مطالعات مختلف حاکی از آن است که آسیب به ملکول DNA باعث افزایش احتمال بروز بیماری‌‌هایی چون سرطان می‌‌شود. آسیب DNA در اثر عوامل مختلفی مانند: اشعه ‌‌ایکس، اشعه ماوراء‌بنفش و چندین ماده سمی ‌‌ایجاد می‌‌شود. از عوامل دیگری که ممکن است باعث صدمه و آسیب به ملکول DNA شوند، می‌‌توان به عوامل تغذیه‌‌ای اشاره کرد. اطلاعات ضد و نقیضی در مورد تأثیر عوامل مختلف محیطی و تغذیه‌ای بر آسیب به ملکول DNA به دست آمده که نشان می‌‌دهد هنوز با اطمینان نمی‌‌توان در مورد آن ها اظهار نظر کرد.

تحقیقات بسیاری در مورد تاثیر عوامل مختلف تغذیه‌‌ای و سبک زندگی بر روی‌‌ ایجاد سرطان در سراسر جهان انجام شده که جمعیت‌‌ها و گروه‌های سنی گوناگونی را شامل می‌‌شود. نتایج حاصل از‌‌ این مطالعات هر چند در برخی موارد ما را در درک عوامل خطر یاری نمی‌‌کند ولی توجه به آن ها و رعایت توصیه‌‌های داده شده ما را در داشتن زندگی بهتر و سالم‌‌تر یاری خواهد کرد.

یافته‌‌ها

 مطالعه‌‌ای بر روی افراد 45 – 20 ساله انجام شد که آن ها را از نظر رژیم غذایی، مصرف مکمل‌‌ها و سلامتی بررسی کرد. نتایج حاصله از ‌‌این مطالعه به صورت زیر بود: با افزایش سن از غلظت آنتی‌اکسیدان‌‌های خون کاسته می‌‌شود و هر چه دور کمر کمتر باشد سطح ویتامینE که یک آنتی‌اکسیدان است بالاتر می‌‌رود. درآمد بالا و سطح سواد بالا با سطح آنتی‌اكسیدانی بالا‌‌تر همراه است. تفاوت قابل ملاحظه‌‌ای در غلظت آنتی‌اکسیدانی و استرس اکسیداتیو بین نژاد‌‌های مختلف وجود دارد به نحوی که هرچه فعالیت فیزیکی افزایش پیدا کند غلظت آنتی‌اكسیدانی هم بالا می‌رود.

 مطالعات دیگری نشان داد که رژیم غذایی حاوی گوشت قرمز بالا، یک خطر بالقوه سرطان کولورکتال در انسان است.

 مطالعات اپیدمیولوژیکی اخیرا پیشنهاد می‌‌کنند که حداقل 9 ریزمغذی بر ثبات ژنوم انسان موثر هستند (ژنوم انسان همه‌ ماده‌ ژنتیکی یک فرد است که در اصل محتوای ژنتیکی یاخته آن فرد که شامل DNA هسته، کلروپلاست و میتوکندری است، می‌باشد). میزان مصرف و غلظت پلاسمایی اسید فولیک، ویتامینB12، ریبوفلاوین، بیوتین، پانتوتنات، بتاکاروتن، ویتامینE، رتینول و کلسیم بسیار حیاتی است.

دریافت بالای ویتامینE، رتینول، فولات، اسید نیکوتنیک و کلسیم در مقایسه با مصرف کمتر آن ها با کاهش قابل توجهی در شانس مبتلا شدن به انواع سرطان، همراه است. هم کمبود و هم افراط در مصرف بتاکاروتن می‌‌تواند مضر باشد. نتایج حاکی از‌‌ این است که حد مطلوب بتاکاروتن برای ثبات ژنوم 6-4 هزار میکروگرم در روز است و مصرف بالاتر یا پایین‌‌تر از‌‌ این مقدار با افزایش تمایل به بیماری مرتبط می‌‌باشد. مصرف بالاتر از 256 میکروگرم فولات در روز باعث اختلال در رشد سلول‌های سرطانی و کاهش بیومارکرهای بیماری‌های قلبی عروقی همچون هوموسیستئین می‌‌گردد.

کاهش دریافت ویتامین B6 با افزایش خطر سرطان کولون ارتباط دارد.

کاهش مصرف منیزیم هم باعث افزایش ریسک سرطان کولون می‌‌شود.

آهن در غلظت‌‌های بالا باعث آسیب ملکول DNA می‌‌شود.

همچنین در مطالعه‌‌ای نشان داده شد عدم تعادل تغذیه‌‌ای، فقدان تمرینات ورزشی مرتب (کمتر از 2 بار در هفته)، خواب ناکافی (کمتر از 9 ساعت در روز) و ساعات کار زیاد (بیش از 9 ساعت در روز)، هر کدام سهم قابل ملاحظه‌‌ای در افزایش مبتلا شدن به انواع بیماری‌‌ها به خصوص سرطان دارند. با توجه به یافته‌‌ها، سبک زندگی نامناسب و تغذیه نادرست به‌طور واضحی شانس ابتلا به سرطان‌ها را افزایش می‌‌دهند.

نشان داده شده است که کمبود چندین ریزمغذی همچون آهن، منیزیم، روی،B6 ، B9، ویتامین C و بیوتین در سلول‌های جانداران باعث ‌‌ایجاد سرطان شده است. کمبود متوسط آهن، روی، فولات، کولین وB12، و کمبود شدید سلنیوم، مس، کلسیم، نیاسین و کولین در جوندگان و بررسی‌‌های انجام شده بر روی کشت سلول انسانی با افزایش چشمگیر سرطان مرتبط است. مصرف بالای کلسیم باعث کاهش آسیب ژنومی ‌‌ناشی از کمبود فولات می‌‌شود و دریافت ‌‌ترکیب بالای فولات و کلسیم نسبت به مقدار کم مصرف آن ها منجر به کاهش 60درصدی در آسیب ژنومی‌‌ می‌‌گردد و آسیب ژنوم با مصرف نسبت بالای فولات 69 درصد کاهش می‌‌یابد.

کاهش دریافت ویتامین B6 با افزایش خطر سرطان کولون ارتباط دارد. کاهش مصرف منیزیم هم باعث افزایش ریسک سرطان کولون می‌‌شود. آهن در غلظت‌‌های بالا باعث آسیب ملکول DNA می‌‌شود. ویتامین‌‌های C و E در دوزهای کم (به ‌‌ترتیب: 2/5 و10-2/5 میکرومول در لیتر) باعث کاهش آسیب به ملکول DNA ناشی از آهن می‌‌شود.

نتیجه گیری و پیشنهاد

در مصرف مواد مغذی حد اعتدال را رعایت کرده و از مقادیر توصیه شده پیروی کنیم.

 از مصرف زیاد گوشت قرمز بپرهیزیم.

از منابع آنتی‌اكسیدانی در رژیم غذایی خود بهره بگیریم، همچون: منابعی که درصد بالایی از روی، کلسیم، مس، سلنیم، کولین و... دارند.

خود را از عوامل استرس‌زای محیطی تا حد امکان دور نگه داریم.

از مصرف سیگار اجتناب کنیم.

نسبت به رژیم غذایی خود و چیزی که می‌خوریم حساس باشیم و از سالم بودن آن اطمینان حاصل نماییم.

در طول زمان وزن خود را چک کرده و از کاهش وزن یا اضافه وزن قابل توجه به سادگی چشم‌پوشی نکنیم.

سعی کنیم همراه با یک رژیم غذایی مناسب و متعادل، تمرینات ورزشی را در برنامه روزانه خود قرار دهیم.

بسته به نیاز بدن خود، ساعات خواب را تنظیم کرده سعی کنیم از منابع میوه و سبزی در غذای روزانه استفاده کنیم.

در خرید، آماده‌سازی، پخت و نگهداری مواد غذایی مصرفی اصول استاندارد‌‌های بهداشت مواد غذایی توصیه شده را رعایت کنیم.

با داشتن یک سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب می‌‌توان به‌طور قابل ملاحظه‌‌ای از‌‌ ایجاد انواع بیماری‌ها بخصوص سرطان‌‌ها پیشگیری کرد. در صورت بروز مشکل در اجرای رژیم غذایی مناسب به مشاور تغذیه مراجعه کنیم.