برای مادر بی‌تجربه‌‌ای كه تحمل دیدن عدد 38 روی تب‌سنج را ندارد و با هر ذره داغ‌تر شدن كودكش، دست و پایش را گم می‌كند، پناه بردن به استامینوفن آسان‌ترین راه است. چنین مادری گاهی پیش از تزریق واكسن فرزندش به پیشواز تب می‌رود و با چند قطره چكاندن این دارو در دهان فرزندش، راه را برای تب‌دار شدنش می‌بندد.
اعتماد مادران به این داروی تب‌بر گاهی از این هم فراتر می‌رود و به تجویز خودسرانه و بیش از اندازه این دارو و به خطر انداختن جان كودكان منجر می‌شود. استامینوفن كه این روزها در خانه اغلب ایرانی‌ها پیدا می‌شود، موضوع این مطلب است. در این دو صفحه به شما می‌گوییم این دارو را چه زمانی و به چه شكلی باید مصرف كنید و شما را با خطراتی كه محققان برای مصرف آن كشف كرده‌اند، آشنا می‌كنیم.
راهنمای مصرف استامینوفن
حتما شما هم می‌پرسید چه میزان از این دارو، بدون به خطر انداختن فرزندتان باعث پایین آمدن تب او می‌شود؟ گفته می‌شود هر كودك مجاز به دریافت قطره استامینوفن به اندازه دوبرابر وزنش در فواصل شش ساعته است اما در سایت اطلاعات دارویی این راهنما برای مصرف داروی استامینوفن آورده شده است:
- كودكان 12-11 ساله: مقدار 480 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 10-9 ساله: مقدار 400 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 8-6 ساله: مقدار 320 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 5-4 ساله: مقدار 240 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 3-2 ساله: مقدار 160 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 23-12 ماهه: مقدار 120 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان 11-4 ماهه: مقدار 80 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
- كودكان سه ماهه یا كوچك‌تر: مقدار 40 میلی‌گرم هر چهار تا شش ساعت.
مراقب باشید اوردوز نكند
برخلاف تصور اغلب والدین، مصرف بیش از اندازه استامینوفن هم می‌تواند اوردوز و حتی خطر مرگ را به دنبال داشته باشد. درحالی كه والدین می‌خواهند با چكاندن چند قطره بیشتر استامینوفن در دهان كودك‌شان و كوتاه كردن فاصله میان دو وعده استامینوفن محكم‌كاری كنند و احتمال تب‌دار شدن فرزندشان را پایین بیاورند، پزشكان نسبت به مرگ‌آور بودن اوردوز این دارو هشدار می‌دهند. بچه‌هایی كه بیش از اندازه استامینوفن می‌گیرند، ممكن است با تهوع، استفراغ و دل‌درد نسبت به این مشكل واكنش نشان دهند اما در بسیاری موارد نشانه‌های اوردوز پنهان می‌ماند یا به اشتباه به عنوان نشانه‌های بیماری اصلی كودك تفسیر می‌شود و جان او را تهدید می‌كند.
گذشته از این، گاهی والدین داروهای دیگری كه حاوی استامینوفن هستند را همراه خود استامینوفن به كودك می‌دهند اما نمی‌دانند داروهای حاوی این ماده هم می‌توانند مسبب اوردوز شوند و آسیب‌های كبدی یا از دست دادن جان را همراه بیاورند.
حداقل چهار ساعت وقفه بیندازید
حتی بالا رفتن تب نمی‌تواند مجوزی برای خوراندن استامینوفن در فاصله‌های كمتر از چهار ساعت به كودك باشد. معمولا بچه‌ها باید هر شش ساعت یك‌بار به اندازه دوبرابر وزن‌شان قطره دریافت كنند اما در صورت پایین نیامدن تب، می‌توان قطره‌ها را هر چهار ساعت یک‌بار به كودك خوراند.
در صورتی كه به جای قطره تصمیم گرفتید شیاف استامینوفن را برای فرزندتان مصرف کنید هم حق ندارید فاصله میان دو بار استفاده از شیاف را از چهار ساعت كمتر كنید و در این مورد هم بهتر است در شرایط عادی، به همان زمان شش ساعته وفادار باشید و در عین حال با روش‌های مكمل مثل استفاده از دستمال خیس برای پایین آوردن تب او تلاش كنید.
همراه با این داروها خطرساز می‌شود
اگر فرزندتان تحت درمان با داروهای ضدانعقاد است در مورد خوراندن استامینوفن به او با پزشكش مشورت كنید. گذشته از این، كودكانی كه به‌خاطر ریفلاكس تحت درمان با داروهای ضداسید هستند هم ممكن است چندان از استامینوفن تاثیر نپذیرند. استامینوفن كه در صورت مصرف شدن با كافئین اثر درمانی‌اش بیشتر می‌شود، در صورتی كه همراه با داروهای ضدتشنج مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند كبد را بیشتر از قبل با خطر مسموم شدن مواجه كند.
به دست‌تان اعتماد نكنید
مادرانی كه از استامینوفن برای پایین آوردن تب فرزندشان پس از دریافت واكسن استفاده می‌كنند دو دسته‌اند؛ گروهی به محض تزریق واكسن برای پیشگیری قطره را به كودك می‌دهند و گروهی تا نگذشتن تب فرزندشان از 5/38 درجه از این دارو استفاده نمی‌كنند.
شما برحسب شناختی که از خودتان در مهار استرس و کنترل کردن شرایط دارید می‌توانید یکی از این دو رویکرد را انتخاب کنید.گذشته از این،گفتیم كه گاهی جز مصرف این دارو، چاره‌‌ای باقی نمی‌ماند اما شما تنها در شرایطی باید به‌خاطر سوختن فرزندتان در تب از این دارو استفاده كنید كه عدد روی دماسنج عدد 5/38 یا بالاتر را نشان دهد. پس به دست‌تان برای سنجیدن تب كودك اعتماد نكنید و با كمك دماسنج دیجیتالی حرارت بدن او را اندازه بگیرید.
چرا نباید همیشه به استامینوفن اعتماد كنید
استامینوفن هنوز هم یكی از معتبرترین و رایج‌ترین تب‌برها برای كودكان در همه جای دنیاست اما پشت سر این داروی مورد اعتماد، حرف و حدیث‌هایی هم هست. شكی نیست كه این دارو می‌تواند تب را پایین بیاورد اما محققان می‌گویند می‌تواند بیماری‌های دیگری را به جان كودكان بیندازد. پس پیش از آنكه برای برداشتن قطره استامینوفن دست به كار شوید، این نتایج كه از سوی پژوهشگران منتشر شده است را بخوانید:
تاثیر واكسن را كم می‌كند
بر اساس گزارش‌هایی كه بی‌بی‌سی منتشر كرده است، دادن استامینوفن به كودكان بعد از انجام واكسن می‌تواند از تاثیرگذاری واكسن كم كند. مطالعات گسترده‌‌ای كه در این مورد انجام شده است نشان می‌دهد استامینوفن به خوبی می‌تواند احتمال تب كردن كودكان بعد از انجام واكسن را كاهش داده یا به‌طور كلی از بین ببرد اما گاهی بهتر است كه والدین خطر تب‌دار شدن فرزندشان را به جان بخرند و سراغ این دارو نروند.
چراكه در همین بررسی گسترده ثابت شد با دادن استامینوفن به بچه‌های واكسن زده، ایمنی بدن‌شان در برابر واكسن هم بالا می‌رود و تاثیرات مثبت تزریق كمتر می‌شود. به همین دلیل پژوهشگران توصیه می‌كنند والدین پیش از تزریق سراغ این دارو نروند و تنها در صورتی كه مشاهده كردند فرزندشان ناخوش بوده و تبش در حال بالا رفتن است از استامینوفن كمك بگیرند. جالب اینجاست كه در هر دو گروه مورد بررسی، چه در میان آنهایی كه استامینوفن بعد از واكسیناسیون دریافت كرده بودند و چه در میان كسانی كه این دارو را نگرفته بودند، تب بالاتر از 5/39 دیده نشد.
نفس را تنگ می‌كند
ابتلا به آسم و مشكلات تنفسی از دیگر مشكلاتی است كه به‌خاطر مصرف بی‌رویه استامینوفن می‌تواند ایجاد شود. محققان می‌گویند نوزادانی كه استامینوفن مصرف می‌كنند، ممكن است در شش یا هفت سالگی به اگزما، مشكلات تنفسی یا حتی آسم دچار شوند. به عقیده محققان احتمال ابتلا به این بیماری‌ها در میان كودكانی كه در نوزادی این دارو را گهگاه مصرف كرده‌اند61 درصد بیشتر از دیگران است.
این درحالی است كه مصرف مداوم این دارو می‌تواند خطر ابتلا به این بیماری را تا سه برابر بیشتر كند. گذشته از این، برخی از پژوهشگران معتقدند مصرف این دارو میزان آنتی‌اكسیدان‌ها را در بدن كاهش می‌دهد و رادیكال‌های آزاد را به تهدیدی جدی‌تر برای بدن مصرف‌كنندگان تبدیل می‌كند. با این وجود پژوهشگران اعتراف می‌كنند گاهی جز مصرف این دارو، چاره‌‌ای باقی نمی‌ماند و همچنان معتقدند خطر تب‌های بالا و تشنج برای كودكان از مصرف این دارو هم بیشتر است.
بچه‌ها را بیش‌فعال می‌كند
تنها در دوره كودكی نیست كه مصرف استامینوفن می‌تواند عوارضی را همراه داشته باشد. محققان می‌گویند حتی پیش از تولد هم دریافت این دارو می‌تواند با عوارضی در سال‌های آینده همراه باشد. یونایتدپرس نوشته است مصرف این دارو در ماه‌های بارداری، می‌تواند كودك را در آینده به بیش‌فعالی دچار كند. به گفته پژوهشگران، خانم‌هایی كه در دوران بارداری سراغ این دارو می‌روند، فرزندی به دنیا می‌آورند كه چند سال بعد با مشكل كمبود توجه و تمركز روبه‌رو می‌شود.
گذشته از این پژوهشگران می‌گویند ابتلا به بیماری‌های كلیوی در هفت سالگی هم از مشكلات دیگری است كه به‌خاطر مصرف این دارو توسط مادر باردار ایجاد می‌شود. درحالی كه سه تا پنج درصد كودكان قبل از هفت سالگی نشانه‌های مرتبط با بیش‌فعالی و كمبود تمركز را بروز می‌دهند، محققان می‌گویند كه در میان این جمعیت سهم آنهایی كه مادرشان در بارداری استامینوفن دریافت کرده، بیشتر است.
