تاکید بیش از حد به برد و نتیجه ،تاثیر پذیری از مربیان و ورزشکاران پرخاشگر،انگیختگی بیش از حد و گاهی فشار مطبوعات و رسانه های تصویری از علل بروز خشونت و پرخاشگری در مسابقات ورزشی است. رفتاری پرخاشگری محسوب می شود که از روی قصد و عمد برای صدمه زدن به دیگری یا به خود انجام گرفته باشد.
پرخاشگری به منظور توصیف مجموعه ای از رفتارهای برون ریزانه مورد استفاده قرار می گیرد که در همه آن ها مشخصه ی تجاوز به حقوق افراد دیگر اجتماع و تأثیر آزارنده ی این رفتار مشترک است. برخی از روان شناسان پرخاشگری را رفتاری می دانند که به دیگران آسیب می رساند یا بالقوه می تواند آسیب برساند. پرخاشگری ممکن است بدنی ، لفظی یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران باشد این روانشناسان بین پرخاشگری وسیله ای و پرخاشگری خصمانه تمایز قائل شده اند.
خشونت و پرخاشگری در ورزش
ورزش سرشار از زیبایی هاست. اجرای ماهرانه ورزشکاران در میدان ورزش زیبایی ها را می افریند که تماشاگران و علاقمندان به ورزش را به وجد می آورد. اما صحنه زیبای رقابت ورزشی گاه توسط ورزشکاران به زشتی می گراید و با خشونت و پرخاشگری آلوده می شود. با توجه به تعاریف موجود می توان خشونت و پرخاشگری را از نظر مفهومی به عنوان عملی در نظر گرفت که از جانب فرد یا افرادی و از روی اراده و آگاهی به منظور آسیب رسانی جسمانی یا روانی به دیگران انجام می شود.
در عرصه فعالیت های ورزشی پرخاشگری برای توصیف جنبه های گسترده ای از اعمال مورد استفاده قرار می گیرد. مثلا" یک ورزشکار گلف را می توان به دلیل اتخاذ رویه ای برای غلبه بر رقیبش در یک رقابت پرخاشگر نامید. یا شرکت کنندگان در فعالیت های ورزشی مختلفی مانند تنیس-فوتبال و مشت زنی دارای حالت هایی از پرخاشگری باشند.
شرکت کنندگان و تماشاگران فعالیت های ورزشی را می توان به خاطر انجام بعضی رفتارها که جنبه تحقیر آمیز و توهین دارند پرخاشگر نامید.
درعرصه فعالیت های ورزشی سه سطح برای بررسی تحلیل خشونت و پرخاشگری ملاحظه می شود :
۱- خشونت و پرخاشگری ورزشکاران در مسابقات و رقابت های ورزشی
۲- خشونت و پرخاشگری تماشاچیان و طرفدارن تیم های ورزشی علیه ورزشکاران
۳- خشونت و پرخاشگری تماشاچیان رویدادهای ورزشی که در قالب هواداری از تیم های ورزشی بر علیه یکدیگر و گاه اموال و دارایی های عمومی انجام می شود.
عوامل مختلف پرخاشگری و خشونت در ورزش
۱- تاکید بیش از حد به برد و نتیجه
۲- تاثیر پذیری از مربیان و ورزشکاران پرخاشگر
۳- انگیختگی بیش از حد
۴- فشار مطبوعات ورسانه های تصویری
خشونت و پرخاشگری در مقابل قاطعیت و جرات
رفتار قاطعانه درجات بالایی از قدرت جسمانی یا کلامی و یا نمایش تلاش و انرژی غیر عادی جسمانی را در بر می گیرد. تفاوت رفتار قاطعانه با خشونت و پرخاشگری در این است که قصد رفتار قاطعانه رسیدن به هدف است و نه آسیب رساندن به حریف همچنین رفتار قاطعانه در چهار چوب قانون و مقررات است ولی خشونت و پرخاشگری جریمه ای قانونی را برای بازیکن در پی دارد.
خشونت و پرخاشگری در تماشاچیان
خشونت و پرخاشگری در ورزش به ورزشکاران محدود نمی شود و یکی از مشکلات ورزش در جوامع فعلی خشونت و پرخاشگری تماشاچیان بویژه در ورزش فوتبال می باشد.چه بسیار انسانهایی که در هنگام تماشای یک مسابقه ورزشی جان خود را از دست داده یا جراحت های خطرناکی را متحمل شده اند.مثال:کشته شدن ۳۱۸در استادیوم ورزشی لیما در حین برگزاری مسابقه فوتبال آرژانتین و پرو-۱۹۶۴ .
تماشاچیان مسابقات ورزشی یا جماعت معمولا" دارای رهبر یا رهبرانی هستند که تاثیر پذیری بسیار زیادی از آن ها دارند . رهبر جماعت می تواند آن ها را به شور و هیجان وا دارد و رفتار آن ها را در جهت دلخواه خود هدایت کند. تماشاچیان از مربیان و ورزشکاران نیز تاثیر می پذیرند و افزایش خشونت و پرخاشگری در زمین مسابقه می تواند به تماشاچیان منتقل شود و موجب تحریک آن ها و ایجاد حوادث خشونت آمیز شود.
راه های کاهش خشونت و پرخاشگری در ورزش
خشونت و پرخاشگری در ورزش کاملا" از بین نخواهد رفت و گاهی کمی چاشنی خشونت لازمه بعضی از ورزش ها و مورد علاقه تماشاچیان است.به همین دلیل بیشتر تمرکز روانشناسان روی از بین بردن پرخاشگری خصمانه و کاهش پرخاشگری ابزاری و تقویت رفتار قاطعانه در ورزشکاران بوده است.
در زیر به چند روش کاهش پرخاشگری اشاره شده است:
۱- متعهد شدن ورزشکار به اینکه رفتارهای پرخاشگرانه خود را کنترل کند تا از اخراج شدن و آسیب رسیدن به تیم جلو گیری شود.این تعهد ورزشکار به مربی داده می شود.
۲- اگر در ورزشی خشونت جایز شمرده شود بهتر است خشونت ابزاری تقویت شود نه خشونت خصمانه یعنی آسیب رساندن به رقیب نباید هدف شود.
۳- روبرو کردن ورزشکار با الگوهایی که بدون خشونت و پرخاشگری و با استفاده از مهارت به موفقیت دست می یابند، می تواند به کاهش خشونت ورزشکار کمک کند.
۴- مربی می تواند با تقویت بازیکنانی که عصبانیت خود را کنترل می کنند و در مواقعی که تحت فشار هستند از خود رفتار خصمانه بروز نمی دهند به کاهش خشونت و پرخاشگری کمک کنند.
۵- آماده بودن ورزشکار از نظر جسمانی موجب کاهش پرخاشگری و خشونت در آن ها می شود. برنامه های آماده سازی بازیکنان باید به گونه ای باشد که آن ها را آماده اجرای مهارت های ورزشی در حد مطلوب نماید.
