بحث رژیم غذایی و کاهش وزن از پرطرفدارترین مباحثی است که همیشه و همه جا طرفدارهای خود را دارد. همین علاقه به بحث لاغری است که امروزه انواع مختلفی از رژیم‌های غذایی را تبیین کرده و هر روز یک نوع جدید آن را به عنوان اثرگذارترین و لاغرکننده‌ترین رژیم غذایی معرفی می‌کند.
همان طور که همه شما می‌دانید کاهش وزن سلامت، کاهش وزنی است که در نتیجه رژیم غذایی مناسب و فعالیت بدنی کافی حاصل می‌شود. این نوع برنامه کاهش وزن منجر به وزن کم کردن تدریجی می‌شود و معمولاً فرد را برای چند ماه در رژیم و برنامه غذایی نگه می‌دارد که نتیجه آن چیزی حدود هفته‌ای نیم کیلو تا یک کیلو کاهش وزن خواهد بود. اما حتماً شما هم پیام‌ها و آگهی‌هایی از این قبیل را شنیده‌اید که مثلاً می‌گویند: با فلان رژیم در عرض دو هفته 5 کیلو یا بیشتر وزن کم کنید. بیشتر این رژیم‌ها امروز ارزش خود را در علم تغذیه از دست داده‌اند اما متأسفانه همواره در بین جامعه و توسط افراد غیرمتخصص مورد توصیه قرار می‌گیرند. در اینجا می‌خواهیم 5 نوع از رژیم‌هایی که این ادعا را دارند با هم بررسی کنیم.
1. رژیم غذایی دوکان
هدف اصلی این رژیم محدود کردن کربوهیدرات و توصیه به مصرف پروتئین در سراسر رژیم است. در مرحله اول این رژیم محدود کردن پروتئین توصیه می‌شود. در مرحله دوم افراد باید پروتئین و سبزیجات مصرف کنند، در فاز سوم به رژیم غذایی افراد نشاسته، میوه، پنیر و نان اضافه می‌شود و در فاز چهارم به افراد اجازه داده می‌شود که هرچه دوست دارند بخورند.
اما چرا تأثیرات این رژیم پایدار نخواهد بود؟
با محدود کردن مصرف کربوهیدرات فرد به طور قابل‌توجهی وزن آبی خود را از دست می‌دهد؛ اما چیزی از ذخیره چربی بدن کم نمی‌شود. کاهش ذخیره کربوهیدراتی بدن باعث کاهش سدیم بدن می‌شود و این کاهش سدیم به افزایش کاهش وزن آبی کمک می‌کند. به همین خاطر است که فرد بعد از چند روز کاهش وزن قابل‌توجهی را احساس می‌کند و اولین جایی که لاغر می‌شود صورت است. از طرفی متخصصین پی برده‌اند که در صورت محدود کردن مصرف کربوهیدرات‌ها و سبزی‌ها و میوه‌ها، بدن از دریافت ریزمغذی‌ها نیز محروم خواهد شد. علاوه بر کمبودهای تغذیه‌ای در نتیجه‌ی این رژیم بوی بد در تنفس، خستگی مزمن و مشکلات کلیوی از عوارض رژیم دوکان است.
2. رژیم غذایی 17 روزه
رژیم غذایی 17 روزه رژیم غذایی 4 فازه‌ی دیگری است که توصیه به حداقل مصرف کربوهیدرات‌ها دارد. در کل این 17 روز افراد باید مصرف کربوهیدرات‌ها، میوه‌ها، سبزیجات و پروتئین خود را محدود کنند. مصرف غذاهای صنعتی مانند کنسروها و سس‌ها محدود می‌شود و افراد بعد از ساعت 2 عصر نباید میوه‌های خاص و برخی کربوهیدرات‌ها را به هیچ‌وجه مصرف کنند. همچنین افراد باید روزانه 17 دقیقه راه بروند. در این رژیم هم مانند رژیم دوکان مصرف کربوهیدرات و برخی غذاهای خاص ممنوع می‌شود. اما رژیم غذایی سلامت بر این اعتقاد است که میان‌وعده‌ها، سبزی‌ها و میوه‌ها عوامل آسان‌کننده رژیم غذایی‌اند و با سیر نگه داشتن فرد تحمل رژیم را آسان‌تر می‌کند. از طرفی مشخص نکردن هدف برای کاهش وزن از نظر محققین تغذیه مانند یک دور باطل می‌ماند و رژیم فرد را بی سمت و سو می‌کند.
3. رژیم غذایی اتکینز
رژیم غذایی اتکینز رژیم سریع دیگری است که ادعا بر کاهش وزن 7-8 کیلویی در عرض دو هفته دارد. در رژیم اتکینز مصرف کربوهیدرات‌ها و فیبرها محدود می‌شود؛ بنابراین بدن مجبور است تا به جای آن چربی بسوزاند. این رژیم دارای 4 فاز است. فاز اول که مصرف کربوهیدرات‌ها را محدود کرده و مصرف متناسب غذاهای پر پروتئین، ماهی، تخم‌مرغ، پنیر، سالاد سبزیجات، کره و روغن را توصیه می‌کند. در طی مراحل به میزان کربوهیدرات‌های مصرفی افزوده می‌شود تا حدی که رژیم به یک رژیم متعادل برسد.
چرا این رژیم مورد قبول متخصصین نیست؟
یکی از عوارض این رژیم ایجاد کتوزیس است؛ یعنی شرایطی که بدن ذخایر چربی خود را به عنوان انرژی می‌سوزاند و عوارضی مانند یبوست، سردرد و حتی آسیب‌های کبدی و کلیوی ایجاد خواهد شد. چرا که این اندام‌ها به دلیل مصرف بالای منابع پروتئینی متحمل فشار زیادی می‌شوند؛ و البته مانند سایر رژیم‌های کم کربوهیدرات دیگر، کاهش وزن به دست آمده ناشی از دفع آب خواهد بود که به راحتی برمی‌گردد.
4. رژیم گروه‌های خونی
در این رژیم گروه‌های غذایی مختلف بین گروه‌های خونی مختلف تقسیم شده‌اند. به طوری که گروه خونی A: رژیم گیاه‌خواری، B: رژیم متعادل همه چیز خواری، AB: ترکیبی از همه گروه‌های غذایی در تعادل و O: رژیم پر پروتئین. در نگاه اول شاید این رژیم غذایی موثر و امکان‌پذیر باشد. چرا که یکی از مهم‌ترین ترکیبات زیستی و بیولوژیکی انسان در نام آن وجود دارد - خون! اما نه. هیچ سند و مدرکی وجود ندارد که نشان دهد این یک رژیم اعجازآمیز است. حتی این رژیم دیگر در بین متخصصین طرفداری هم ندارد.
5. رژیم غذایی HCG
رژیم غذایی HCG رژیمی است ترکیب از کاهش کالری مصرفی به حد 500 تا 800 کیلوکالری در روز (کاهش شدید در کالری و مصرف یک چهارم تا یک دوم کالری دریافتی معمول روزانه) و مکملیاری با هورمون گونادوتروپین جفتی انسان. هورمونی که در طول بارداری ترشح می‌شود. در این رژیم HCG یا به صورت تزریقی یا به صورت کپسول‌های خوراکی به فرد داده می‌شود. فراموش نکنید استفاده از هورمون HCG برای کاهش وزن توسط سازمان غذا و دارو یا همان FDA به هیچ‌وجه مورد تأیید نیست. متأسفانه خیلی وقت‌ها کاهش وزن و لاغری همه خواب و خوراک فرد می‌شود و به کلی فراموش می‌کند که سلامتی و زنده بودن چیزی فراتر از چاقی و لاغری است. از عوارضی مانند سردرد و خستگی و تحریک‌پذیری که بگذریم عوارض تهدیدکننده زندگی ناشی از این رژیم هم کم نیستند. بزرگ شدن سینه‌ها و اختلالات هورمونی از شایع‌ترین عوارض در مردان تحت این رژیم خواهد بود.
