دیسک کمر یا سیاتیک؟ این سوالی است که بسیاری از بیمارانی که با دردکمر و پا روبه رو هستند، از پزشک معالج خود می پرسند. بسیاری از افراد، تعریف دقیقی از این دو بیماری ندارند و اکثرا کلمات را جابجا استفاده می کنند.حقیقت این است که هم دیسک و هم سیاتیک عضوی از بدن انسان هستند و بیماری محسوب نمی شوند.
بین هر دو مهره از ستون فقرات یک دیسک بین مهره ای نرم و قابل انعطاف وجود دارد.دیسک دارای خاصیت ضربه گیری است و از فشار زیاد روی مهره های ستون فقرات جلوگیری می کند. در حقیقت دیسک، حالت کمک فنر را در اتومبیل دارد و سبب می‌شود تا مهره‌ها به هم ساییده نشوند.دیسک کمر می تواند دچار بیماری های تخریبی عفونی و التهابی، پارگی و بیرون زدگی (فتق) دیسک شود.
همچنین سیاتیک از بزرگ ترین اعصاب بدن است که از پیوستن چندین ریشه عصبی در ناحیه کمر شروع می شود و به پشت ران و ساق پا می رسد و مسئول ایجاد حس و حرکت پاهاست.عصب سیاتیک می تواند در اثر حوادث، شکستگی ها و بریدگی های عمیق دچار آسیب شود.چنانچه عصب سیاتیک توسط دیسک بیرون زده ی کمر تحت فشار قرار بگیرد، می تواند موجب درد انتشاری، ضعف و بی حسی پا گردد که به اشتباه به آن سیاتیک می گویند.
یک نوع خاص از کمر درد که حالت انتشار به پا دارد می تواند ناشی از بیرون زدگی دیسک بین مهره ای و فشار به ریشه های عصب سیاتیک در ناحیه کمر باشد که در این مورد خاص باید از کلمه فتق دیسک کمر و درگیری عصب سیاتیک استفاده شود که البته پزشکان از اصطلاح دیسکوپاتی و رادیکولوپاتی استفاده می کنند.در این مورد، بسیاری از بیماران از کلمه دیسک کمر و سیاتیک استفاده می کنند که این باور غلط باید تغییر یابد.
چاقی، بلند کردن اشیای سنگین از روی زمین، نشستن نامناسب روی زمین و صندلی، ایستادن در حالت نامناسب، جای خواب نامناسب، ورزش نکردن و ضعف ستون اسکلتی، ورزش غیر اصولی، خم شدن و کش آمدن ناصحیح، تصادفات و سقوط، فعالیت جسمانی زیاد و ناجور، بروز پارگی و رگ به رگ شدن یا دررفتگی و برآمدگی دیسک بین مهره‌ها یا رباط و اعصاب و عضلات، ناهنجاری‌های مادرزادی، حاملگی، عفونت‌ها، سرطان‌ها، فشارهای روحی و عصبی، اختلالات مغزی و نخاعی همگی از عواملی هستند که منجر به بروز بیماری دیسک کمر و سیاتیک می‌شوند.
سیگار کشیدن نیز یکی از علل دیسک کمر و سیاتیک است، زیرا سیگار کشیدن شریان‌ها را تنگ می‌کند و این باعث می‌شود میزان اکسیژنی که به پاها و سایر نواحی بدن می رسد، کم شود.کمردرد انواع مختلفی دارد و علل و عوامل مهمی را در بر می گیرد. بنابراین کمردرد یک نشانه و علامت است و نه بیماری، مثل تب که می تواند به علت های ساده و گاهی خطرناک ایجاد شود و نیاز به بررسی و معاینات دقیق تری دارد.بنابراین بیماران دچار کمردرد ابتدا باید به پزشک مراجعه کرده و با شرح حال و معاینه دقیق پزشکی و در صورت نیاز انجام تست های خاص، بررسی های تصویر برداری و «ام ار ای»، نوار عصب و عضله و ... نوع ، شدت و علت کمر درد مشخص گردد و سپس درمان اختصاصی انجام شود.
خوشبختانه اکثر این نوع کمردردها با اقدامات غیر جراحی نظیر استراحت مطلق یا نسبی، دارو درمانی، تجویز ورزش های طبی، استفاده از کرست های کمری، انجام فیزیوتراپی، استفاده از استخر و حرکت درمانی در آب و تغییر روش زندگی و احتیاطات لازم بهبود می یابند.نکته مهم بعد از درمان کمر درد، جلوگیری از عود مجدد بیماری بوده که لازم است آموزش های خاص به بیمار داده شود و جنبه های پیشگیرانه بسیار مهم است.
ضمنا بیماران باید از خود درمانی و عدم مراجعه به افراد غیر پزشک و غیر متخصص خودداری کنند و لازم است با مشورت پزشکان متخصص جراحی اعصاب، ارتوپدی، طب فیزیکی، روماتولوژیست و ... مشکلات خود را به شکل علمی با کمترین هزینه و بهترین نتیجه حل کنند و قدر سلامتی خود را بدانند.
چه کنیم؟
برای پیشگیری از بروز اختلالات استخوانی و دیسک مهره‌ها، باید از انجام کارهای شدید جسمانی و بلند کردن اشیای سنگین پرهیز شود.ضمن اینکه برای جابه‌جا کردن یا برداشتن لوازم از روی زمین بهتر است ابتدا زانوها را خم کرد و در حالت نشسته اشیا را برداشت (تصویر کناری).ورزش منظم از قبیل پیاده روی، نرمش، دویدن، کوهنوردی و شنا در دوران جوانی سبب تقویت عضلات و استخوان‌ها و اعصاب و دیسک کمر می‌شوند و در نهایت از ابتلای فرد به بیماری‌های دیسک کمر و سیاتیک جلوگیری می‌کنند.
در افراد چاق، شیوع و شدت دردهای کمری بیشتر است، زیرا بزرگی شکم و تجمع چربی در اطراف و سطح مهره‌ها و عضلات سبب فشار روی اعصاب و دیسک مهره‌ای می‌شود و فاصله بین مهره‌ها را کوتاه‌تر می‌کند.
