دکتر شیرین نیرومنش - متخصص زنان، زایمان و نازایی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران: سرویکس یا دهانه رحم داخل واژن قرار گرفته و محیط رحم را از واژن جدا می کند. خوشبختانه این عضو به دلیل موقعیتی که در بدن دارد به راحتی قابل معاینه است و بیماری های مربوط به آن نیز زود تشخیص داده و به موقع درمان می شود.

بیماری های مربوط به دهانه رحم متعدد و اغلب خوش خیم اند و حتی سرطان دهانه رحم نیز اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شود، به خوبی به درمان جواب می دهد.

سرویسیت

سرویسیت یا التهاب دهانه رحم، جزو شایع ترین بیماری های زنانه است. در این بیماری به دلیل وجود بیماری های قارچی یا باکتریایی، دهانه رحم دچار التهاب می شود. معمولا بیماران با شکایت ترشحات بدبود و چرکی و گاهی هم با درد در ناحیه کمر و شکم به پزشک مراجعه می کنند و در معاینه، تورم، قرمزی و گاهی هم زخمی به شکل ضایعه ای مخملی شکل دیده می شود.

شایع ترین میکروبی که باعث زخم دهانه رحم می شود، میکروبی به نام کلامیدیاست. کشت این میکروب در آزمایشگاه مشکل است و بیماری با علائم بالینی و مشاهده تشخیص داده می شود.

برای درمان زخم های دهانه رحم باید از تجویز داروهای خوراکی و موضعی استفاده کرد. بیماران باید دقت کنند تا طول مدت درمان 10 روزه را رعایت کنند.

ما متخصصان زنان توصیه می کنیم همه خانم ها حتی اگر مشکلی هم نداشته باشند، بعد از ازدواج هر 6 ماه یا هر سال یک بار به پزشک مراجعه کنند تا دهانه رحم شان معاینه و مشاهده شود.

پولیپ دهانه رحم

پولیپ ها ضایعاتی هستند که در 95 درصد موارد خوش خیم اند. این ضایعات در حفره رحم یا در دهانه رحم (پولیپ آندوسرویکس) یافت می شوند.

پولیپ های دهانه رحم به صورت ضایعات قرمز رنگ، ظریف و معمولا کوچک در حد چند میلیمتر تا 2-1 سانتیمتر هستند که در معاینه مانند یک گوشت اضافه با پایه ای به دهانه رحم متصل شده اند.

پولیپ ها اغلب علامتی برای بیمار ایجاد نمی کنند ولی ممکن است باعث لکه بینی های نامرتب بعد از رابطه زناشویی یا بعد از استفاده از داروهای واژینال شوند. پولیپ ها زائده ای اضافه یا غیرطبیعی هستند که بهتر است در صورت مشاهده در دهانه رحم برداشته و برای آسیب شناسی به آزمایشگاه فرستاده شوند تا از نظر سلولی بررسی شوند.

در خانم های جوان کمتر از 40 سال، می توان به صورت سرپایی در مطب بدون نیاز به بی حسی و بدون درد پولیپ ها را برداشت ولی در خانم هایی که نزدیک به سن یائسگی و بعد از آن هستند، باید حفره رحم با سونوگرافی بررسی شود و برداشتن پولیپ همراه با کورتاژ داخل رحمی باشد تا پولیپ کاملا خارج شود و احتمال عود نیز کمتر باشد.

سرطان دهانه رحم

سرطان دهانه رحم ناشی از تغییرات غیرطبیعی سلولی است. این بیماری در افراد جوان به ندرت دیده می شود و با افزایش سن احتمال ابتلا بالا می رود.

سرطان دهانه رحم جزو سرطان هایی است که اگر خانم ها مراقبت های سالانه و پاپ اسمیر را به موقع انجام دهند، تشخیص زودهنگام و درمان موفقیت آمیز خواهد بود.

این بیماری ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد و پزشک ضایعه ای را اتفاقی ببیند و با نمونه گیری وجود سرطان اثبات شود.

وجود لکه بینی، به خصوص بعد از رابطه زناشویی یا استفاده از داروهای واژینال علامت هشدار دهنده ای است و این مشکل گرچه در سرویسیت یا پولیپ ها نیز ممکن است دیده شود ولی در این مواقع باید به سرطان گردن رحم شک کرد، مگر اینکه خلاف آن ثابت شود.

بهتر است خانم ها بعد از رابطه زناشویی با یک دستمال سفید بدن خود را پاک کنند تا در صورت وجود خون در واژن از آن مطلع شوند.

ضایعات سرطانی دهانه رحم در مراحل پیشرفته معمولا به شکل گل کلمی هستند. اگر سرطان در مراحل اولیه باشد، می توان با جراحی آن را درمان کرد ولی در مراحل پیشرفته به تخلیه اعضای مجاور دهانه رحم و رادیوتراپی نیاز است.

این سرطان در همه جای دنیا و کشور ما شایع است و یکی از دلایل اصلی آن وجود ویروسی به نام پاپیلومای انسانی است که ثابت شده بعضی از انواع پرخطر این ویروس با سرطان دهانه رحم ارتباط نزدیکی دارند.

کیست نابوتین چیست؟

واقعیت این است که کیست های نابوتین جزو بیماری های دهانه رحم نیستند و ضایعات بی خطری هستند که بعضی از بیماران با اطلاع از وجود آنها در دهانه رحم، نگران می شوند. در دهانه رحم نسج غددی ترشحی وجود دارد که این ترشحات شرایط را برای بارداری مناسب می کنند. اگر این غدد دچار عفونت شوند یا دهانه غدد بسته شود و ترشحات غدد داخل مجرا انباشته شود، به کیست نابوت تبدیل می شود.

کیست های نابوت اصلا جای نگرانی ندارند. اندازه آنها از چند میلیمتر تا چند سانتیمتر متغیر است. این کیست ها گاهی در معاینه و گاهی هم در سونوگرافی دیده می شوند. این کیست ها معمولا در خانم هایی بیشتر است که سابقه عفونت مکرر یا مزمن دهانه رحم دارند. کیست ها به درمان خاصی نیاز ندارند.