تقریبا همه ما در طول عمرمان حداقل یک بار دچار بیماری در گوش می‌شویم. آسیب‌های رسیده به گوش ممکن است بر اثر ورود میکروب به گوش، دستکاری‌ها و حتی ضربات محکم به آن باشد. هر یک از این عوامل با نشانه‌های خاص خود همراهند.
دکتر حسام جهاندیده، متخصص گوش و حلق و بینی به سئوالات زیر پاسخ می دهند.
شایع‌ترین بیماری‌ها و صدمات وارده به گوش کدامند؟
عفونت‌های حاد و مزمن گوش، تجمع مایع، تجمع موم، اختلالات ظاهری گوش مادرزادی یا شکستگی‌های گوش یا کم‌شنوایی‌های ناگهانی، بیماری‌های شایعی است که بیماران را به کلینیک‌های گوش و حلق و بینی می‌کشاند.
در بیشتر موارد پای یک عامل خارجی در میان است. افرادی که بیش از حد گوش خود را دستکاری می‌کنند، مثلا بعد از استحمام از گوش‌پاک‌کن استفاده می‌کنند، شناگر هستند یا مجبورند یک جسم خارجی مانند سمعک را همیشه در گوش داشته باشند یا جوان‌هایی که مدام هدفون داخل گوش‌شان است، مستعد عفونت حاد در گوش خارجی هستند.
چرا در بعضی از بیماران، عفونت به بخش‌های داخلی‌تر گوش نفوذ می‌کند؟
بعد از گوش خارجی، گوش میانی قرار دارد. بیماری‌های گوش میانی بیشتر مربوط به کودکان است که بعد از گذراندن یک دوره سرماخوردگی بروز می‌کند.
اغلب کودکان درد گوش دارند که با تب و کم‌شنوایی، احساس کشش در گوش، بی‌قراری، بی‌حالی، بی‌اشتهایی، استفراغ و اسهال توام می‌شود. اگر این علائم در کودک دیده شود، حتما باید او را به کلینیک ارجاع داد.
عفونت گوش بخصوص در کودکان باید جدی گرفته شود و با تجویز آنتی‌بیوتیک برطرف شود. عفونت در برخی کودکان عودکننده است که نیاز به اقدامات دیگری دارد، نظیر مصرف طولانی‌مدت آنتی‌بیوتیک یا حتی جراحی.
گاهی هم در کودکان، تجمع مایع در گوش میانی دیده می‌شود که این اختلال بعد از سرماخوردگی شایع است. تجمع مایع در گوش اختلال در شنوایی ایجاد می‌کند که طولانی‌شدن آن به اشکال‌هایی در زبانآموزی کودک منجر خواهد شد. این کودکان باید عمل جراحی شوند.
در مواقعی که تجمع مایع با درگیری یکطرفه و طول‌کشیده در بزرگسالان اتفاق بیفتد، نیاز به بررسی‌های تکمیلی مانند تصویربرداری و آندوسکوپی از بینی است تا علت مشخص شود.
چرا برخی بیماران که دچار عفونت گوش هستند، از سرگیجه شکایت می‌کنند؟
عفونت‌های طول‌کشیده یا بیماری عفونت مزمن گوش میانی ممکن است با کم‌شنوایی و سرگیجه همراه باشد. عفونت‌های مزمن گوش اغلب در اثرپارگی پرده صماخ دیده می‌شود.
اگر پارگی شدید باشد و بیمار نیز نکاتی که پزشک درباره آنها هشدار می‌دهد رعایت نکند، ممکن است ترشحات چرکی ایجاد شود و باکتری‌هایی خاص در پشت پرده جمع شوند که بوی بسیار بدی هم ایجاد می‌کنند.
وقتی پارگی پرده صماخ این‌طور علامت‌دار می‌شود، عمل جراحی برای ترمیم و بهبود عفونت ضرورت می‌یابد.
خیلی از بیماران از وزوز گوش شکایت می‌کنند. این چه علامتی است و آیا باید جدی گرفته شود؟
در این بیماری فرد بدون وجود محرک خارجی صداهایی شبیه سوت یا زنگ داخل گوش یا سر خود احساس می‌کند. خوشبختانه جز در موارد اندک، این پدیده علامت خطرناکی محسوب نمی‌شود و راه‌هایی برای کاستن از شدت آن وجود دارد.
تجمع موم در گوش وزوز ایجاد می‌کند؟
این یکی از علامت‌هاست. درد و خارش گوش و کاهش شنوایی از دیگر علامت‌های تجمع موم در گوش است. بیش از 10 درصد کودکان و 30 درصد سالمندان دچار موم گوش می‌شوند.
موم گوش یا اصطلاحا سرومن، ماده‌ای است که غدد موجود در پوست مجرای گوش ترشح می‌کنند و خواص مختلفی چون میکروب‌کشی و ممانعت از خشکی پوست دارد.
در حالت طبیعی، اضافی این موم با سازوکاری که حرکات فک صورت ایجاد می‌کند، خارج می‌شود.
سه روش اصلی برای خروج موم از گوش وجود دارد: شست‌وشوی گوش، خارج کردن دستی یا استفاده از دستگاه مکش (ساکشن) و استفاده از داروهای حل‌کننده.
کم‌شنوایی در سالمندان چه دلیلی دارد؟
کم‌شنوایی عصبی مشکلی است که بیشتر در سالمندان دیده می‌شود، چرا که معمولا با افزایش سن سلول‌های عصبی تخریب می‌شوند. البته این بیماری ممکن است دلیل ژنتیکی داشته باشد که معمولا مبتلایان در سن پایین دچار این نوع از کم‌شنوایی می‌شوند.
کاهش شنوایی تاثیری سوء بر توانایی‌های ارتباط میان‌فردی و کیفیت زندگی میگذارد و حتی ممکن است به افسردگی بیماران منجر شود. البته برخی بیماران ممکن است ناگهان دچار نوعی خاص از کم‌شنوایی شوند که معمولا با مصرف برخی داروها طی چند روز اول بهبود پیدا می‌کند. همه کم‌شنوایی‌ها نگران‌کننده نیستند.
آیا ظاهر غیرطبیعی گوش ممکن است تاثیری در شنوایی داشته باشد؟
گاهی اختلالاتی مثل عدم تشکیل لاله گوش، تنگی مجرا یا انسداد مجرای گوش و یا برخی موارد برجستگی لاله گوش که اصطلاحا دال‌گوشی نامیده می‌شود، در اشخاص وجود دارد. این اختلالات را می‌توان با جراحی و استفاده از پروتز برطرف کرد.
گوش پاک کن به پرده و کانال گوش آسیب می‌زند
دکتر رحیم قنبری، متخصص گوش، حلق و بینی در این باره می گوید:
«امروزه جامعه شهرنشینی به نحوی شده که برای انجام هر کاری نیاز به مشاوره داریم. ایجاد گوش پاک کن برای چوب پنبه‌های آرایشی است که در خارج کشور با این عنوان استفاده می‌شود و نام گوش پاک کن در کشور به خاطر بالا بردن فروش آن بوده است.
متأسفانه بیماران هم برای خود و فرزندان استفاده می‌کنند که اگر استفاده کنیم متمدن و اگر استفاده نکنیم افراد بی تمدن شناخته می‌شویم.
استفاده از گوش پاک‌کن اصلا جایگاهی ندارد، مگر به توصیه پزشک و آن هم برای رساندن موادی به کانال گوش خارجی مثل پماد و قطره و در غیر این صورت تجویز آن و استفاده خودسر از آن برای مردم جایز نیست.
عوارض آن این است که به پرده گوش و کانال گوش آسیب می‌زند و موجب التهاب، عفونت و خونریزی از کانال گوش می‌شود و می‌تواند موجب التهاب غضروف‌های لاله گوش شود، به خصوص در افرادی که خارش‌های مکرر گوش دارند.
برخی افراد خارش‌های گوش خود را مساوی با بیماری تلقی نمی‌کنند. این در حالی است که می‌تواند فرد به بیماری کاندیدیازیس مبتلا باشد. بیماری که دیابت دارد و از گوش پاک کن مداوم استفاده می‌کند دچار عفونت‌های ثانویه‌ای می شود که این کار موجب می‌شود گاهی اوقات باید برای او درمان‌های بیشتری استفاده کنیم.»
