جنجال درباره مجموعه هایی که توسط مهران مدیری ساخته می شود، اتفاق جدیدی نیست. اما این بار مخالفت ها حسابی کار دست آقای کارگردان داد و باعث شد تا سریال در حاشیه به 90 قسمت نرسد و با پایانی زودهنگام مواجه شود. هرچند تب تنداعتراض ها از سوی بسیاری از پزشکان و منتقدان همچنان هم ادامه دارد. اما در میان انبوه نظرات مختلف، مخاطبان را هم نباید نادیده بگیریم. 

چون عده ای بر این باورند سریال در حاشیه برخی از مشکلات بیمارستان ها را به تصویر کشیده است. هرچند با اغراق و در حوزه طنز. درواقع در این مجموعه به موضوعاتی مثل بستری های اجباری و تلقین نیازهای درمانی کاذب به بیمار، تجویز آزمایش های غیرضرورری، ارجاع به مراکز تصویربرداری و آزمایشگاه های از پیش تعیین شده، تجویزدراوهایی با برندهای مشخص، تحمیل هزینه های سرسام آور به بیماران و... تا حدی اشاره شد؛ مشکلاتی که متاسفانه در بسیاری از مراکز پزشکی و مطب ها و بیمارستان ها وجود دارد و همیشه با شکایت بیماران و همراهان شان همراه است اما معمولا هم دست شان به جایی بند نیست. با ما همراه باشید تا بیشتر به این موضوع بپردازیم.
 

چند ماه پیش بود که سجاد رضوی، مدیرکل نظارت بر درمان وزارت بهداشت اعلام کرد که برخی پزشکان خارج از چارچوب، دارو یا آزمایشی را به درخواست بیمار، تجویز می کنند چون وقت ندارند بیمار را کامل معاینه کنند، در حالی که این کار خلاف قانون است و این گونه پزشکان باید پاسخگو باشند. این در حالی است که به گفته این مقام مسئول با تجویزهای بی مورد از این دست، هزینه اضافی به نظام سلامت و بیمه ها وارد می شود و نسخه پزشکان مانند برگه چک سفید امضا هستند که با نوشتن مثلا یک MRI غیرضروری، مبلغی هنگفت به نظام سلامت تحمیل می شود.

 حتی اگر در مواردی پزشک بیمار خود را به آزمایشگاه خاصی ارجاع دهد و بر این کار اصرار ورزد، خلاف قانون است و چنانچه پزشک بداند آزمایشگاهی مناسب نیست، باید آن را به وزارت بهداشت گزارش دهد نه اینکه بیمار را به جای دیگری بفرستد، چون خودش حق ندارد آزمایشگاهی را به بیمار معرفی کند.

تجویزهای غیرضروری

اغلب افراد بر این باورند دکتر خوب، دکتری است که هم تشخیص درستی داشته باشد و هم داروهای مناسبی برای بیمار تجویز کند. حتی کم نیستند افرادی که پا را از این فراتر می گذارند و از پزشک می خواهند که علاوه بر داروهای تجویزشده، داروهای دیگری را هم برای شان داخل نسخه بنویسند و اگر پزشکی از این کار خودداری کند، دیگر به او مراجعه نخواهندکرد. 
 

رئیس انجمن متخصصان داخلی در مورد تجویز غیرضروری اقلام دارویی از سوی برخی پزشکان برای جلب رضایت بیماران می گوید: پزشکانی هستند که به درخواست خود بیمار برایش آزمایش می نویسند و اگر پزشکی این موضوع را قبول نکند باید مدت زمان زیادی را با بیمار کلنجار برود تا او را منصرف کند که معمولا هم انصرافی در کار نیست.

ارجاع به یک آزمایشگاه خاص

رئیس انجمن متخصصان داخلی در پاسخ به این پرسش که چرا برخی پزشکان بیماران شان را به یک آزمایشگاه یا مرکز رادیولوژی خاص می فرستند، می گوید: اگر پزشکی بیمار را به آزمایشگاه خاصی بفرستد و درواقع به صورت پورسانتی با آن مرکز همکاری کند، مرتکب جرم شده است و اگر شکایتی به تایید مراجع قانونی برسد، پزشک در دادگاه های جرایم پزشکی محاکمه خواهدشد. 
 

البته سازمان تامین اجتماعی در حال حاضر نسخه های پزشکان را بررسی می کند تا مشخص شود که یک بیمار چند بار به یک آزمایشگاه ارجاع داده شده است و اینکه در مراجعه کنندگان به آزمایشگاه ها، اسامی چه پزشکانی به صورت غیرعادی و تصاعدی تکرار می شود. البته نباید فراموش کنیم ارجاع بیمار به یک آزمایشگاه استاندارد، جرم نیست و حتی گاهی نوعی کمک محسوب می شود چون در بسیاری از مواقع بیمار از پزشک معالجش می خواهد که آزمایشگاه مطمئنی را به او معرفی کند.

ام. آر. آی و سی تی اسکن های غیرضروری

چند روز پیش یکی از همکاران تعریف می کرد که با گلودرد، سردرد و تب و بدن درد که احتمالا همه از علائم ابتلا به سرماخوردگی بوده به یکی از کلینیک های شبانه روزی مراجعه کرده و در کمال ناباوری برای او ام.آر.آی تجویز شده و وقتی علت را از پزشک شیفت شب جویا شده، جواب قانع کننده ای دریافت نکرده است. 

باید بدانید ام.آر.آی روش پیشرفته ای است که فقط باید در صورت نتیجه نگرفتن روش های تشخیصی و درمانی معمول برای بیمار تجویز شود، در حالی که تعداد دستگاه های ام.آر.آی در کشور ما حداقل 8 تا 10 برابر بیشتر از بسیاری از کشورهای پیشرفته دنیاست و جالب اینکه به گفته دکتر محمدرضا خدایی، روان پزشک و عضو هیئت علمی دانشگاه تنها در شرایطی باید برای بیمار مبتلا به سردرد ام.آر.آی تجویز شود که وضعیتش وخیم بوده و علاوه بر سردردهای غیرقابل تحمل با علائم دیگری مثل کاهش سطح هوشیاری یا حتی بیهوشی، اختلال در دید، سرگیجه های شدید و... مواجه باشد. هرچند بعضی از متخصصان برای اینکه خیال بیمار را راحت کنند او را به مراکز تصویربرداری ارجاع می دهند که گاهی هم با این مراکز روابط مالی دارند. 
 

 

در مورد سی. تی. اسکن هم همین موضوع صادق است و نمی توان به سادگی بیمار را در معرض اشعه های مضر و خطرناک قرار داد. در حالی که گروهی از پزشکان به دلایل مختلف مثلا وقت نگذاشتن و... برای بیمار سی. تی. اسکن تجویز می کنند. فراموش نکنیم اگر سطح اطلاعات پزشکی مردم از طریق رسانه ها بیشتر شود، بیماران با آگاهی به پزشک مراجعه می کنند و درمقابل توصیه ها و تجویزهای غیرمعمول از متخصص توضیح می خواهد. عبدالرحمان رستمیان، روماتولوژیست نیز بیش از 90 درصد ام.آر.آی هایی را که به ویژه برای دیسک کمر تجویز می شود، بی مورد می داند چون با معاینه و مشاهده علائم بالینی بیمار، می توان بیماری را تشخیص داد و تنها زمانی که پزشک تصمیم گرفت که بیمار را جراحی  کند، باید نتیجه ام.آر.آی را ببیند حتی متاسفانه می بینیم که در سال های اخیر متاسفانه پزشکان وقت کمتری برای معاینه بیماران می گذارند، در حالی که براساس اصول علمی پزشکی، پزشک باید برای معاینه بیمار وقت بگذارد و بعد از معاینه اگر نیازی به خدمات پاراکلینیکی بود، آنها را برای بیمار تجویز کند. 

رییس مرکز تحقیقات سرطان نیز بسیاری از ام.آر.آی های تجویزشده برای درد حاد ستون فقرات را غیرضروری عنوان می کند و می گوید: مدتی پیش در مطالعه ای، تعداد ام.آر.آی های مورد نیاز برای درد حاد ستون فقرات را مورد بررسی قرار دادیم و به این نتیجه رسیدیم در تمام دنیا انجام ام.آر.آی برای درد حاد ستون فقرات ممنوع است ولی نه تنها در ایران این روش تشخیصی بی رویه توصیه می شود، بلکه بیش از 94 درصد ام.آر.آی هایی که برای این مشکل تجویز می شود، غیرضروری است. حتی در ادامه بررسی ها به این نتیجه رسیدیم درصد زیادی از بیماران به واسطه این درد حاد ستون فقرات، جراحی شده اند که 60درصدشان از نتیجه عمل راضی نیستند و بدون اینکه درمان شده باشند، متحمل هزینه های هنگفتی شده اند.

ارجاع غیرضروری به بخش مراقبت های ویژه

یکی دیگر از مهم ترین مشکلاتی که در سال های اخیر باعث نارضایتی مراجعه کنندگان بیمارستان های بخش خصوصی شده، ارجاع غیرضروری بیمار به بخش مراقبت های ویژه است. درواقع برخی از بیمارستان های خصوصی، برای درآمدزایی و کسب سود بیشتر، بیماران غیراورژانسی یعنی فردی را که وضعیتش حاد نیست، به بخش مراقبت های ویژه (آی.سی.یو یا سی.سی.یو) انتقال می دهند و از آنجا که بسیاری از بیمه های تکمیلی سقف مشخصی برای پرداخت دارند، متاسفانه رقم های میلیونی از جیب بیمار پرداخت می شود. 
 

البته بسیاری از کارشناسان و مسئولان چنین ادعایی را رد می کنند. به عنوان مثال محسن خلیلی، قائم مقام معاون انتظامی سازمان نظام پزشکی و مرتضی افشاری، متخصص اخلاق پزشکی جزو مخالفان هستند در حالی که سعید معنوی، رییس اداره تعرفه های وزارت بهداشت، معتقد است که نمی توان بحث انتقال بیماران به بخش های مراقبت ویژه با هدف درآمدزایی بیشتر در بعضی از بیمارستان ها را به طور 100درصد نفی کرد و احتمال دارد که شاهد تخلف هایی در این بخش باشیم. البته گاهی اوقات وضعیت ظاهری بیمار حاد نیست، اما بررسی نتیجه آزمایش ها و وضعیت داخلی بیمار، پزشک را مجبور می کند تا بیمار را به بخش مراقبت های ویژه منتقل کند، در حالی که همراهان و حتی خود بیمار این کار را غیرضروری می دانند.

یک تخلف آشکار

هرچند این ادعا که پزشکان با داروخانه ها، شرکت های تولید کننده دارو و مکمل یا واردکننده های محصولات پزشکی تبانی می کنند و در ازای دریافت پورسانت، محصولات آنها را برای بیمارشان تجویز می کنند، به راحتی قابل اثبات نیست، اما شاید خود شما و اطرافیان تان با مراجعه به یک پزشک متوجه شده باشید چنین چیزی واقعیت دارد و آن پزشک تقریبا همیشه یک یا چند قلم دارو با برند مشخص و با تاکید بر تهیه داروها از داروخانه خاصی را در نسخه می نویسد. 
 

دکتر شهلا توکلی، متخصص پوست و مو در مورد در واقعیت داشتن موضوع تجویز بعضی برندهای خاص دارویی می گوید: متاسفانه این موضوع واقعیت دارد و گاهی اوقات پزشکان در ازای ارجاع هر نسخه، مبلغ مشخصی را به صورت ماهانه از داروخانه های یا شرکت دارویی دریافت می کنند. حتی این موضوع درباره متخصصان مطرح و پردرآمد هم صادق است و این طور نیست که فقط پزشکان کم درآمد مرتکب این تخلف ها شوند. 

البته تعدادی از پزشکان هم با ترفندهای دیگری کلاه برداری می کنند. مثلا روی تابلوی مطب شان عناوین فریبنده ای مثل عضو فلان انجمن تخصصی امریکا یا رییس فلان کمیته پزشکی تخصصی اروپا درج می شود، در حالی که بسیاری از این القاب با پرداخت حق عضویت سالانه یا یک دوره کوتاه غیرتخصصی به پزشکان عمومی هم تعلق می گیرد و لزوما دلیلی بر دارابودن سطح بالای سواد علمی و کسب دوره های تخصصی پزشکی از کنگره های معتبر علمی نیست.

چه خبر از زیرمیزی ها؟!

مدتی است که بحث زیرمیزی ها دوباره مطرح شده و به نوعی نقل مجالس بسیاری از تالارها و انجمن های اینترنتی شده است و جالب اینکه این بحث ها به صورت علنی مطرح می شود؛ مثلا اینکه فلان متخصص زنان و زایمان علاوه بر دستمزد، مبلغی را به عنوان زیرمیزی در مطبش دریافت و فقط هم در فلان بیمارستان خصوصی خانم باردار را سزارین می کند. البته دکتر ایرج فاضل، رئیس جامعه جراحان ایران، بارها و بارها دریافت زیرمیزی توسط برخی پزشکان را تایید و اعلام کرده ضعف بیمه ها و معوقه های پرداختی بیمه ها در کنار غیرواقعی بودن تعرفه ها، موجب رواج دریافت زیرمیزی و پدیده های قبیحی در این عرصه شده است. 
 

حتی چند ماه پیش سامانه 1690 برای ثبت شکایت از پزشکان متخلف راه اندازی شد که مردم می توانند از هر پزشکی که در مطب یا بیمارستان زیرمیزی می گیرد، شکایت کنند. این در حالی است که به گفته محمد جهانگیری، معاون نظارت سازمان نظام پزشکی نه تنها برای تعدادی پزشک متخلف حکم قطعی محرومیت از طبابت صادر شده بلکه برای موسسات پزشکی که در نوشتن صورتحساب تخلف داشته اند هم حکم صادر شده است.