غذاهای آماده (Fast Food) یا به عبارتی دیگر غذاهای حاضری اغلب غذاهایی نظیر پیتزا، همبرگر، چیز برگر، انواع ساندویچ، مرغ سوخاری، ناگت مرغ، سیبزمینی سوخاری و... هستند كه از رستورانهای عرضهكننده این نوع غذاها تهیه و جزء لاینفك برنامه غذایی روزانه اغلب ما شده اند.
غذاهایی كه دیگر احتیاج نیست چند ساعت در آشپزخانه وقت گذاشت و آنها را تهیه كرد. اگر وجه مثبت سریع آماده شدن آنها را كنار بگذاریم فست فود های به ظاهر شیك، متنوع و خوشمزه، باطن بیماری دارند كه اگر بخواهیم در هفته چندین وعده غذایی را به خوردن فست فودها اختصاص دهیم باید از همان موقع كه به خوردن این غذاها وابسته شدیم به سلامتی خود شك كنیم.
خودداری از مصرف غذاهای سرخ شده و روغنهای جامد، حیوانی و نباتی یكی از توصیههای مهم در پیشگیری از بروز بیماریهای قلبی و عروقی است. نیاز به سرخ كردن اكثرفست فودها، استفاده بیش از حد سسهای چرب و استفاده كمتر از سبزیجات منجر به چاقی، كمبود برخی از ویتامینها و املاح، ناراحتیهای گوارشی و در نهایت بیماریهای قلبی و عروقی در افراد میشود.
مصرف طولانی مدت فست فودها و برنامه غذایی نامناسب مجموعهای از مشكلات را به دستگاه گوارش و سیستم ایمنی بدن وارد میكند و سبب تغییراتی در چربی خون می شود که یكی از عوامل مهم در بروز بیماریهای قلبی و عروقی و ابتلا به تصلب شرائین است.
مشكلات فست فود ها برای مصرف كننده:
1. چاقی:
اولین مشكل ناشی از مصرف غذاهای حاضری است. اكثر این غذاها برای سلامت انسان مضر است، او را چاق میكند، و شانس ابتلاء به دیابت و حمله قلبی را به شدت افزایش میدهد. مصرف زیاد فستفود سبب ایجاد چاقی به خصوص چاقیهای موضعی در نواحی شكم و پهلوها میشود که خود چاقی یکی از عوامل (ریز فاکتورهای) مهم جهت ابتلا به دیابت می باشد.
2. افزایش چربیهای مضر:
بیشتر غذاهای حاضری سرخ شده هستند و معمولا هم برای سرخ كردن این غذاها از روغنهای نباتی جامد استفاده میكنند. درصد اسیدهای چرب اشباع و ایزومرهای ترانس در این روغنها بالاست. این چربی همان چربی مضری است كه میتواند در دیواره رگها رسوب كرده و آنها را مسدود كند.
3. خوردن نوشابه:
یكی دیگر از مشكلات غذاهای حاضری است. نوشابههای گازدار در كنار تمام این غذاها عرضه و خورده میشود. اسید موجود در نوشابههای گازدار موجب فرسایش مینای دندان شده و همچنین قند بالای این محصولات، پوسیدگی دندان ها را تسریع میكند. به علاوه نوشابهها فاقد ارزش غذایی بوده و به خاطر میزان قند بالایشان دارای كالری زیادی هستند كه موجب چاقی میشوند. فراموش نكنید كه نوشابههای رژیمی هم به دلیل داشتن قند مصنوعی آسپارتام، اشتهاآور هستند. مصرف آب، دوغ کم نمک و بدون گاز و نوشیدنیهای کم شیرین و کم کالری، سالمترین نوشیدنیها هستند.
4. كمبود مواد مغذی:
غذاهایی كه در فست فودها طبخ میشوند، دارای ارزش غذایی پایینی از نظر ویتامین و املاح مورد نیاز بدن هستند كمبود ارزشهای غذایی یكی از مشكلاتی است كه كودكان و نوجوانان را در سن رشد تهدید میكند.
اگر كودك در سنین پایین از نظر مواد مغذی كمبود داشته باشد، حتماً در دوران نوجوانی نیز دچار این مشكل خواهد بود. كودكان و نوجوانانی كه زیاد از این غذاها استفاده میكنند دچار كمبود كلسیم و ویتامین د هستند.
5. نمك فراوان و فشار خون:
بیشتر غذاهای حاضر در لیست (منوی) این رستورانها از نظر نمك بسیار بالا و غیر بهداشتی است. از طرف دیگر مصرف این نوع غذاها باعث تغییر ذائقه خصوصاً در بچه ها شده و باعث عادت بچه ها به غذاهای شور می شود که در آینده و در سنین بالاتر سبب بیماریهای قلبی و عروقی مانند فشار خون می گردد. اگر از این دوران عادت های خوب غذایی مانند مصرف غذاهای کم نمک، کم چرب و تنوع غذایی در بچه ها شکل بگیرد به حفظ سلامت آنها و پیشگیری از بیماریهای غیرواگیر از جمله بیماری های قلبی عروقی و فشار خون بالا در بزرگسالی کمک زیادی کرده ایم.
6 . پرخوری:
یكی دیگر از مشكلات این غذاهاست. وعدههای غذایی فست فود از نظر اندازه معمولا بزرگتر از یك وعده غذای خانگی است. در نظر داشته باشید كه انرژی موجود در این غذاها بسیار بیشتر از یك وعده غذای خانگی در همان حجم است.
نگهدارنده و تثبیت كننده رنگ:
در اکثر سوسیس ها و كالباس ها از نیتریت به عنوان تثبیت دهنده رنگ و نگهدارنده استفاده می شود كه این ماده در صورت استفاده بیش از حد مجاز باعث ایجاد سرطان دستگاه گوارشی در بدن می شود؛ اما از اكثر فرآورده های گوشتی (سوسیس،كالباس و همبرگر) كه قیمت ارزانی دارند، نمی توان به عنوان جایگزین گوشت استفاده كرد؛ گوشتی كه در این مواد استفاده می شود، كیفیت پایینی دارد كه با استفاده از پودر سیر، ادویه و فلفل، این قبیل گوشت ها رنگ ، بو و طعم پیدا می كنند.
مضرات ادویه های استفاده شده در گوشت های فرآوری شده:
ادویه های استفاده شده در این مواد غذایی باعث ایجاد حساسیت شدید در بعضی افراد می شوند؛ به طور مثال بعضی مواقع ادویه های هندی كه در بعضی از مواد غذائی استفاده می شود باعث اسپاسم حنجره می شود. همچنین مصرف سوسیس و كالباس که در فست فودها زیاد استفاده می شود باعث حساسیت شدید پوستی در بچه ها می شود و پوستشان حالت كهیر پیدا می كند و دستگاه گوارش آنها هم تحت تاثیر این ادویه ها قرار می گیرد و مشكلاتی را برایشان ایجاد می كند.
بعضی ادویه ها هم باعث تحریك معده می شوند كه ناراحتی های گوارشی را در پی دارند و حتی منجر به زخم معده می شود؛ به طور نمونه فلفل سبز تازه با اینكه تند هست اما هیچ عارضه ای برای معده ندارد ولی ادویه هایی كه در فراورده های گوشتی استفاده می شود بسیار عوارض شدیدی را در پی دارند و سلامت بدن را در معرض خطر قرار می دهند.
تهدید سلامتی بدن با روغن های به كار رفته در فست فود ها:
چربی و روغن هایی كه در این مواد غذایی استفاده می شود بسیار چاق كننده هستند. افراد جامعه باید به عنوان تنقل به این مواد نگاه كنند نه به عنوان یك ماده غذایی سالم. از روغن های مایع اشباع در سرخ كردن انواع فست فودها استفاده می شود كه بسیار چاق كننده هستند و فردی كه به عنوان غذای اصلی از آنها استفاده می كند به افزایش وزن و افزایش كلسترول مبتلا می شود كه عوارض شدیدی در پی دارد. چربی های مصنوعی و اشباع كه بسیار مضر هستند بیماری های گوارشی، قلبی و عروقی را در پی دارند.
یكی از مضرات فست فود ها، سرخ شدن نشاسته در روغن است؛ هر هیدروكربنی كه در روغن سرخ شود ایجاد پلی آكریل می كند كه ماده ای بسیار سمی است. وقتی یك ماده غذایی نشاسته دار را در روغن سرخ می كنیم زنجیره های نشاسته پشت سر هم قرار می گیرند كه ایجاد این رشته ها تركیبات تازه ای به وجود می آورد كه باعث ایجاد یك سری بیماری در بدن می شود. استفاده از روغن مخصوص سرخ كردن حتمی و لازم است؛ اما این روغن ها هم عوارض را كاهش نمی دهند و باز باعث بیماری می شوند.
ما باید از غذاهای آب پز یا بخارپز استفاده كنیم. اما باید این نكته را متذكر شد که از روغن های مایع اشباع در سرخ كردن مواد غذایی استفاده شود؛ این روغن ها در اثر حرارت بیش از حد تبدیل به پراكسید می شوند كه اكسیژن وارد زنجیره چربی می شود و باعث سمی شدن روغن می شود. روغن نه تنها از شكل طبیعی خارج می شود بلكه تبدیل به ماده ای بسیار مضر می شود. وقتی از روغنی كه مخصوص سرخ كردن نیست، استفاده می كنیم اتفاقاتی در سیستم بدن می افتد و چربی در دیواره عروق رسوب کرده و موجب تنگی یا انسداد آن می شود.
جایگزین مناسب فست فودها:
ما می توانیم به جای استفاده از این غذاهای چرب و پر ادویه از فست فود های سالم و سنتی استفاده كنیم؛ مخلوط میوه ها و سبزی ها؛ تخمه ها و تنقلات قدیمی، میوه های خشك شده (توت، آلو، پسته، انجیر، خرما و ...) كه عوارض بسیار كمی دارند و چربی هایی كه در این دانه های خوراكی وجود دارد برخلاف چربی هایی كه در فست فودها استفاده می شود چربی های بسیار مفیدی هستند كه نه تنها باعث بیماری نمی شوند، بلكه چربی بد خون را كاهش داده و باعث افزایش چربی خوب بدن می شوند.
غذای خانگی را می توان جایگزین فست فودها کرد و مقدار گوشت کمتر و سبزیجات بیشتری در تهیه غذا به کار برد. همچنین به جای قرصهای فشرده سوپ یا پودر پیاز یا سیر آماده که دارای مقدار زیادی نمک هستند می توان از سوپهای تازه و کم نمک خانگی و در غذاهای خود از سیر تازه استفاده کرد. برخی ازانتخابهای فست فود سالم شامل مواد زیر است:
• سالادهای بدون سس یا سسهای با چربی کم یا بدون چربی
• سیب زمینی پخته با سبزیجات به جای سیب زمینی سرخ شده با پنیر
• همبرگر ساده و کوچک
• میوه با ماست
• شیر بدون چربی
• ساندویچ با کالری کم