پایان ماموریت آنها را تحویل پلیس راهور میدهند.
چراغ گردان
چراغ گردان هم شامل همه موارد بالا میشود با مشاهده چراغهای گردان آبی و قرمز پشت سرتان به سرعت مسیر را باز کنید تا راننده آنها مجبور به کشیدن آژیر بخصوص درساعات شب و استراحت مردم نشود.
