انقلاب اسلامی ایران در حالی حادث شد که کمتر تحلیلگری چنین موج خروشانی را پیش بینی میکرد، امواج انقلاب تا خارج از مرزها هم رفت و زمینه ساز حرکات اعتراضی در نقاط مختلف دنیا شد، اما در انقلاب ایران به جز رهبری امام خمینی ،چهره های تاثیر گذار دیگری هم بودند که بعد از امام نقش پررنگی را در به ثمررساندن این حرکت داشتند. به مناسبت دهه ی مبارک فجر چند چهره ی تاثیر گذار انقلاب 1357 را زیر ذربین برده ایم :
در اولین بخش نخست وزیر دولت موقت (مهندس مهدی بازرگان)
بیوگرافی: مهدی بازرگان در سال 1286 در تهران از خانواده ای تاجر و مذهبی با اصالتی تبریزی متولد شد،بازرگان از اولین گروه های محصل بورس شده به خارج از کشور بود که در دوره ی رضا شاه به فرانسه اعزام شد و پس از 7 سال بازگشت در سال 1330 او به سمت ریاست هیات مدیره و مدیریت عامل شرکت ملی نفت ایران انتخاب شد ،اداره ی موفق شرکت نفت ایران با استفاده از متخصصین ایرانی و دو دوره ریاست پی در پی در دانشکده فنی دانشگاه تهران و همچنین مسئولیت احداث شبکه ی لوله کشی آب تهران از دیگر مسئولیت های چشمگیر ایشان در این سال ها بود ،بازرگان نخستین نخست وزیر جمهوری اسلامی است که پس از یک دوره نمایندگی مجلس و رد صلاحیت در دوره های بعدی عملا خانه نشین شد و در سال 1373 برای معالجه ی به زوریخ رفت و درهمان جا فوت کرد، البته پیکر ایشان مطابق وصیت نامه اش در جوار پدر و مادر و در آرامگاه حضرت معصومه دفن شده است.
کاراکتر: بازرگان به نوعی از اولین افرادی بود که در صدد آشتی اسلام و مدرنیته بود، او نماد افرادی بود که در عین اعتقادات دینی قوی، چشم به فن آوری غربی و سبک مملکت داری غربی داشتند، او و اسلاف او درصدد همنشینی دو عنصری بودند که ظاهرا تا پیش از آن همنشینی اش غیر ممکن بود ،از بازرگان آثار زیادی راجع به دین بر جامانده فعالیت های موثر او در دورانی که حزب توده به شکلی ظریف در پی ایجاد تفکرات مارکسیستی بود، قابل چشم پوشی نیست .همچنین خاصیت تکنو کرات بودنش و توجه او به قانون و دوری از احساسات گرایی از او شخصیت ویژه ای ساخته بود، بازرگان در ادبیات امروز سیاسی به نوعی یک مصلح بود.آن هنگام که مجاهدین خلق از دل نهضت آزادی که همین بازرگان و آیت الله طالقانی و یدالله سحابی موسسین آن بودند بیرون آمدند، بازرگان به هیچ وجه با مشی مسلحانه ان ها سرسازگاری نداشت ،بازرگان مرد گام به گام به مرور و اصلاح بود .
قبل از انقلاب: مهندس بازرگان در نظام شاهنشاهی به دادگاه کشیده شد، از مسولیت هایش حتی تدریس در دانشگاه برکنار شد، تبعید شد حبس کشید، اما مشی اصلاح طلبانه اش را کنار نگذاشت. او دو بار به زندان افتاد: یک بار پس از کودتای 28 مرداد و بار دیگر در سال 1342 به خاطر اعتراض به انقلاب سفید ،در دادگاه نظامی جمله ای از او به یادگار مانده است((این آخرین گروه است که به صورت قانونی و در چهارچوب قانون اساسی حاضر به فعالیت سیاسی است و از این پس شما باید منتظر گروه هایی باشید که رودر روی رژیم قرار می گیرند))او و همراهانش با تاسیس نهضت آزادی حزبی را تشکیل دادند که در عین ملی گرایی قائل به دین بود و در عین حال محفلی برای ساماندهی افراد جبهه ی ملی بود ،عمده ی افراد تشکیل دهنده ی نهضت آزادی افرادی بودند که سابقه ی تحصیل در غرب داشتندوبیشتر از آنکه انقلابی عمل کنند به دنبال انتقال آرام قدرت بودند.
در انقلاب: با پیروزی انقلاب اسلامی نیاز به افراد مجربی که در عین اعتقاد به انقلاب اسلامی سابقه ی اجرایی نیز داشته باشند بسیار احساس میشد ،آیت الله خمینی به عنوان رهبری انقلاب برای انتقال قدرت از رژیم سابق نیاز به افرادی چون مهندس بازرگان داشت به پیشنهاد آیت الله مطهری از اعضای شورای انقلاب، بازرگان به عنوان نخست وزیر تعیین شد ،عمده ی وظایف مهندس بازرگان معطوف به انتقال قدرت و تصرف سازمان ها و همچنین ساماندهی اولیه برای یک همه پرسی آرام بود، در کنار اینها حفظ امنیت و حراست از دستاوردهای انقلاب وظیفه ی دشوار دیگری بود که بر دوش بازرگان و یارانش افتاده بود.
نخست وزیر فقط 9 ماه (275 روز) بر سرکار بود: سه بار استعفای او که نهایتا همزمان با تسخیر سفارت آمریکا مورد موافقت قرار گرفت به کار او پایان داد ،کابینه ی او هم که ترکیبی از نهضتی ها و سوسیالیست ها بود از چپ ها خالی و برای موتلفه ای ها جای چندانی نداشت ،در دوران نخست وزیری ،بازرگان با فشار شدیدی مواجه بود جو انقلابی و احساسی حاکم بر جامعه از او توقع اقداماتی را داشت که به زعم او تخریبی بود او در آن روز ها در گلایه از فشارهایی که عمدتا توسط گروه های چپ (مجاهدین خلق ،فداییان و توده ای ها) اعمال میشد گفته بود:((ماموریتی که انقلاب اسلامی برای خود قائل شد نه تنها در 2500 سال تاریخ ایران بلکه در جهان بی سابقه بود، انقلاب به این وسعت و عظمت و سرعت که چنین ابعادی پیدا کند، شاید نباشد شاید کفر باشد و بعدا من را ارشاد بکنند ،حتی برنامه ی انقلابی که انبیا خودشان معین کرده بودند با چنین وسعت و عظمت و سرعت نبود)).
به عنوان مثال یکی از توقعات عجیب و غریب توده حل معضلات مسکن در طی سه ماه بود!!
پس از انقلاب: با ظهور احزابی مثل جمهوری اسلامی و با توجه به فضای ضد امپریالیستی و ضد لییبرالیستی که بر علیه نهضت آزادی ایجاد شده بودو با توجه به اقدامات بازرگان نظیر مذاکره با امریکا برای پیگیری حقوق معطل مانده از رژیم سابق فضا و عرصه برای فعالیت سیاسی بازرگان و همرزمانش به شدت تنگ شده بود ،اقداماتی نظیر تعامل با ارتشی های رژیم سابق و قائل نبودن به تصفیه ی بنیادین با نظامیان و منصب داران رژیم طاغوت ، پاشنه ی آشیل بازرگان شد،بازرگان پس از یک دوره نمایندگی مجلس و عضویت در اقلیت مجلس دیگر مجالی برای فعالیت سیاسی پیدا نکرد.
