خال مجموعه سلولهایی است که به تعداد زیاد در محلی غیر از محل اصلی خود جمع می شوند به همین دلیل بر اساس جنس سلول سازنده با هم متفاوت هستند.

خال یك اصطلاح عمومی است كه طیف وسیعی از ضایعات پوستی را دربرمی‌گیرد. این ضایعات در اثر بر هم خوردن تركیب طبیعی ساختمان پوست به وجود آمده و ناشی از كاهش یا عملكرد غیرطبیعی یك یا چند بافت می‌باشند.

خال‌ها براساس نوع بافت غیرطبیعی نامگذاری می‌شوند؛ مانند خال سلول رنگدانه‌ساز، خال عروقی، خال چربی و … بنابراین آنها می‌توانند به شكل‌ها و رنگ‌های متنوع، در نقاط گوناگون بدن و در سنین مختلف تظاهر كنند. اما خالی كه از همه شایع‌تر است و همه آن را می‌شناسند، خال سلول‌های رنگدانه‌ساز می‌باشد.

تقریباً همه افراد این نوع خال را دارند و در بعضی‌ها تعداد آن به 40 عدد یا حتی بیشتر می‌رسد. بیشتر مردم فكر می‌كنند خال‌ها فقط به شكل لكه‌های قهوه‌ای تیره هستند؛ در حالی كه تنوع گسترده‌ای از نظر شكل ظاهری دارند. گاهی وجود خال از نظر ظاهری لطمه‌ای به زیبایی فرد نمی‌زند، ولی بعضی خال‌ها ظاهر ناخوشایندی دارند.

خال‌ها به تنهایی یا به صورت گروهی می‌توانند در هر جایی از بدن ظاهر شوند. نكته مهم اینكه آنها یك شكل نیستند. برخی همسطح و بعضی برجسته و گوشتی؛ همچنین ممكن است همرنگ پوست و یا به رنگ صورتی، قهوه‌ای روشن، قهوه‌ای تیره و حتی آبی مایل به سیاه، یكنواخت و یا نقطه نقطه باشند. خال‌ها می‌توانند گرد یا بیضی و یا شكل نامنظم داشته باشند. گاهی روی بعضی خال‌ها چند تار مو دیده می‌شود.

انواع خال

خالهای ملانوسیتی اکتسابی

این خالها بیشتر در دوران کودکی وجود دارند و در اکثر افراد فاز نسبتا گذرایی از رشد اولیه یک خال مرکب هستند که در بزرگسالی به خال مرکب تبدیل می‌شوند. از نظر بالینی نیز به صورت یک ماکول پیگمانته (تغییر رنگ پوست در اثر ازدیاد ملانین یا انبساط رگهای خونی) اندکی برجسته یا پهن هستند. که اندازه‌ای بین یک میلیمتر تا یک سانتیمتر دارند. رنگ این خالها از قهوه‌ای روشن تا تیره متغیر است، گرد یا بیضی و متقارن است و شایعترین محل آن در کف دست و پا می‌باشد.

خال مرکب

به شکل یک پاپول بزرگ برجسته ، مدور یا بیضی و متقارن بوده، رنگ آن از قهوه‌ای روشن تا تیره متغیر است. در دوران بلوغ ، اغلب خالهای مرکب درشت و پررنگ‌تر بوده و موهای زبری از داخل آنها به خارج رشد می‌نماید. این ضایعات می‌توانند در هر نقطه‌ای از سطوح جلدی - مخاطی ، ملتحمه و حنجره دیده شوند. شایعترین محل آنها در تنه بدن می‌باشد.

خال داخل درمی

این نوع خالها به صورت پاپولهای گنبدی ، کروی و نرمی هستند که هیچگاه دچار پیگمانتاسیون شدید نمی‌شوند و رنگ آنها قهوه‌ای کمرنگ بوده که به تدریج تبدیل به قرمز گوشتی می‌شوند. گاهی نیز ممکن است چند عدد مو در داخل آنها جوانه بزند. این خالها معمولا کم عروق هستند ولی گاهی پرعروق می‌شوند. این نوع خالها عمدتا در بالغین دیده می‌شوند.

درمان

بیشتر خالهای ملانوسیتی ، خوش خیم هستند و نیازی به برداشتن آنها نمی‌باشد به جز در موارد زیر: هر خالی که در یک فرد بزرگسال به رشد خود ادامه دهد یا دچار تغییر شکل شود، هر خالی که دارای یک یا چند عدد از نماهای غیر معمول باشد. براساس یک قانون باید کلیه خالها را بعد از برداشتن برای آزمایش آسیب شناسی ارسال نمود.

خالهای ملانوسیتی مادرزادی

در بدو تولد ممکن است بسیار کم رنگ باشند و به همین دلیل ممکن است به آنها توجه نشود. خالهای ملانوسیتی مادرزادی کوچک و متوسط معمولا سرعت رشد کمتری نسبت به سرعت رشد شیر خواران دارند و با گذشت زمان کوچک می‌شوند. خالهای ملانوسیتی مادرزادی درشت معمولا بلافاصله بعد از تولد دیده شده و والدین را نگران می‌کنند. شایعترین مناطق درگیری عبارتند از: قسمت تحتانی پشت و رانها. این خالها ممکن است به اندازه‌ای بزرگ شوند که قسمتی از اندام را فرا بگیرند. در مواردی موهای زبری بر روی آنها رشد می‌کند.

تدابیر درمانی

شانس بروز بدخیمی در این خالها فقط بین 6 - 4 درصد در تمام عمر می باشد. خالهای کوچک و متوسط فقط در دوران بعد از بلوغ امکان بدخیمی دارند و به همین دلیل چنانچه این خالها رشد غیر طبیعی دارند تا سنین 12 - 10 در مورد برداشتن باید اقدام کرد. از آنجا که خالهای درشت خطر بالایی برای بدخیمی دارند و از نظر زیبایی نیز برای بیمار قابل تحمل نیستند باید حتی‌الامکان در سنین پایینتر ، برداشته شوند.

خال دیسپلاستیک

در حدود 3 - 2 درصد از بالغین جوان به این نوع از خالها مبتلا هستند. این ضایعات معمولا از جنس خالهای مرکب هستند و مهمترین مشخصه پاتولوژیک آنها ، وجود آتیپی ساختمانی و سلولی است. در انواع ارثی و خصوصا در افرادی که قبلا حداقل یکبار دچار ملانومای بدخیم شده‌اند، وجود این خال به عنوان یک ریسک فاکتور برای ابتلا به ملانوم بدخیم محسوب می‌شود. از نظر بالینی نیز معمولا ضایعاتی هستند که قطری بیش از 5 میلیمتر داشته و دارای حاشیه‌ای نامنظم و درجاتی از التهاب و پیگمانتاسیون نامنظم می‌باشند.

بهترین روش برخورد با این خالها ، تهیه شرح حال و پیگیری و نظارت می‌باشد. به مجرد ایجاد هر گونه تغییری باید این خالها را برداشت.

خال هاله‌دار

خال ملانوستیکی است که توسط هاله‌ای از پوست دپیگمانته ولی نرمال ، احاطه شده است. این نوع ، از خالهای شایع بوده مخصوصا در حوالی دوره بلوغ دیده می‌شوند. شایعترین محل درگیری نیز پشت بدن می‌باشد.

تدابیر درمانی

در افراد جوان فقط نیاز به دادن اطمینان از طرف پزشک به بیمار می‌باشد. در بیماران مسن‌تر ، تشخیص افتراقی اصلی این ضایعه ، ملانوم بدخیم است. باید خاطر نشان کرد که هاله دپیگمانته در ملانوم بدخیم ، نامنظم بوده و ضایعه مرکزی نیز دارای مشخصات ملانوم بدخیم می‌باشد. در صورت وجود هر گونه شک بالینی باید اقدام به برداشتن خال کرد.

خال آبی

به صورت یک پاپول آبی رنگ با سطح صاف و اندکی برجسته می‌باشد که معمولا قطری کمتر از یک سانتیمتر دارد. شایعترین محل درگیری اندامها ، سر و صورت است. این خال را به دو نوع شایع و سلولی تقسیم می‌کنند. رشد پیشرونده و تبدیل این خال به ملانوم بدخیم نادر است.

تدابیر درمانی

در صورتی که از نظر زیبایی مساله ساز باشد می‌توان آن را توسط جراحی خارج نمود. باید توجه داشت که این خالها باید به صورت عمقی و تا چربی زیر جلوی برداشته شوند، زیرا در غیر این صورت ممکن است دچار عود شوند.

روشهای برداشتن خال

برای برداشتن خال سه روش سوزاندن،لیزر و جراحی وجود دارد. در روش سوزاندن به وسیله اتصال جریان برق،خال سوزانده می‌شود.این روش بیشتر برای برداشتن خال‌های ریز و سطحی کاربرد دارد.

در روش جراحی که پرکاربردترین روش برای برداشتن خال است خال از عمق پوست به همراه کمی از اطراف آن برای عود نکردن خال خارج می‌شود،این روش برای خال‌های بزرگ و برجسته که عمق زیادی در پوست دارند مناسب است.

لیزر کردن مانند سوزاندن است اما از امواج لیزر استفاده می‌شود و نباید بیماران تصور کنند به هیچ عنوان جای خال با لیزر کردن باقی نمی‌ماند بنابراین فقط خالهای ریز و سطحی را می‌توان با لیزر برداشت.