احساس چاقی می‌كنید و به فكر لاغر كردن افتاده‌اید؟ نمی‌دانید از كجا باید شروع كنید؟ بارها و بارها تلاش كرده‌اید اما نتیجه نگرفته‌اید؟ تبلیغات و آگهی‌های تلویزیونی و ماهواره‌ای و مجلات شما را برای لاغر شدن وسوسه می‌كنند؟
به حرف چه كسی باید گوش كرد؟ جای نگرانی نیست، دكتر رضا راست‌منش، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، دكتر محمد هاشمی، دبیر انجمن پیشگیری و درمان چاقی، هانیه جباریان، کارشناس‌تغذیه و دکتر عالیه عاشوری ، دکتر داروساز پاسخ بسیاری از پرسش‌های شما را داده‌اند. اگر به دنبال پاسخی برای پرسش‌های خود هستید پیشنهاد می‌كنیم حتما این مطلب را مطالعه كنید.
به اعتقاد متخصصان، چاق‌ها چیزی حدود 20 تا 40 درصد افراد جامعه را تشكیل می‌دهند. این تعداد از افراد به درجاتی از اضافه وزن مبتلا هستند كه تنها و صحیح‌ترین راه ممكن پیش‌روی‌شان مراجعه به متخصص تغذیه و دریافت رژیم غذایی درست همراه با برنامه‌ای منظم از فعالیت‌های بدنی روزمره است.
گاهی متخصصان با در نظر گرفتن شرایط بدنی بیمار و برای گرفتن بهترین نتیجه در كنار رژیم غذایی و فعالیت بدنی قرص و دارو تجویز و تاكید می‌کنند تجویز دارو تنها باید زیر نظر متخصص تغذیه باشد و خوددرمانی در این زمینه هرگز نتیجه نخواهد داد.
خوددرمانی ممنوع!
قرص‌های لاغری در دنیا بسیار متفاوت هستند؛ برخی واقعا موثرند، برخی تاثیر كمی دارند و بعضی هم هستند كه نه‌تنها فایده‌ای برای فرد چاق ندارند بلكه مشكلات جسمی او را دوچندان هم می‌كنند. كاركرد و عملكرد این قرص‌ها با یكدیگر تفاوت‌های بسیاری دارد. بعضی از قرص‌ها سوخت و ساز را بالا می‌برند و بعضی دیگر جذب غذا می‌شوند یا حتی اشتها را كاهش می‌دهند. دكتر راست‌منش می‌گوید: «مصرف هر كدام از این قرص‌ها به شرایط جسمی هر فرد بستگی دارد.برای مثال فردی كه ذاتا كم‌اشتهاست اما به دلیل كم‌تحركی یا یك مشكل هورمونی به چاقی مبتلا شده نباید از قرص‌های كاهنده جذب چربی استفاده كند زیرا دچار كمبود ویتامین خواهد شد. تشخیص اینكه قرص‌ها چگونه، در چه زمان و با كدام رژیم غذایی مصرف شوند و چه افرادی كاندیدای مصرف این قرص‌ها هستند، فقط بر عهده متخصص تغذیه است.
بكش و لاغرم كن!
وقتی با جامعه‌‌ای با این درصد بالای چاقی مواجه هستیم، به تبع بازار گسترده‌ای از انواع و اقسام محصولات تبلیغاتی شكل می‌گیرد كه لزوما همه آنها ما را به هدف‌مان نمی‌رسانند. یادمان باشد وقتی مخاطبان یك محصول زیاد هستند شركت‌ها بیشتر به سوددهی خودشان نگاه می‌كنند. به همین خاطر است كه باید دقت كنیم از داروهایی استفاده كنیم كه مجوز داشته باشند و اثرات لاغری كه قرار است روی ما بگذارند به قیمت از دست دادن جان‌مان تمام نشود.
دكتر هاشمی می‌گوید: «دارویی مثل سیبوترامین سال‌ها توسط متخصصان برای بیماران تجویز می‌شد. این دارو كاهش اشتهای شدیدی را همراه داشت. دریافت انرژی كم می‌شد و كاهش وزن به دنبال آن رخ می‌داد اما بعد از مدتی عوارضی چون اختلالات قلبی و عروقی در افرادی كه از این دارو استفاده كرده بودند مشاهده شد و بلافاصله این دارو از فهرست داروهای مجاز حذف شد.برای درمان چاقی با استفاده از دارو باید دو نكته اساسی را مد نظر داشت و آن اینكه اولا نباید به صورت خودسرانه از این داروها استفاده كرد ثانیا «حتما» باید این داروها توسط پزشك و متخصص تغذیه برای بیمار تجویز شده باشد.
دارو مانند كالاهای مصرفی دیگر نیست كه فرد طبق سلیقه و علاقه‌اش آن را انتخاب كند.»برای تشخیص داروهای موثر و مفید از داروهای غیر موثر و مضر یك راه بیشتر وجود ندارد و آن هم اینكه باور كنیم هر دارویی كه در تلویزیون، ماهواره و توسط وسایل ارتباط جمعی تبلیغ می‌شود مضر و بدون مجوز قانونی است. جالب است بدانید در كل دنیا تبلیغ هر نوع دارو به جز داروهایی مثل استامینوفن كه فرمول ساده و روشنی دارند، غیر مجاز و غیرقانونی است.
بازی ماهرانه متخصصان و چربی‌ها!
برای كاهش چربی‌های بدن باید حوصله به خرج داد و صبوری كرد. دكتر راست‌منش می‌گوید: «مطالعات انجام شده در كشورمان نشان می‌دهد ۵۰ درصد مردان و ۶۶درصد زنان بالای ۴۰ سال كشور دچار اضافه وزن و چاقی هستند. پس خیلی دور از ذهن نیست كه همه این چاق‌ها دنبال كوتاه‌ترین راه لاغری باشند که آن هم استفاده از چربی سوزهاست.
یادمان باشد جز در موارد بسیار شدید چاقی كه كار به عمل جراحی می‌كشد در سایر شرایط ركن اصلی كنترل، درمان و مدیریت چاقی همان رژیم غذایی و فعالیت منظم است. رژیم مدرن برای كاهش وزن شامل بازی ماهرانه تركیبات، هورمون‌ها، سوخت و ساز و باكتری‌های روده است و اینجاست كه نقش متخصصان پررنگ‌تر می‌شود.»
قانون بقای چربی
اینكه به جز انرژی، چربی‌ها هم قانون بقا دارند مسئله بامزه‌ای است. چربی نوعی ذخیره انرژی است كه برای از بین بردن آن، طبق قانون معروف بقای جرم و انرژی باید آن را به انواع دیگر انرژی‌ها تبدیل كرد. در واقع چربی هم مانند انرژی برای تولید نیروی محركه باید به شكل دیگری ظهور پیدا كند؛ مثلا با ورزش كردن و در پیش گرفتن رژیم غذایی درست، می‌توان ذخیره چربی را در بدن كم كرد بنابراین واژه چربی‌سوز اساسا صحیح نیست حتی برخی چربی‌سوزها حاوی مواد محرك عصبی مانند آمفتامین هستند و عوارض جانبی فراوانی مانند پریشانی افكار، تمایل به خودكشی، اختلالات دریچه قلب و مشكلات كبدی ایجاد می‌كنند.علاوه بر اینها متخصصان معتقدند، هرقدر وزن به سرعت كاهش یابد، با همان سرعت هم افزایش پیدا خواهد كرد به‌خصوص كه بسیاری از داروهای غیرمجاز به جای چربی‌سوزی میزان آب بدن را به سرعت كاهش می‌دهند و فرد با تصور اینكه دارو موثر بوده باز هم به استفاده از آن ادامه می‌دهد و اینجاست كه عوارض، جبران‌ناپذیر خواهند شد.
فقط قرص كافی نیست
اینكه چطور می‌شود ما چاق می‌شویم، نه‌تنها برای خودمان بسیار مهم است بلكه یكی از سوالات اساسی متخصصان تغذیه است. چاقی یا منشاء ژنتیك دارد كه به سختی قابل درمان است یا اینكه بر اثر شیوه نادرست زندگی به وجود می‌آید.در كل اگر بیشتر از نیاز بدن‌مان بخوریم و فعالیت‌های بدنی را از زندگی خود حذف كنیم به‌طور قطع می‌توانیم میزبان خوبی برای چاقی باشیم.
در چنین مواردی اكثر متخصصان برعكس كاری كه ما انجام داده‌ایم را تجویز می‌كنند؛ آنها از ما می‌خواهند كم بخوریم و بیشتر فعالیت كنیم. مصرف تمام و كمال داروهای لاغری مجاز در خوش‌بینانه‌ترین حالت پنج تا 10 درصد موفقیت به دنبال دارد كه چنین كاهشی برای سلامت شخص كفایت نمی‌كند و باز هم نیاز است به تغییر شیوه زندگی و تغذیه بپردازیم.
دكتر محمد هاشمی معتقد است داروها در این بین، اساسا نقش كمكی دارند. هیچ دارویی را سراغ نداریم كه مصرف غذایی ما را محدود كند و كاهنده وزن ما به شكل معنی داری باشد یا سوخت و ساز بدن‌مان را آنچنان بالا ببرد كه به وزن دلخواه‌مان برسیم.
منشاء گیاهی بهانه است
شاید زیاد این جمله به گوش‌تان خورده باشد كه «این دارو تمام گیاهی است.» شاید تعداد قلیلی از این دارو منشاء كاملا گیاهی داشته باشد اما یادمان باشد بسیاری از سمومی كه مرگ را برای انسان به ارمغان می‌آورند هم منشاء گیاهی دارند. اتفاقا در این صورت به‌خصوص در مورد داروهای بدون مجوز وزارت بهداشت، تشخیص سودمند یا مضر بودن این داروها بسیار مشكل‌تر می‌شود.
در سال 1391 در پژوهشكده علوم غدد دانشگاه شهید بهشتی پژوهشی انجام شد كه طی آن 9 داروی لاغری كه در شبكه‌های ماهواره‌ای و عطاری‌ها به‌شدت تبلیغ می‌شد، مورد بررسی و آزمایش قرار گرفت. آزمایشات نشان داد به‌رغم ادعای شركت‌های سازنده، هیچ‌كدام از این داروها منشاء گیاهی نداشتند و حتی كارخانه معتبری هم مسوولیت ساخت آنها را به عهده نگرفته بود. در این میان شش دارو، هورمون تیروئید با دز بسیار بالا داشتند كه یكی از عوارض پركاری تیروئید لاغری است.
