جزیره زیبای قشم در حد فاصل خلیج فارس و دریای بزرگ عمان و در دهانه تنگه هرمز واقع شده است. این جزیره زیبا حدود 1500 کیلومتر مربع وسعت دارد و بین جزایر خلیج فارس بزرگترین جزیره از نظر وسعت است. مناطق طبیعی بکر و دیدنی این جزیره را از جزایر دیگر متمایز کرده. این جزیره به دلیل همجواری با جزایری مثل لارک، هنگام، هرمز، تنب بزرگ، تنبگ کوچک و ابوموسی از موقعیت جغرافیایی خاصی برخوردار بوده و دارای اهمیت استراتژیکی دیده بانی و دروازه بانی خلیج فارس است .

قِشم بزرگترین جزیره خلیج فارس و بزرگترین جزیره غیر مستقل دنیا است. شهر قشم در شرقی‌ترین نقطه جزیره واقع شده‌است. جزیره های هنگام ، هرمز و لارک در اطراف قشم هستند. بعضی جزیره های کوچک اطراف قشم وجود دارند که فاصله کمی با ساحل جزیره دارند و جزر و مد به ساحل جزیره میپیوندند و میگسلند. همین باعث نامگذاری این چند جزیره کوچک بعنوان «جزایر ناز» شده است که گویی در پیوستن به جزیره ناز می کنند !

عمده فعالیت صورت گرفته دراین جزایر صیادی است. به تازگی طبیعت بکر و ساحل زلال این جزایر مورد توجه گردشگران قرار گرفته است، که در این میان جزیره هنگام به خاطر نزدیکی به جزیره قشم و زیستگاه دلفین ها، آهوها (جبیرها) و تنها پارک کروکودیل ایران بیشتر از بقیه گردشگر جذب می کند.

جاذبه های گردشگری

غارهای خربس

در فاصله 10 کیلومترى غرب شهر قشم، خربز در میانکاسه‌اى وسیع قرار گرفته که اطراف آن را دایره‌وار تپه‌هاى کوتاه و بلند مرجانى پوشانیده‌اند . این روستا حداقل تا زمان ساسانیان (1400 سال قبل) مکانى آباد و محل تردد سیاحان و کشتى‌بانان بوده است .
 

روستاى بزرگ خوربیز یا خربس خربز (XARBEZ) اکنون کاملاً ویران شده و جز کلاته گورستان و برکه‌اى از آن باقى نمانده است . نام خربس خود واژه‌اى است که در زبان پهلوى از آن مى‌توان نشان یافت . در جلو همین قلعه، در فاصله‌اى نه چندان دور از غارهاى خربس، گورستانى وسیع و قدیمى وجود دارد که هم گورهاى پیش از اسلام و هم بعد از اسلام در آن دیده مى‌شود . در میاندشت خربس، وقتى رو به شمال بایستیم، آثار ساختمانى قلعه مخروبه‌اى از سنگ را مى‌بینیم که احتمال مى‌رود در دوران بعد (از صفویه به بعد) آن سنگ‌چین‌ها را چندبار بازچین کرده و دوباره فروریخته باشد .

این غارها که از پدیده‌هاى کهن زمین‌شناختى به شمار مى‌روند، همراه با دیگر پدیده‌ها و کوه‌ها و خود جزیره قشم دنباله چین‌خوردگى‌هاى رشته کوه‌هاى زاگرس هستند که در هزاره‌هاى گذشته از زیر آب سربرآورده‌اند. روشن است که این غارها در دوره‌هاى تمدنى بعد دچار دگرگونى و تغییرات دیگرى شده‌اند . غارهاى خربس را به لحاظ شکل و ساختار با دخمه‌هاى آذربایجان، کردستان، لرستان، بوشهر، اهواز و شوشتر مقایسه مى‌کنند. غارهاى خربس به ویژه از نظر فضاهاى درونى شکل و طرح اولیه خود را حفظ کرده و به همان صورت کهن خود باقى‌مانده است .

قلعه پرتغالی ها
 

آلبوكرك، جزایر دهانه خلیج فارس را تصرف كرده و از این طریق بر راه بازرگانی دریایی بین هند و اروپا تسلط یافت، چیرگی پرتغالی ها بر این آبراه مهم دریایی 110 سال طول كشید. این قلعه در سال 1507 میلادی به فرمان  «آلفونسو آلبركرك» دریانورد پرتغالی در جزیره قشم احداث شد . سرانجام در سال 1623 میلادی این قلعه و دیگر پایگاهها در دهانه خلیج فارس را یكی از سرداران صفوی متصرف شد و ایرانیان تا امروز بر این پرارزش ترین آبراهه دنیا چیره هستند.

قبرستان انگلیسی ها
 

از این مكان كه در 135 كیلومتری شهر قشم در بندر باسعیدو قرار دارد و تنها قبر شماری از ماموران دولت انگلیس، دكل دیدبانی و قلعه كوچك ساحلی، اسکله سنگی و توپ باقی مانده است. این قبرستان باقی مانده محل زندگی شماری از انگلیسی ها در زمان فتحعلی شاه است. از جمله موارد دیدنى این قبرستان علاوه بر سنگ گورهاى قدیمى و شکسته، وجود یک ستون یادبود در آن است که همچنان تا به امروز به یادگار مانده است. البته سنگ نبشته‌هاى این بنا را نیز شکسته‌اند و چنین که پیداست بیشتر قبرها ویران و نبش شده است.

گنبد نمکی 
 

کوه نمکی - کوه نمکدان - در قسمت جنوب غربی جزیره، ویژگی عمده مجموعه کوهستانی غربی را تشکیل می‌دهد. این کوه که به شکل مخروط است تا ارتفاع ۳۹۷ متر (قلهٔ کوه نمکدان) می‌رسد. ساختار نمکی این کوه از انباشته شدن صخره‌های آذرین با رسوبات تشکیل شده‌است. کوه گنبد نمکی، با بقایای معادن نمک باستانی و چشمه‌های آب شور، به خودی خود یک ”اثر تاریخی طبیعی دیدنی" با امکانات آموزشی و تفریحی را به وجود آورده‌است.

چاه های طلا
 

تعداد چاه‌ها بیش از 50 الى 60 حلقه است که عموماً آب دارند مگر آنها که از گل و لاى انباشته شده و بایستى لاى‌روبى شوند. بعضى نوشته‌اند آب آنها از باران و سرریز تل و صخره بالادست تأمین مى‌شده است به همین دلیل ”تل آو" نامیده شده‌اند و به مرور به ”طلا" شهرت یافته‌اند . چاه‌هاى کنده شده در بندر لافت که در سنگ سیست کوه و در مکانى گود حفر شده‌اند و به مثابه ”آرتزین" عمل مى‌کنند . چندین درخت کهور کهن، ساقه‌هاى پیچ در پیچ و گره خورده و قطور خود را درون سنگ فرو برده‌اند تا ریشه‌شان را به آب برسانند.

مردم منطقه این چاه‌هاى آب و درختان را مقدس مى‌شمارند و در کنار چاه‌ها و زیر سایه درختان قربانى مى‌کنند و بر شاخه‌هاى کهن‌ترین درخت با پارچه‌هاى سبز دخیل بسته‌اند. مردم بومى معتقدند که این درخت‌ها حافظ و نگهبان آب چاه‌ها هستند و سرسبزى آنها نشان‌دهنده وجود آب شیرین در محل است. آب شیرین و زلال در سفره زیرزمینى و در سنگ شیست جریان دارد که در گودى‌ها تا 10 متر و در بلندى‌هاى در عمق بیشترى به آب رسیده‌اند. مردم معتقدند که در قدیم تعداد چاه‌ها 366 حلقه (طبق روزهاى سال کبیسه) بوده که هر چاه به مصرف یک روز در طى سال مى‌رسیده است. از این چاه‌ها امروزه نزدیک به 70 حلقه باقى‌مانده است.

دره ستاره ها

بر اساس یك افسانه قدیمى جزیره نشینان، دره ستاره ها را شب هنگام محل آمد و شد ارواح و اجنه مى دانند كه این باور از نظر علمى هنوز اثبات نشده است .

بنا به تحقیق آنوبانینى؛ اهالى محل عقیده دارند ستاره اى از آسمان افتاده و اشكال عجیبى را از خاك و سنگ و ماسه پدید آورده است . دره ستاره ها با قدمت حدود 2 میلیون سال،كه بر اثر فرسایش خاك، سنگ و ماسه ناشى از باد و باران و رگبارها به وجود آمده است، شاهكار كم نظیر طبیعت در جزیره زیباى قشم است. قدمت دره ستاره ها مربوط به دوره زمین شناسى سنوزوئیك (حدود 2 میلیون سال) است . از شهر قشم كه به سمت ساحل جنوبى آن حركت كنید به روستاى «بركه خلف» مى رسید . روستاى بركه خلف در فاصله 5 كیلومترى از در شمال این روستا یكى از زیباترین جلوه هاى فرسایش در جزیره قابل مشاهده است . ادامه راه، جاده خاكى است كه شما را به دره ستاره ها مى رساند. نوشته زیر به طور دقیق متن تابلوى راهنماى نصب شده در محل دره ستاره هاست .
 

دره ستاره ها كه اهالى بومى به آن ستاره افتاده یا استاره كفته نیز مى گویند از زیباترین جلوه هاى فرسایش در جزیره پهناور قشم است اهالى معتقدند پس از فرو افتادن ستاره اى در این محل و بر اثر ضربه اى سهمگین، خاك از زمین بالا آمده و به هر شكلى كه بوده خشك شده و چنین اشكالى پدید آمده است . به دلیل شكل ویژه این دره و انواع حجم ها و پدیده هاى فرسایش موجود در آن وزش بادهاى تند و گردش هوا در لابه لاى ستون ها و حفره هاى موجود در دره تولید صدا مى كند و به دلیل این صداها ست كه اهالى معتقدند با تاریك شدن هوا این دره محل آمد و شد ارواح و اجنه است و بنا براین از ورود به آب در شب خوددارى مى كنند . زیبایى دره ستاره ها در شب هاى مهتابى در لحظاتى كه سكوت همه جا را فرا گرفته و آسمان و ستاره ها در نزدیكى زمین احساس مى شوند، دو چندان است. در گوشه و كنار ستون ها و دره ستاره ها راه هاى تنگ، باریك و گاه پهن و وسیع وجود دارد كه با نظم خاص خود چشم هر بیننده اى را خیره میکند .

دره ستاره ها در واقع یك ناحیه فرسایش یافته از سوى آب هاى سطحى، رگبارهاى فصلى و تندبادها است. فلات اولیه كه هنوز در بخش شمالى به صورت كم و بیش دست نخورده باقى مانده، در ارتفاع بین 7 تا 10 مترى از كف دره قرار دارد و جنس آن ماسه سنگ با سیمان آهكى سست و پر از پوسته هاى فسیلى است .

در هر صورت براى رفاه حال بازدیدكنندگان و گردشگران در ابتداى سال 85 به دستور مدیرعامل منطقه آزاد قشم و با همت معاونت سیاحتى و گردشگرى سازمان و كمك اهالى و شوراى اسلامى روستاى بركه خلف راه دسترسى به دره ترمیم و براى ایجاد امكانات رفاهى و بهداشتى اقداماتى صورت پذیرفته است .

منظره هاى این دره واقعاً قشنگ و جالب هستند. در گوشه و كنار ستون ها و كنگره ها با اشكال متنوع و جالب به چشم مى خورند و بین اینها راه هاى تنگ و باریك و گاهى پهن و وسیع وجود دارد. علاوه بر این شكاف ها و سوراخ هاى بزرگ و كوچكى هم ایجاد شده اند كه ممكن است این تصور را ایجاد كنند كه موجودى عجیب و غریب در دل آن تاریكى ها زندگى مى كند. با وجود این اشكال و طرح هاى عجیب بیخود نبوده كه در شبهاى تاریك مردم فكر مى كردند اشباح و اجنه در این دره رفت و آمد مى كنند .

از دیگر مکان های گردشگری این جزیره می توان به موارد زیر اشاره کرد:

•    خلیج لاک پشت ها (و تماشای لاک پشت های بزرگ و کوچک دریایی، شناور در سطح آب و نزدیکی ساحل.)

•    مدرسه تاریخی کمالیه ( در روستای بند حاج علی – مدرسه ای دینی برای آموزش طلبه ها ، معماری با شکوه به شکل قدس ، کتابخانه مجهز ، شبستان بزرگ و زیبا و.... )

•    بندر و شهر صیادی سوزا ( و صیادان تازه از دریا بازگشته، با انواع ماهی ها برای عرضه در ساحل و فروش در همان پای قایق )

•    زیستگاه فلامینگوها ( به ویژه در فصل زمستان و بعد از بارندگی که برکه های پیرامون سوزا و مسن پر از آب می شوند .)

•    نخلستان (منطقه دیرستان و نخلستان های پر دامنه آن ، به ویژه در تابستان و نخل های نشسته به بار ، با خوشه های طلایی و قهوه ای خرما )

•    ساحل تخمگذاری لاک پشت های دریایی ( در ساحل روستای شیب دراز ، در فصل بهار)

•    اکو پارک قشم برای دوستداران طبیعت و کسانی که مایلند چادر خود را در کنار دریا برپا کنند.

•    جزیره هنگام و طاق ها و غارهای ساحلی آن ، در خط ساحل جنوبی جزیره ، ساکت و زیبای غرب جزیره و خزندگان به جای مانده از نسل دایناسورها - گله های دلفین و بازیگوشی این موجودات زیبا در آب - آکواریوم دریایی جزیره با انواع آبزیان که در آب های زلال شنا می کنند و به آسانی دیده می شوند - جزایر مرجانی کف آب و مرجان هایی که مأمن آبزیان هستند - آهوی جبیر و... پارک های حفاظت شده پارس

•    صیدگاه های سنتی ماهی در محدوده جزر و مدی

•    اسکله صیادی سلخ ( بزرگترین بازار صیادی جزیره - موسیقی درمانی زار- نمایش سنتی شوشی - لباس های سنتی و سوزندوزی شده زنان )

•    بام قشم (دشتی مسطح و پر درخت در ارتفاع 220 متر از سطح دریا و دارای چشم انداز به دریا از جنوب و از شمال ، آب انبار و آهوی وحشی جبیر)

•    صیدگاه های سنتی ماهی در محدوده جزر و مدی

•    اسکله صیادی سلخ ( بزرگترین بازار صیادی جزیره - موسیقی درمانی زار- نمایش سنتی شوشی - لباس های سنتی و سوزندوزی شده زنان )

•    بام قشم (دشتی مسطح و پر درخت در ارتفاع 220 متر از سطح دریا و دارای چشم انداز به دریا از جنوب و از شمال، آب انبار و آهوی وحشی جبیر)

•    کاسه سلخ ( برهوتی وسیع و بی آب و علف با میلیون ها تپه مخروطی شکل کوچک و بزرگ ، چشمه آب معدنی نمک و سولفور.)

•    کوه مخروطی نمکدان به قطر قاعده 7 کیلومتر و ارتفاع بیش از 300 متر .

•    غارهای نمک (که اخیرا توسط کارشناسان کشور چک مطالعه و اندازه گیری شده و با بیش از 5/5 کیلومتر از جمله طولانی ترین غارهای نمک جهان تخمین زده می شود)

•    چشمه ها و حوضچه های نمک ( در پای کوه نمکدان )
 

مراکز خرید و بازارهای قشم

بازار سنتی قشم از قدیم فعال بوده و امروز همچنان نقش عمده ای در عرضه انواع محصولات دارند و این بازار در مرکز شهر و در نزدیکی اسکله سنگی (شهید ذاکری) قرار دارد .

بازار خلیج فارس

دارای چهارطبقه- اول و دوم تجاری شامل 80فروشگاه، طبقه سوم دارای 30واحد اداری مسکونی، طبقه چهارم رستوران خلیج فارس، چهار آسانسور، سیستم تهویه مرکزی، نمایندگی محصولات JVC ، کن وود ، فارلین ، TDK ، نوکیا، وست پوینت، کارول، لومینارک، آرکوپل

بازار ستاره

دارای 641 فروشگاه در سه طبقه تجاری، شعب بانک های ملی ، سپه ، صادرات، واحد فروش برگ سبز، موزه تاکسی درمی، بازی های کامپیوتری ، سالن بیلیارد، رستوران سنتی، کافه تریا، پیتزا فروشی، آرایشگاه زنانه و مردانه، پله برقی، سیستم تهویه مرکزی، سیستم پیجینگ، نمازخانه، نمایندگی محصولات شوارتسکلف آلمان، آرکانسیل، نیوا، کلیون، آرکون، آیوا، سامسونگ، JVC – LG – SONY - تفال – BYC ، چای احمد، فیلیپس

بازار سیمرغ

دارای چهار طبقه ، زیرزمین 24 باب انبار، طبقات همکف و اول 71 فروشگاه ، طبقه دوم رستوران، کافی شاپ، سالن بیلیارد، سیستم تهویه مرکزی، سیستم پیجینگ و آنتن مرکزی

روستای دَرْگَهان 

دَرْگَهان یکی از شهرهای استان هرمزگان در جنوب ایران است. این شهر از توابع بخش مرکزی شهرستان قشم است. این شهر در بیست کیلومتری و غرب شهر قشم واقع شده است. 

این شهر از زمان‌های دور مرکز تجاری جزیره قشم و مهم‌ترین بندرگاه این نواحی بوده و می‌باشد. در حال حاضر نیز با داشتن مراکز تجاری متعدد و مشهور خودش میعادگاه خیل عظیم مسافرانی می‌باشد که گاه فقط برای بازدید از غروب به یادماندنی این شهر به همراه خرید از مراکز تجاری آن به جزیره قشم سفر می‌کنند. مردم شهر بندردرگهان بسیار خونگرم، مهربان و مهمان نواز می‌باشند و در میان اهالی جزیره قشم و استان هرمزگان به مردمان رئوف مشهورند. 

 از مناظر زیبا و به یادماندنی این شهر تماشای طلوع و غروب خورشید از روی اسکله قدیم می‌باشد. از مهمترین مراکز تجاری آن می‌توان به بازار نخل با سبک معماری و سنتی قشم و ساخته شده با چوب و بازاردودلفین، مروارید، صدف، نگین، زمرد و اطلس اشاره کرد که در کنار بازار بزرگ قدیم این شهر قرار گرفته‌اند.
 

خوراکی‌های محلی
 

نان تُمُشی، نوعی نان محلی بسیار نازک است که در قشم آنرا با سس مخصوصی می‌پزند. در این نان تخم مرغ و پنیر می‌ریزند که همزمان با نان می‌پزد. نوشیدنی مخصوص قشم چایی شیر است . خورش قلیه‌ماهی از غذاهای محلی این جزیره است .
 

جزیره هنگام
 

جزیره هنگام از جزیره‌های ایران در خلیج فارس است که با آبادی‌های کوچک با وسعت حدود ۵۰ کیلومتر مربع در جنوب جزیرهٔ قشم واقع شده و دارای معادن نمک و خاک و سرب است. این جزیره ۶/۳۳ کیلومتر مربع مساحت دارد و به شکل مخروط ناقصی است که در کرانه‌های جنوبی جزیره قشم واقع شده‌است. فاصله آن تا بندرعباس حدود ۴۳ مایل دریایی و تا شهر قشم حدود ۲۹ مایل دریایی می‌باشد این جزیره ارتفاعات پست آهکی دارد و بلندترین نقطه آن کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع است. طولانی‌ترین قطر آن از «روستای هنگام کهنه» تا «روستای هنگام جدید» ۹ کیلومتر است.

از نقاط دیدنی جزیره تأسیسات بندری انگلیسی‌ها است. تماشای دسته‌های دلفین اطراف جزیره یکی از دیدنی‌های این جزیره به شمار می‌رود. شنا و غواصی در سواحل پیرامون جزیره و تماشای لاک‌پشتان دریایی، سواحل زیبای صخره‌ای و شنی از جمله جاذبه های دریایی اطراف هنگام و طبیعت منحصر به فرد، آهوان و تنها پارک کروکودیل کشور از جاذبه‌های داخل جزیره هنگام محسوب می‌شوند. پارک کروکودیل نوپک مهمترین مرکز گردشگری ساخته شده در این جزیره زیبا و دیدنی است. این جا نخستین مزرعه پرورش کروکودیل کشور است. در کنار این پارک با ایجاد امکانات لازم و کمپینگ دائمی امکان اقامت طبیعت گردان فراهم شده است.
 

جزیره ناز
 

جزیره ناز در نزدیکی سواحل شرقی جزیره قشم قرار گرفته است و از ساحل در حدود یک کیلومتر فاصله دارد. مساحت این جزیره در حدود سه هکتار است و دیواره های صخره ای به ارتفاع ۵ تا ۱۰ متر اطراف آن را فرا گرفته است. این جزیره فاقد ساحل شنی است. این جزیره کاملا مسطح بوده و با جزر آب، برای مدت کوتاهی باریکه ای از خشکی این جزیره را به جزیره قشم وصل می کند.
 

دره چاهکوه
 

دره چاهکوه در بخش شهاب از توابع شهرستان قشم و از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این دره در ۱۰۰ کیلومتری شهر قشم و در کنار روستای چاهوی شرقی قرار دارد. یکی از جاهای مهم گردشکری جزیره قشم است.

چاهکوه دره‌ای است با احجام و تندیس‌های بی نظیر و پوشیده از صدها حفره و کاسه و طاقچه بر بدنه عمومی آن با جوی‌های سنگی و چاههای آب که از یورش باد، بارش باران های تند و تابش آفتاب داغ پدید آمده‌است.
 

جنگل حرا

منطقه حفاظت‌شده حرا و تالاب بین‌المللی خور خوران، مجموعه جنگلهای درختان سرسبز ساحلی مانگرو یا حرا است که در حوالی جزیره قشم، بندرپل، جزیره هرمز و بندر خمیر در استان هرمزگان قرار دارد که با آبراهه‌های آن با پرندگان زیبا و طبیعت بکر وحشی‌اش از منابع توریستی و دیدنی استان هرمزگان می‌باشد. و هر ساله افراد زیادی را برای تماشا به سوی خود جلب می‌کند و یکی از نقاط دیدنی استان هرمزگان در جنوب ایران است. این جنگلها معمولاً تحت حفاظت سازمان محیط زیست قرار دارند. و مجموعه حرای شمال غربی قشم بدلیل اهمیت بین‌المللی بعنوان ذخیره گاه زیست کره حرا شناخته می‌شود.
 

سواحل جنوبی ایران از جمله هرمزگان که از مناطق خشک و دریایی آب شور شناخته شده است این گیاهی است که بی نیاز به آب شیرین می‌روید. به این گیاه در بندرعباس حرا گفته می‌شود.

درختان حرا، در قسمتهای کم عمق خور خوران کنار و روی تپه‌های جزیره مانندی که هنگام پایین رفتن آب دریا از آب بیرون می‌مانند قرار گرفته‌است. عمق آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر تجاوز نمی‌کند؛ بنابراین جنگل هنگام بالا آمدن آب دریا، در آبهای خلیج فارس به حالت شناور می‌ماند و با فروکش کردن آب دریا به مدت ۶ تا ۷ ساعت مانند جنگل‌های مناطق خشک نمایان می‌شود. مساحت کل جنگل‌های حرا ۷ هزار و ۵۰۰ هکتار و مساحت حوزه جزیره قشم ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار تخمین زده شده‌است.