از زمان اجرای مأموریتهای سرنشیندار آپولو و با مطرحشدن بحثهای جدی درباره ماموریتهای فضایی بیشتر، این پرسش برای جامعه عملی مطرح است که چنانچه فضانوردی در فضا بمیرد، با جسد وی باید چه کار کرد؟
در حال حاضر فضانوردان در هر بار، فقط شش ماه را در ایستگاه فضایی بینالمللی (ISS) سپری میکنند و معاینات فشرده پزشکی را پیش از قرار گرفتن در فهرست نهایی پرواز فضایی پشت سر میگذرانند.
تاکنون کسی در ایستگاه بینالمللی از دنیا نرفته و از گزارشهای ناسا این گونه بر میآید که این آژانس در صورت جانباختن یک فضانورد در فضا، به دنبال ارائه راه چاره است. گرچه هنوز پروتکل رسمی درباره این موضوع ابلاغ نشده، اما فضانوردان تمریناتی را برای انجام اقدامات لازم در صورت از دنیارفتن یکی از همکارانشان انجام میدهند.
«کریس هادفیلد» در کتاب خود تحت عنوان «راهنمای یک فضانورد برای زندگی بر روی زمین»، از تمرینات نفسگیری موسوم به death sim که برای کمک به آمادهکردن فضانوردان و این که در صورت مرگ یکی از همکارانشان چه کار کنند، میگوید. در این تمرینات، فضانوردان با نحوه واکنش نشان دادن به مرگ همکارشان آشنا میشوند.
ناسا طرحهایی را برای مأموریتهای سرنشیندار به مریخ دارد و شرکتهای خصوصی مانند مارسوان و اسپیسایکس نیز پروژههایی برای ساخت مستعمرههای انسانی بر روی مریخ در ذهن دارند. تا تحققبخشیدن به سفرهای سرنشیندار بر روی مریخ دهههایی اندکی باقی است، اما آنها حتمی به نظر میرسند.
بنابراین، سرانجام افرادی در فضا جانشان را از دست خواهند دارد، چه این رخداد بر روی مریخ باشد چه در سفر به سوی آن. در این میان، سادهترین روش فرستادن جسد به خلا از طریق دریچه هوابند فضاپیماست. با این حال، به نظر میرسد یکی از قوانین بینالمللی که بر حد و مرزهای کیهانی حکمرانی میکند، مانع از این کار میشود.
تفاهمنامه سازمان ملل نیز از واردکردن هر ماده اتلافی به فضا جلوگیری کرده و جسد نیز یکی از این مواد محسوب میشود. اجسادی که در فضا شناور میشوند، میتوانند با فضاپیما یا حتی جسم شناور دیگر در سیارات بیگانه برخورد کنند و بقایای انسانی و هر باکتری و موجود زنده دیگری که در درون جسد زندگی میکنند، این سیارات را اشغال کنند.
همچنین، نمیتوان جسد انسان را در طول مسافرت طولانی فضایی در فضاپیما نگه داشت، زیرا ممکن است که زندگی خدمه هم از لحاظ روانی و هم از لحاظ جسمانی به خطر بیافتد.
علاوه بر این، ساخت فضاپیماها بینهایت هزینهبر هستند و افزودن یک مقبره به هر سامانهای از این دست، چندین میلیون دلار هزینه میبرد.
یکی از جالبترین پیشنهادهایی که در این زمینه شده، همکاری بین شرکت کفنودفن Promessa و ناسا است. این طرح شامل کیسه خواب تنگی است که جسد انسان در درون آن قرار میگیرد و سپس در معرض دماهای منجمدکننده فضای خارج قرار میگیرد.
جسد منجمد دوباره در داخل فضاپیما قرار میگیرد و در آنجا به شدت مرتعش میشود تا این که از هم متلاشی شود. در نتیجه، کیسهای حاوی غباری خاکی از جسد انسانی بر جای میماند که میتوان آن را در خارج از فضاپیما آویزان کرد تا زمانی که فضاپیما به مقصد برسد.
با این حال، هنوز درباره این که زمانی که فردی پس از فرود بر روی مریخ بمیرد، پاسخی ارائه نشده است. طرحهای ناسا و شرکت مارسوان شامل افرادی است که محصولات مورد نیاز خود را بر روی این سیاره پرورش میدهند. یکی از ایدههای کنونی استفاده از جسد انسان برای استفاده به عنوان کود است، اما هنوز مشخص نیست که آیا اجساد انسانی میتوانند برای استفاده به عنوان کود مورد استفاده قرار بگیرند یا خیر.
به گفته «پاول والپول»، اخلاقشناس زیستی ارشد ناسا، تاکنون بر روی زمین از این ایده استفاده نشده است و جوامعی وجود دارند که به شدت به کود نیاز دارند، اما از اجساد مردگان در این راستا استفاده نمیکنند.
مرگ یک موضوع عمیق انسانی است، اما برای یک فضاپیمای با مأموریت طولانیمدت، باید با آن از دیدگاه عملی و هزینهای برخورد شود.