«دوره میانسالی به سنین بین 40 تا 59 سالگی گفته می شود. بیشتر کسانی که در این سنین قرار گرفته اند، افراد فعال و شاغل جامعه هستند و هنوز می توانند تولیدمثل داشته باشند و بچه دار شوند بنابراین سوءتغذیه آنها می تواند به فرزندانشان هم لطمه بزند. مهم تر اینکه افراد میانسال در آینده ای نه چندان دور وارد دوره سالمندی می شوند. بارها دیده ایم افرادی که در طول زندگی خود شرایط تغذیه ای مناسبی نداشته اند، در دوره سالمندی با بیماری ها و مشکلات بیشتری مواجه شده اند...»
اینها را دکتر احمدرضا درستی مطلق، متخصص تغذیه و مدیرگروه آموزشی تغذیه جامعه دانشگاه علوم پزشکی تهران می گوید که میانسالی را فرصت مناسبی برای اصلاح الگوی تغذیه ای اش می داند تا بتوانیم با آمادگی و سلامت بیشتری وارد دوره سالمندی شویم.
میانسالانی که به کلینیک های تغذیه مراجعه می کنند، معمولا از چه بیماری ها و مشکلاتی شکایت دارند؟
- متاسفانه در میان گروهی از میانسالان حتی در دهه 40 هم شاهد بروز پوکی استخوان هستیم. هرچه سن این افراد به 60 سالگی نزدیک تر می شود، مشکل پوکی استخوانشان هم شدت می گیرد. افراد زیادی هم به دلیل چاقی و برای گرفتن رژیم های لاغری مراجعه می کنند. برخی افراد هم از لاغری و ضعف مفرط شکایت دارند.
علاوه بر این، افراد مبتلا به دیابت که مدت ها از بیماری خود در رنج بوده اند و رژیم غذایی مناسبی دریافت نکرده اند یا بیمارانی که در دوره میانسالی علائمی از بیماری قلبی- عروقی، افزایش چربی خون، تصلب شرایی، کبد چرب و... در آنها تظاهر پیدا کرده است، برای پیشگیری از شدت یافتن بیماری هایشان در دوره میانسالی و سالمندی به کلینیک های تغذیه مراجعه می کنند.
دوره میانسالی دوره ای است که تقریبا همه خانم ها یائسه می شوند. چه توصیه هایی در این باره دارید؟
- خانم هایی که تغذیه نامناسبی داشته اند، زودتر یائسه می شوند و یائسگی زودرس بسیار لطمه زننده است. همچنین کاهش ترشح هورمون های زنانه عامل تشدیدکننده پوکی استخوان و بیماری های زنان است. از سوی دیگر، پس از یائسگی، نیاز بدن به غذا کمتر می شود بنابراین خانمی که یائسه شده باید کمتر بخورد و کالری کمتری دریافت کند درغیر این صورت دچار چاقی و اضافه وزن خواهدشد. از این رو هرچقدر بتوان یائسگی را با بهبود تغذیه در جوانی به تاخیر انداخت و نگرانی در مورد تامین غذا را کم کرد، سن یائسگی و سلامت خانم ها در دوره میانسالی بیشتر خواهدشد.
مطالعه ای که اخیرا در دانشکده تغذیه تهران در رابطه با سن یائسگی انجام شده، نشان داد خانم هایی که در جوانی دچار ناامنی غذایی یا نگرانی از اینکه غذای کافی ندارند، بوده اند و گاهی حتی گرسنگی کشیده اند، زودتر از افرادی که امنیت کامل غذایی داشته اند، یائسه شده اند. لازم به ذکر است حتی در شروع دوره یائسگی که خانم ها از علائمی مثل گرگرفتگی، بدخلقی و... رنج می برند، می توانند با تغذیه مناسب و مصرف به اندازه انواع میوه ها و سبزی های حاوی آنتی اکسیدان و ترکیب هایی که حاوی شبه استروژن های طبیعی هستند مثل سویا و سایر حبوبات تا حد زیادی از علائم و عوارض یائسگی خود بکاهند.
آقایان هم دچار چنین مشکلاتی می شوند؟
- مردان معمولا از 60 سالگی به بعد در معرض خطر بزرگی یا سرطان پروستات قرار می گیرند و کمتر در دوره میانسالی با چنین مشکلاتی روبرو می شوند. البته همین مشکلات هم با تغذیه دوران جوانی در ارتباط است. ضمن اینکه در همان زمان هم بهبود روش های تغذیه ای از پیشرفت بیماری و عوارض آن پیشگیری خواهدکرد.
آیا افرادی که چاق هستند، می توانند به راحتی وزنشان را در این دوران کاهش دهند؟
- این مساله به نوع تغذیه آنها در دوران قبل از میانسالی بستگی دارد. افراد زیادی هستند که بارها و بارها تصیم به کاهش وزن گرفته اند و با رژیم های خطرناکی به خود سختی داده و بعد از مدتی آن را رها کرده اند. حالا که سنشان بالا رفته، این نوع رژیم گرفتن کارشان را سخت می کند اما در بیشتر موارد با تبعیت از رژیم هایی که با نظر متخصص تغذیه تجویز شده است، می توان هرچند با سرعت کمتر اما در نهایت جواب گرفت و به وزن دلخواه رسید. چه بسا افرادی که در کهنسالی هم توانسته اند، با همین شیوه وزن خود را کاهش دهند.
به افرادی که در حال وارد شدن به دوره میانسالی هستند، چه توصیه ای دارید؟
- با ورود به این دوره چکاپ های دوره ای را جدی بگیرید. کار عاقلانه این است که افراد هرچند وقت یک بار به پزشک و دندان پزشک مراجعه کنند و بررسی های لازم را متناسب با سن و جنسشان انجام بدهند. بهتر است چکاپ ها با نظر متخصص و با در نظر گرفتن شرایط سنی، جنسی و نیاز فرد انجام شود. اینگونه نیست که فردی به پزشک مراجعه کند و بگوید برایم چکاپ کامل بنویس زیرا انجام چکاپ کامل نه تنها برای همه افراد ضروری نیست بلکه گاهی حتی بی دلیل نگران کننده هم می شود.
حتی میانسالان که به ظاهر مشکلی ندارند، بهتر است هرچند وقت یک بار به تخصص تغذیه مراجعه کنند و درباره نوع تغذیه شان، مشکلاتی که دارند و... مشاوره بگیرند و در جهت بهبود شرایطشان اقدام کنند. نباید اجازه داد بیماری بر انسان غلبه کند و بعد برای رهایی از عوارض ایجادشده به متخصص مراجعه کرد.
پوکی استخوان در میانسالی
معمولا بعد از 40 سالگی استخوان ها دیگر شکل نهایی خود را پیدا کرده اند بنابراین اگر پوکی داشته باشند، دیگر نمی توان آنها را مثل قبل بازسازی کرد اما می توان با تغذیه مناسب جلوی پیشرفت آن را گرفت و به مقدار بسیار کمی به بهبود آن کمک کرد و عوارض آن را کاهش داد. افرادی زیادی هستند که به دلیل ابتلا به پوکی استخوان درد دارند اما وقتی تغذیه آنها بهبود می یابد، دردهایشان کاملا متوقف می شوند اما بهتر آن است که قبل از رسیدن به دوره میانسالی از پوکی استخوان پیشگیری کنید تا دچار عوارض متعدد آن نشوید.
لاغری مفرط در میانسالی
بسیاری از کسانی که بیش از اندازه لاغر هستند، فکر می کنند به بیماری قلبی- عروقی، دیابت، جربی خون و... مبتلا نمی شوند و هرچه دلشان بخواهد می توانند بخورند در حالی که این دیدگاه اشتباه است و بعد از مدتی به ناگهان با یک بیماری بدخیم و خطرناک روبروی می شوند. اگر فردی تغذیه مناسبی نداشته باشد، قطعا در معرض خطر است هرچند لاغر باشد. لاغری خیلی زیاد به توانمندی ذهنی، یادگیری، طول عمر و حسن خلق افراد لطمه می زند. حتی زودرنجی افراد می تواند با تغذیه آنها در ارتباط باشد. بنابراین با تغذیه مناسب باید لاغری مفرط را نیز برطرف کرد.
