نمونه این روستاها را در 30کیلومتری جنوب شهر یزد می توانید ببینید. در اینجا روستایی به نام سریزد قرار دارد که با ارگ تاریخی و زیبایش معروف است. ارگی که اتفاقا یکی از پیچیده ترین سازه های قبل از اسلام است و کاربری غیر نظامی داشته.

گذارتان که به ارگ سریزد بیفتد، اتاق های زیادی را در قلعه می بینید که روزگاری مردم آنها را اجاره می کردند و لوازم با ارزششان را در آن می گذاشتند. در حقیقت این قلعه صندوق امانات مردم یزد قدیم بوده است!

قدمت این قلعه به ۱۷۰۰ سال قبل و دوران ساسانیان می رسد. مساحت کلی ارگ حدود 8هزار متر است و تعداد حجره های آن ۴۶۸ عدد است. دفتر فرمانده قلعه، آب انبارها، اصطبل ها، سیلوها، آسایشگاه نگهبان ها، نانوایی، درمانگاه و... از بخش های مختلف این ارگ تاریخی هستند.

از دومین در ورودی قلعه که بگذرید بنایی می بینید که در دل این قلعه جا خوش کرده. یک قلعه در دل قلعه ای دیگر! در وسط راهروی اصلی چاهی را می بینید که 20 متر عمق دارد و جالب این که در داخل چاه هم اتاقک هایی ساخته شده و هنگام هجوم دشمنان خانواده ها از آن به عنوان پناهگاه استفاده می کردند.

این ارگ در سه طبقه ساخته شده و خندق عمیقی دارد که در مواقع خطر با آب پر می شد تا دسترسی دزدها و راهزنان و مهاجمان به آن از بین برود. در این شرایط تنها راه ورود به قلعه پل متحرکی بوده امروز چیزی از آن باقی نمانده است. در واقع در اصلی قلعه که در حال حاضر موجود نیست کار این پل را انجام می داد. این در از بالا به پایین باز و بسته می شد و به هنگام باز شدن، روی خندق پیرامون قلعه قرار گرفته و به عنوان پل ارتباطی با آن سوی خندق استفاده می شد.

در ارگ سریزد خمره‏‏‌هایی می بینید که در محل اتصال ستون‏‏ها و سقف‎‎های مجموعه قرار گرفته اند و این نشان دهنده دانش مهندسی معماران آن روز است که بنا را در برابر زلزله ایمن کرده اند.

این مجموعه یک ویژگی منحصر به فرد دیگر هم دارد. ارگ سریزد را بزرگترین تک بنای خشتی دنیا می دانند که به خاطر همین ویژگی ها توانسته سومین محل پربازدید این استان توسط گردشگران خارجی باشد. این بنا اکنون در فهرست آثار ملی به شماره ۱۰۰۸ به ثبت رسیده است.

ارگ برنده

ارگ سریزد مدتی قبل برنده رقابت یونسکو شد و توانست جایزه‌ی ممتاز «رقابت حفاظت از میراث فرهنگی آسیا و اقیانوسیه» را از آن خود کند. در این رقابت ها 14 پروژه از ۱۰ کشور مانند افغانستان، ایران، نیوزیلند و تایلند به‌عنوان پروژه‌های منتخب رقابت حفاظت از میراث فرهنگی آسیا اقیانوسیه یونسکو معرفی شدند که در نهایت، پروژه‌ی مرمت «ارگ سریزد» جایزه‌ی ممتاز این رقابت‌ را به خود اختصاص داد.

سریزد را بگردید

به جز این ارگ، در روستای سریزد می توانید بناهای تاریخی زیادی را ببینید که از دوران ساسانیان، سلجوقیان، صفویه و قاجاریه به جا مانده اند. چاپارخانه قدیمی ساسانیان، قلعه بزرگ سریزد از آثار دوره سلجوقی صفوی، رباط کهنه از آثار دوره سلجوقی و رباط نو (بازسازی شده) از آثار دوره صفوی، بقایای دروازه شهر فرامرز از آثار دوره ساسانی، مسجد جامع سریزد، بافت قدیمی روستا، حمام محله حدان، آب انبارهای بسیار قدیمی و نخل‌ حسینیه از جمله آثار تاریخی ارزشمند روستای سریزد است.

گذارتان که به این روستا افتاد حتما کوفته برنجی، کله جوش، اشکنه، قورمه، سوپ گندم، برنج و حلوای یزدی را امتحان کنید. سوغات این منطقه انار است و برگه های خشک شده سیب، زردآلو و هلو هم در سریزد کیفیت بالایی دارند.