تاریخچه هندبال در جهان

گروهی هندبال را مثل ورزشهایی چون بوکس- کشتی و دو از رشته ها ی سنتی المپیک می دانند. «هومر» شاعر و مورخ یونانی در اثر خود«اودیسه» از ورزش هندبال بنام «اورانیا » یادکرده است درسال 1926 تصاویر مربوط به این بازی روی یكی از دیوارهای آتن قدیم حجاری شده بود كشف شد . در قرن شانزدهم و هفدهم میلادی تابستانها خانم های درباری و شوالیه ها و شاعران دربار ی این ورزش را سرگرمی خود قرار داده بودند . كنراد كخ كه یك معلم ورزش آلمانی بود در سال 1890 هندبال را به صورت جدی تری با نام رافابل اشپیل معرفی كرد . كه آن را بصورت یازده نفری بازی می كردند . هندبال شباهت زیادی به یكی از بازی های محلی چكسلواكی بنام هازنا داشت .

پس از اولین جنگ جهانی ((هرمان)) رئیس فدراسیون هندبال آلمان برای گسترش و تحكیم این ورزش بسیار كوشش كرد. البته دكتر((كارل شلنز)) استاد دانش سرای عالی تربیت بدنی و ورزش برلین كه او را پدر هندبال نامیده اند، پیش تر و در سال 1920، مقررات این ورزش را تدوین كرده و آن را در كلاس های خود به مرحله اجرا درآورده بود ، لذا پس از او شاگردانش موجبات گسترش این ورزش را در سراسر آلمان فراهم آوردند. در كشور های شمالی به دلیل سردی هوا ، برای اجرای این ورزش در سالن ، شكل تازه ای به آن داده شد كه این امر باعث پیدایش هندبال هفت نفره امروزی شد.این ورزش بین سالهای 1904 تا 1920 با استفاده از بعضی قوانین بازی فوتبال ، در قاره اروپا توسعه بیشتری یافت و به همین دلیل ، ((فوتبال)) اثر بسیاری بر آن گذاشته است.

 قبل از تشكیل فدراسیون هندبال در آلمان ، این ورزش به ضمیمه فدراسیون های ژیمناستیك و دو و میدانی اداره می شد، اما ((كارل دیم)) برای یكنواختی آن اقداماتی انجام داد كه بعدها به نتیجه رسید.تا سال 1928 از نظر تشكیلات بین المللی نیز هندبال ، جزو فدراسیون بین المللی دو و میدانی محسوب می شد. اما به دلیل اهمیت هندبال ، این فدراسیون در هشتمین كنگره خود كه در سال 1926 برگزار شد ، كمیسیونی برای مستقل كردن آن به وجود آورد و سرانجام در اوت 1928 ، فدراسیون بین المللی مستقل هندبال با یازده كشور عضو در آمستردام تشكیل شد و ((اوری براندرج)) عضو هیات مدیره آن ، برای گسترش این ورزش كمك های بسیاری كرد.

در همان سال اولین بازی نمایشی هندبال در آمستردام انجام شد و در سال 1931، كمیته بین المللی المپیك اجازه داد كه هندبال جزو بازی های المپیك درآید.از سال 1928 تا 1934 فدراسیون بین المللی هندبال گسترش بسیاری یافت و توانست بیش از 25 كشور را به عضویت بپذیرد، سرانجام اولین بازی های بزرگ و رسمی هندبال در المپیك سال 1936 برلن در رشته یازده نفره مردان انجام یافت، و كشورهای آلمان ، اتریش و سوییس به ترتیب مقام های اول تا سوم را به دست آوردند.در سال 1937 در بازی های جهانی دانشگاهی ، مسابقات هندبال نیز انجام شد كه آلمان به مقام اول رسید ، سپس در سال 1938 به مناسبت دهمین سال تاسیس فدراسیون بین المللی هندبال ، اولین مسابقات قهرمانی جهان در رشته های هندبال یازده نفره و هفت نفره با شركت كشورهای آلمان ، دانمارك، هلند، مجارستان، لوگزامبورگ، لهستان ، سوئد، سوییس و چكسلواكی در كشور آلمان انجام شد كه در هر دو رشته كشور آلمان به مقام اول نایل آمد و در هندبال هفت نفره ، كشورهای اتریش و سوئد به ترتیب مقام های دوم و سوم را به دست آوردند.پس از دومین جنگ جهانی ، ارتباطات بین المللی به سرعت از سر گرفته شد و به ترتیب ، فدراسیون قدیمی هندبال منحل شد تا این كه در ژوئیه سال 1946 با پیگیری كشورهای فرانسه و سوئد و با شركت كشورهای دانمارك، فنلاند،فرانسه،هاند،نروژ،لهستان و سوییس ، كنگره ای در اسن شهر تشكیل گردید كه به ایجاد فدراسیون فعلی هندبال در این شهر منجر شد.

 سپس در سال 1950 محل این فدراسیون ، به كشور سوییس انتقال یافت ، در استكهلم یك كمیسیون فنی بین المللی تشكیل شد كه هدف از تشكیل آن بررسی مقررات هندبال بود. در سال 1947 اولین دوره داوری هندبال در دانمارك تشكیل شد كه آثار بسیار مهم و مطلوبی در داوری این ورزش به جای گذاشت.در سال 1948 فرانسه مسابقات هندبال یازده نفره را با عنوان ((جام صلح)) برگزار كرد و كشورهای سوئد ، دانمارك،سوییس و فرانسه به ترتیب مقام های اول تا چهارم را به دست آوردند.در سال 1952 دومین دوره مسابقات جهانی هندبال یازده نفره در سوییس برگزار شد كه كشورهای آلمان ، سوئد، سوییس ، اتریش، دانمارك،هلند، فرانسه و اسپانیا به ترتیب مقام های اول تا هشتم را كسب كردند.در سال 1954 مسابقات جهانی هندبال هفت نفره در سوئد برگزار شد و این كشور به مقام اول رسید و كشورهای آلمان و چكسلواكی به مقام های دوم و سوم رسیدند، در مسابقات بین المللی هندبال یازده نفره نیز كه در سال 1955 در آلمان برگزار شد، كشور میزبان به همراه سوییس و شوروی به مقام های اول تا سوم دست یافتند.در سال 1956 مسابقات جهانی هندبال یازده نفره بانوان در آلمان برگزار شد كه كشورهای رومانی ، آلمان و مجارستان به مقام های اول تا سوم دست یافتند .

سال بعد ، این مسابقات در رشته هندبال هفت نفره در كشور یوگسلاوی برگزار شد كه كشورهای چكسلواكی ، مجارستان و یوگسلاوی به مقام های اول تا سوم رسیدند.در سال 1958 مسابقات جهانی هندبال هفت نفره در آلمان برگزار شد و كشورهای سوئد ، چكسلواكی و آلمان مقام های اول تا سوم را به دست آوردند.در حال حاضر فدراسیون بین المللی هندبال 129 عضو دارد كه 23 عضو آن در كنگره بارسلون پذیرفته شده اند. علاوه بر آن ، هندبال در بیش از 30 كشور دیگر نیز علاقه مندانی دارد كه به این ورزش می پردازند. به طور كلی تا سال 1952 هندبال یازده نفره كه در زمین فوتبال بازی می شد بر هندبال هفت نفره كه در زمین كوچكتری ، در داخل سالن بازی می شد، اما از آن پس هندبال هفت نفره به ویژه در كشورهای اسكاندیناوی ، به سرعت رشد كرد و در دیگر كشورها نیز جای هندبال یازده نفره را گرفت.

تاریخچه هندبال در ایران در سال ۱۳۴۴ شمسی ((دكتر علی محمد امیرتاش )) پس از پایان تحصیلات دوره لیسانس در رشته تربیت بدنی و ورزش از كشور فرانسه به ایران مراجعت كرده و گفتگو ها و اقدامات اولیه را جهت تاسیس فدراسیون هندبال ایران از طریق كمیته ملی المپیك شروع نمود. مدارك لازم نیز از فدراسیون بین المللی هندبال گرفته شد تا از این طریق ، مقدمات پیدایش ورزش هندبال هفت نفره در ایران فراهم شود. اما با تغییرات اداری در یك سال بعد ، در جلسه كنگره روسای تربیت بدنی و مدیران فنی استان ها و فرمانداری های كل ایران كه هم زمان با برگزاری مسابقات ورزشی آموزشگاه های كشور در خرداد ماه سال ۱۳۴۵ در شیراز تشكیل شد ، (( دكتر امیرتاش )) طی شرح مبسوطی ، تصویب و اجرای هندبال در آموزشگاه های كشور را به كنگره پیشنهاد كرد ، لیكن به علت آشنا نبودن شركت كنندگان در كنگره با ورزش هندبال ، متاسفانه این پیشنهاد به تصویب نرسید و بررسی بیشتر درباره آن به آینده موكول شد.

در سال ۱۳۴۷، تغییرات و سازماندهی جدیدی در اداره كل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش پدید آمد كه تصویب بازی هندبال را همانند یكی از ورزش های رسمی آموزشگاه های كشور ة ممكن ساخت. مسئولان وقت كه از افراد با تجربه بودند و با ورزش های جدید نیز آشنایی داشتند، این پیشنهاد را با احتیاط و به طور غیر رسمی پذیرفتند ، و بنا شد (( دكتر امیرتاش )) برای آزمایش ، دو تیم در دبیرستان البرز تهران تشكیل و تمرین دهد تا بتواند ورزش هندبال را در عمل به روسای ادارات و مدیران فنی تربیت بدنی كشور كه بار دیگر در تهران گرد می آمدند، نشان دهد.

هم زمان با تمرین این دو تیم ، اولین نشریه هندبال هفت نفره در ایران كه شامل خلاصهمقررات بازی و مقدماتی از مهارت های انفرادی و دسته جمعی بود، در ۲۷ صفحه تهیه و در اختیار مسئولان و دست اندركاران تربیت بدنی آموزش و پرورش گذاشته شد.به همت اداره كل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش ، در بهمن سال ۱۳۴۷، سمینار بررسی مسایل و مشكلات تربیت بدنی و ورزش آموزشگاههای كشور ، با شركت روسای اداره های تربیت بدنی و مدیران فنی استان ها و فرمانداری های كل در تهران تشكیل شد و در ضمن یك مسابقه كامل بین دو تیم هندبال دبیرستان البرز ترتیب یافت و نشریه ۲۷ صفحه ای كه به همین منظور تهیه شده بود در دسترس شركت كنندگان سمینار گذاشته شد، در جلسه بعدی این سمینار تصمیم گرفته شد ، با توجه به امتیازات تربیتی و ورزشی كه هندبال هفت نفره دارد، به عنوان یكی از رشته های ورزشی به آموزش و پرورش ، پیشنهاد شود.

 پس از چهار سال انتظار ، این اولین پیروزی بود. پیش از پایان سال ۱۳۴۷ ، پیشنهاد مذكور تصویب شد و فدراسیون هندبال آموزشگاه های كشور شكل گرفت. ریاست فدراسیون به (( جعفر گلبابایی)) كارمند عالی رتبه وزارت آموزش و پرورش و مشاور فنی آن به (( دكتر امیرتاش)) واگذار شد.بع منظور آشنایی معلمان و مربیان ورزش كشور با ورزش هندبال هفت نفره و آماده كردن مقدمات لازم جها مسابقات هندبال در چهار چوب مسابقه های آموزشگاه های كشور كه در دهه اول تیر ماه سال ۱۳۴۸ در تهران برگزار شد ، دو كلاس فشرده آموزش مربی و داوری هندبال ، جهت شركت مربیان استان تهران در دهه دوم اسفند ، و برای مربیان ورزش منتخب از سایر نقاط كشور در دهه سوم اسفند ۱۳۴۷ ، به همت اداره كل تربیت بدنی آموزش و پرورش و با سرپرستی و تعلیم (( دكتر امیرتاش)) در تهران تشكیل و آموزش های لازم داده شد.سرانجام تیم های تعلیم یافته به كمك مربیانی كه در كلاس های فشرده شركت كرده بودند ، از شهرستان های تهران ، اهواز ، مشهد ، اصفهان، شیراز و كرمان در این مسابقات شركت كردند كه به همین ترتیب مقام های اول تا ششم را به دست آوردند.

مقررات كامل ورزش هندبال كه از فدراسیون بین المللی هندبال تهیه و ترجمه شده بود به نام (( فدراسیون هندبال آموزشگاه های كشور)) تكثیر و در همین كلاس ها در اختیار شركت كنندگان گذاشته شد. اكنون زمانی بود كه عده بسیاری از دانش آموزان كشور ، ورزش هندبال را می شناختند و مربیان با علاقمندی بسیار در پی تكمیل معلومات خود در این زمینه بودند. دست اندركاران اداره كل تربیت بدنی آموزش و پرورش نیز كه بر این امر واقف بودند، پیشنهاد (( دكتر امیرتاش)) را مبنی بر دعوت از یك مربی خارجی ، پذیرفتند و پیرو آن بلافاصله از ((لامیشل پائولینی)) فارغ التحصیل دانش سرای عالی تربیت بدنی و ورزش فرانسه و مربی تیم قهرمان هندبال فرانسه و عضو كمیته فنی فدراسیون هندبال آن كشور ، به طور رسمی دعوت شد تا برای تدریس در كلاس هندبال به ایران مسافرت كند .

 در مدت ده ماه اقامت وی در ایران ، با همكاری ((دكتر امیرتاش )) یك كلاس تكمیلی برای مربیان استان مركزی ، در دهه دوم مرداد ماه سال ۱۳۴۸ در تهران و یك كلاس تكمیلی دیگر در شهرستان اصفهان برگزار شد.در شهریور ماه ۱۳۴۹ نیز كلاس دیگری برای مربیان هندبال كشور در منظریه تهران تشكیل شد و طی آن ((دكتر امیرتاش)) آخرین تحولات هندبال تا آن زمان را برای شركت كنندگان تشریح كرد. تاسیس فدراسیون هندبال در سال ۱۳۵۲ با توجه به پشتوانه ای كه از نظر تعداد بازیكن و مربی در كشور ایجاد شده بود ، سازمان تربیت بدنی وقت به این ورزش توجه پیدا كرد و سرانجام در سال ۱۳۵۴ فدراسیون هندبال تاسیس و (( مهندس هارون مهدوی )) عهده دار امور آن شد.

هندبال در آموزشگاهها از سال ۴۸ تا کنون انجام گرفته البته بعضی از سالها در آن وقفه داشته است.

- دومین مسابقات قهرمانی کشور مردان ۱۳۵۵ درمشهد

- اولین مسابقات قهرمانی زنان     ۱۳۷۰ درتهران

- اولین دوره مسابقات دانشجویان (پسر) 1367 در زاهدان

- اولین دوره مسابقات هندبال ساحلی (مردان) ۱۳۸۰ بندرعباس

- بهترین نتیجه تیم ملی مسابقت آسیایی بانکوک (مردان) مقام چهارم  ۱۹۹۸

- بهترین نتیجه تیم باشگاهی مردان در مسابقات آسیایی مقام سوم تیم ذوب آهن

- اولین حضور تیم هندبال دانش آموزان پسر ایران درمسابقات جهانی هندبال دانش آموزان درکشور یونان درسال ۲۰۰۲ در اردیبهشت ماه ۱۳۸۱ و با کسب مقام ششم

هندبال که به مادر ورزش های توپی شهرت دارد به اشکال زیر بازی می شود:

1. هندبال هفت نفره

2. مینی هندبال

3. هندبال نشسته

4. هندبال با ویلچر

5. هندبال ساحلی

خلاصه ای از مقررات و قوانین بازی هندبال

1- مدت بازی:

در دو زمان 30 دقیقه ای برای بزرگسالان – 25 دقیقه ای برای جوانان – 20 دقیقه ای برای نوجوانان و 15 دقیقه ای برای نونهالان می باشد با زمان استراحت 10 دقیقه ای بین دو نیمه.

2- تعداد بازیكن:

12 نفر كه 7 نفر بازیكن اصلی می باشند و در مینی هندبال 5 نفر اصلی می باشند.

3-دروازه بان:

دروازه بان می تواند در منطقه 6 متری مانور دهد و هر زمان از منطقه بیرون آید به عنوان بازیكن زمین محسوب می شود. هیچ بازیكنی حق ندارد توپ را در منطقه 6 متری به دروازه بان پاس بدهد